iran-emrooz.net | Tue, 29.11.2005, 23:06
مناقشه بر سر سد سيوند
ايرنا: برغم گذشت بيش از يك دهه از آغاز عمليات مطالعاتی و اجرايی سد سيوند، اينطرح بهمحلی برای مناقشه و اختلافنظر ميان سازمان ميراث فرهنگیو گردشگری و وزارت نيرو به عنوان مجری طرح مبدل شده است.
طرحی كه میتوانست با انجام مطالعات دقيق تخصصی و علمی پيش از اجرا در خصوص پيامدها و اثرات آن و لحاظ شاخصهای كارشناسی و علمی، بدون هيچگونه نگرانی و دغدغه خاطری موجب رونق، توسعه و آبادانی كشور شود.
ولی امروز اجرای اين طرح در استان فارس برغم داشتن ثاثير مثبت در رشد و ارتقا شاخصهای عمرانی و آبادانی منطقه به دليل وجود پيامدهای احتمالی در خصوص وارد كردن خسارات به آثار تاريخی و فرهنگی منطقه، موجی از نگرانی را در ميان متخصصان و كارشناسان از منظر علمی و حرفهای و دوستداران فرهنگ و تاريخ كشور ايجاد كرده است.
با آغاز عمليات اجرايی " سد سيوند " در منطقه تنگ(دره) بلاغی استان فارس ، برخی از صاحبنظران ، مسوولان و دستاندركاران ميراث فرهنگی اعلام كردند ، درصورت آبگيری و بهرهبرداری از اين سد احتمال وارد آمدن آسيب جدی به آثار تاريخی موجود در اين منطقه تاريخی وجود دارد.
دو مجموعه كهن تاريخی و با ارزش " تخت جمشيد" و "پاسارگاد " به عنوان دو يادمان تاريخی و نمادی از فرهنگ ايران زمين در اين منطقه قرار دارند.
دره محل احداث سد كه رودخانه پلوار در آن جاری است به دليل عبور عشاير منطقه و مسير تاريخی عبور كاروان، جاده شاهی و وجود آثار مهمی از دورههای پيش از تاريخ تا دورهاسلامی وهمچنين وجود پوششهای گياهی و زمينهای كشاورزی از اهميت بسزايی برخوردار است.
طرح احداث سد " سيوند " در منطقه تنگ بلاغی در فاصله ٩٥ كيلومتری شمال شيراز ، ٥٠ كيلومتری تخت جمشيد و ١٧ كيلومتری پاسارگاد در حال اجراست.
حجم درپاچه پيشبينی شده برای سيد سيوند كه عمليات مطالعاتی و اجرايی آن از سال ٧١ آغاز شده و تاكنون حدود ٧٠ درصد پيشرفت فيزيكی داشته، ٢٥٠ ميليون متر مكعب است.
درحالی كه قرار است قسمتی از اين سد تا پايان امسال آبگيری شود، سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری خواستار به تعويق افتادن آبگيری سد بهدليل ناتمام ماندن عمليات كاووش و حفاری تيمهای كارشناسی فعال در منطقه با هدف نجات بخشی آثار تاريخی موجود در اين حوزه شده است.
سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری پس از آغاز عمليات اجرايی سد و ابراز نگرانی كارشناسان در خصوص آثار و تبعات آبگيری اين سد بر آثار تاريخی منطقه تخت جمشيد به ويژه پاسارگاد و آرمگاه كوروش و همچنين فعاليت جمعی رسانهها در خصوص انعكاس اين نگرانی، با صدور بيانيهای اعلام كرد كه درصورت آبگيری سد سيوند ، بخشی از دره بلاغی كه آثار تاريخی دورههای مختلف درآن واقع شده بهزيرآب میرود ولی پاسارگاد و آرامگاه كوروش درامان خواهند بود.
سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری در اين خصوص ابراز اميدوای كرد كه با همكاری وزارت نيرو ضمن اين كه آثار تاريخی دره بلاغی نجات يابد اين پروژه به عنوان پروژه الگو، دستاورد ارزشمندی برای ديگر نقاط كشور شود.
بنياد پژوهشی پارسه پاسارگاد و پژوهشكده باستان شناسی از دو سال پيش به منظور نجات بخشی از آثار مذكور ضمن بررسیهای مقدماتی، جمعآوری اطلاعات، تهيه عكسهای هوايی و ماهوارهای و مستند نگاری، ١٣٠ اثر تاريخی و پيش از تاريخ را شناسايی كرد و با يك برنامه دقيق و طبقهبندی محوطهها در دورههای مختلف يك فراخوان بينالمللی را منتشر كرد.
درپی اين فراخوان هفت گروه پژوهشی دانشگاهی مشترك ايرانی و دانشگاههای بولونيای ايتاليا، ورشو لهستان، كيوتو ژاپن، پژوهشگاه لومير فرانسه، مركز مطالعات ايرانشناسی آلمان، مركز باستان شناسی آلمان و موسسه باستان شناسی دانشگاه تهران ، فصل اول كاوش خود را از اسفند ماه ٨٣ آغاز كردند.
در فصل اول علاوه بر مستندسازی غارها و محوطههای ميانسنگی و پارينهسنگی، كاوشها به كشف آثاری از دوره باكون و ساختارهايی از روستاهای هخامنشی و فراهخامنشی، گورستانهای دوره هخامنشی تا ساسانی، مسيرها، كانالها و مجموعه صنعتی توليدی ساسانی منجر شد كه لايههای مختلف اين محوطهها ثبت و سفالها و اشيای مربوط به موزه انتقال داده شد.
آنچه سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری تلاش دارد تا از فصل دوم كه حدود سه تا چهار ماه به طول میانجامد نتيجه بگيرد، ارايه گزارش دقيقتر و نقشههای تفصيلی از وضعيت آثار و ميزان انتقال آنها به خارج از محل درياچه است تا بر اساس اين مطالعات بطور دقيقتر زمان مورد نياز برای نجات آثار و محدوده و ارتفاع مجاز آبگيری به گونهای كه به آثار منقول صدمهای وارد نيايد،اعلام شود.
سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری ابراز اميدوای كرده است با همكاری وزارت نيرو ضمن اين كه آثار تاريخی دره بلاغی نجات يابد اين پروژه بهعنوان پروژه الگو، دستاورد ارزشمندی برای ديگر نقاط كشور شود.
مدير " بنياد پروژهشی پارسه پاسارگاد " چندی پيش با ارايه گزارشی در خصوص اقدامات ملی و بينالمللی برای نجاتبخشی ميراث فرهنگی محوطه باستانی پاسارگاد و تنگهبلاغی با اشاره به اينكه نبايد جلوی توسعه را گرفت ، بلكه بايد در روند آن تعادل ايجاد كرد، گفت : روند توسعه بايد در همه حوزههای صنعت و كشاورزی فراگير باشد و نبايد توسعه يك بخش موجب تخريب بخش ديگر گردد.
"محمدحسن طالبيان" با بيان فعاليتهای انجام شده برای كشف ١٣٠ اثر تاريخی در اين منطقه و ضمن بررسی پيامدهای احداث سد سيوند در محوطه باستانی پاسارگاد و تنگه بلاغی افزود : درحال حاضر ٢٤ محوطه باستانی در اين منطقه برای كاوش اضطراری انتخاب شدهاند كه پس از فراخوان بينالمللی و اعلام آمادگی كشورهای مختلف جهان، بدين منظور هياتهای مشتركی تشكيل شد.
وی با اعلام اينكه هفت گروه از اين نه گروه با حدود ٢٠ الی ٣٠ نفر بين المللی هستند، گروهها را "ايران-ايتاليا" ، "ايران- لهستان"، "ايران - آلمان"، "ايران - ژاپن"، "ايران - فرانسه"، "دانشگاه تهران - آمريكا" اعلام كرد كه بطور مشترك در تنگه بلاغی و رحمت آباد كار میكنند.
وی از كشف يك روستای فراهخامنشی خبر داد و افزود: در اين مجموعه تاريخی دوره ساسانی، چند استقرارگاه دوره هخامنشی و اسلامی نيز پيدا شده است.
طالبيان به نقل از روسای پژوهشگاههای خارجی، مديريت نجات بخشی ايرانيان در هشت تيم تخصصی را كاری منحصر بهفرد داخلی و در حد استانداردهای بينالمللی توصيف كرد.
وی افزود: طبق توافق با مسوولان وزارت نيرو، مقرر گرديد تا زمانی كه از زيرآب رفتن اثر فرهنگی خاصی اطمينان حاصل نشود، كار ساخت سد ادامه داشته باشد.
طالبيان از برگزاری نمايشگاه بينالمللی و كارگاههای آموزشی و توجيهی در تهران برای نجات اين محوطه باستانی خبر داد و افزود: مسئله ديگر در ساخت سدسيوند، چگونگی تداوم مسيرشاهی يا مسير كاروان روی دوران اسلامی است كه بايد چارهای برای آن انديشيده شود، زيرا طبق بررسیها، امكان استفاده گردشگران از اين راه همچنان وجود دارد.
مدير بيناد پژوهشی پارسه- پاسارگاد اعلام كرد كه هيات ايرانی و آمريكايی با كشف ساختارهای جالبی از آثار كهن به اين نتيجه رسيده است كه حتی مسير جاده گردشگری نيز بايد كنارگذر و يا هوايی باشد.
طالبيان در خصوص بودجه اختصاص يافته برای اين طرح گفت : سازمان ميراث فرهنگی تا كنون ١٥٠ ميليون تومان از منابع پژوهشی و جاریرا صرف مطالعات و برنامههای اجرايی طرح نجاتبخشی محوطه باستانی پاسارگاد و تنگه بلاغی نموده است.
به گفته رييس بنياد پژوهشی پارسه پاسارگاد، باستان شناسان و گروههای پژوهشی ايرانی و خارجی در كاوشهای خود تاكنون ١٢٩ اثر تاريخی و باستانی در منطقه "تنگ بلاغی " شناسايی كردهاند.
وی افزود : اين آثار از نظر فرهنگی ، تاريخی و باستان شناسی فوقالعاده دارای اهميت است و اطلاعات جديدی به داشتههای علمی و تاريخی ما میافزايد.
رييس بنياد پژوهشی پارسه-پاسارگاد با بيان اينكه پژوهشهای باستان شناسی در محل "تپه رحمت" در اين منطقه در حال انجام است، گفت: اين تپه مهمترين نقطه تلاقی سيوند- پاسارگاد و تخت جمشيد است و مجموعهای كهن از آثار را در خود جای داده است.
وی افزود : از آنجايی كه قرار است خط اصلی قطار شيراز-اصفهان و همچنين كانالهای انتقال آب از اين محل بگذرد، تحقيقات باستان شناسی و كاوشها در محل اين تپه در اولويت قرار دارد.
طالبيان اظهارداشت:تيم پژوهشی دانشگاهتهران در اين تپهآثاری بدست آورده است كه اطلاعات تاريخی جديدی از دوره هخامنشی به كتب تاريخی میافزايد.
وی افزود: يك گروهايتاليايی نيز مسووليت مطالعه بر روی ٩ اثر تاريخی كشف شده در اين منطقه را بهعهده دارد و اطلاعاتی درباره تاريخ و تمدن دورههای فراهخامنشی و هخامنشی بدست آورده است.
وی گفت: يك گروه تحقيقاتی آلمانی نيز آثاری از "تل باكون" در اين منطقه پيدا كردهاند كه نشانگر تاريخ شكلگيری فارس و فرهنگ پارسی است.
طالبيان اظهار داشت: گروه تحقيقات لهستانی نيز مجموعهای از ابزارها و ساختارهايی را كه لازمه توليد محصولات كشاورزی است در منطقه تنگ بلاغی پيدا كردند كه اين تحقيقات نيز اطلاعات جديد و مفيدی به يافتههای پژوهشی اضافه می كند.
وی افزود: گروه تحقيقاتی فرانسوی در منطقهتنگ بلاغی موفق بهكشف قبرستانی قديمی شدند كه نحوه دفن مردگان را در آن مشخص میكند.
وی گفت:اين گروه همچنين موفق شدند سازهای حصار مانند در اين منطقه پيدا كنند كه از جنس ساروج است و هنوز اظهارنظر كارشناسی دقيقی دربارهآن انجام نشده است.
رييس بنياد پژوهشی پارسه- پاسارگاد گفت: به نظر میرسد گروههای تحقيقاتی ايرانی و خارجی تا پايان امسال تحقيقات خود را درباره آثار باستانی تنگ بلاغی تكميل كنند و به پايان برسانند.
در همين ارتباط مجری سيد " سيوند " در استان فارس نيز در گفت وگويی با ايرنا اعلام كرد : بر اساس توافقهای جديدی كه با ميراث فرهنگی به عمل آمده است، تراز آبگيری سد سيوند تا حدی بالا میآيد كه فرصت كافی برای كاوشگری ميراث فرهنگی در منطقه "تنگ بلاغی" فراهم شود.
" جلال جامعی " افزود : اين توافق اخيرا بين وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری به عملآمده است كه بر اساس آن ، كميتهای مشترك به بررسی وضعيت آثار باستانی اين منطقه و نحوه كاوشگری میپردازد.
وی اظهارداشت: سازمان آب منطقهای فارس آمادگی دارد تا تسهيلات و امكانات لازم برای كاوشگری دراين منطقه رادرحد توان، در اختيار كاوشگران قرار دهد.
مجری سد سيوند افزود: تراز درنظرگرفته شده برای آبگيری درياچه سد سيوند كاملا هدايت شده و كنترل شده خواهد بود و به نحوی است كه آب به تدريج سطح درياچه را میپوشاند و در اين مدت، فرصت كافی برای انتقال آثار تمدنی كه احتمالا در اين منطقه كشف شود، بوجود میآيد.
وی گفت: ما موافق هستيم كه سطح بيشتری از درياچه سد سيوند باز بماند تا كاوشگران بتوانند فعاليتهای كارشناسی خود را در اين مدت بهپايان برسانند.
مهندس جامعی اظهارداشت: از آنجا كه سد سيوند، سدی خاكی با هسته رسی است اقتضای فنی سد نيز ايجاب میكند كه آبگيری آن يكباره انجام نشود و تدريجی بودن آبگيری به پايايی سد نيز كمك میكند.
وی افزود: برايناساس، انجام كاوشهای باستان شناسی در محدودهای كه زودتر آبگيری میشود، در اولويت قرار میگيرد.
وی همچنين آمادگی سازمان آب را برای تامين هزينه احداث موزهای در حاشيه تنگ بلاغی و سد سيوند اعلام كرد.
اين مقام مسوول گفت: حجم درياچه پيش بينی شده برای سد سيوند ٢٥٠ ميليون متر مكعب است و اين حجم آنقدر زياد نيست كه اثر تخريبی بر اين منطقه و ميراث فرهنگی داشته باشد.
در همين راستا و برای بررسی عوارض احداث سد سيوند بر آثار تاريخی تنگه بلاغی و راهكارهای پيشنهادی ، نشستی باحضور وزير نيرو ، رييس سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری و كارشناسان مربوطه تشكيل و در اين نشست مقرر شد كه كميته فنی مشتركی تشكيل و سد سيوند به عنوان نخستين موضوع در دستور كار آن قرار گيرد.
" پرويز فتاح " وزير نيرو در اين خصوص گفت : باتوجه به هماهنگی بسيار خوبی كه ميان وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری به وجود آمده، كميته مشترك درسطح معاونان از اين هفته فعاليت خود را آغاز میكنند تا همه طرحهای عمرانی وزارت نيرو به ويژه طرحهای سدسازی بارعايت ضوابط و ملاحظات مورد تاكيد سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری به اجرا در آيد.
وی افزود: درباره سد سيوند نيز مقرر شد نحوه آبگيری و محاسبات تراز سد و درياچه پشت سد مطابق مطالعات ونظرات كارشناسان ميراث فرهنگی انجام شود.
فتاح تصريح كرد: ماپيشنهاد كرديم كاوشهای باستان شناسی درمحدودهای كه زودتر آبگيری میشود در اولويت قرار گيرد كه مورد پذيرش واقع شد.
وی همچنين آمادگی وزارت نيرو را برای تامين هزينه احداث موزهای در حاشيه تنگه بلاغی و سد سيوند اعلام كرد.
رييس سازمان ميراث فرهنگی و گردشگيری نيز گفت: هماهنگی به وجود آمده ميان وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگی بینظير است و اين دوبخش به عنوان اجزای دولت كاملا نگاه بين بخشی دارند و مردم مطمئن باشند همه طرحها از اين پس با هماهنگی كامل و رعايت تمام ضوابط و ملاحظات انجام خواهد شد.
" اسفنديار رحيممشايی " با اشاره به اينكه آبگيری سد سيوند دو محوطه تاريخی پاسارگاد و تخت جمشيد را تهديدنمیكند، گفت: آنچه مورد بررسی است محدوده تنگه بلاغی است كه يك گذر تاريخی بامجموعهای از آثار تمدنی را شامل میشود.
وی بااشاره به فعاليت همزمان هشت گروه كاوش در تنگه بلاغی، اين سطح از كاوش را به لحاظ كمی و كيفی كم نظير توصيف كردو گفت:كارشناسان خارجی سطح كاوشهای باستان شناسی در تنگه بلاغی را در بالاترين سطح اروپای غربی توصيف میكنند كه اميدواريم باافزايش اعتبارات آهنگ كار سرعت بيشتری بگيرد.
معاون وزير نيرو در امور آب نيز چندی پيش در جريان بازديد از سد سيوند گفت : تا زمانی كه مسوولان ميراث فرهنگی مطمئن بشوند كه سد "سيوند " به منطقه " پاسارگاد " آسيبی وارد نمیكند، اين سد آبگيری نخواهد شد.
" رسول زرگر " افزود: تاكنون جلسههايی دراين زمينه با نمايندگان مجلس شورایاسلامی، مسوولان سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری و كارشناسان امور آب برگزارشده كه نتايج مثبتی نيز دربرداشته است.
وی اظهار داشت: در اين جلسهها در اين مورد كه سد سيوند تا زمان اطمينان يافتن مسوولان ميراث فرهنگی از آسيب نرسيدن بهمنطقه پاسارگاد از اين بابت، آبگيری نخواهد شد، به توافقاتی رسيدهايم.
زرگر افزود: عملياتاجرايی اين سد ازسال ٧٤ آغازشد ولی بهعلت وجود آبرفت ١٤٠ متری و نياز به فن آوری جديد برای آب بندی اين آبرفت، مدتی متوقف شد و دوباره از سال ٨٠ مراحل ساخت و ساز آن آغاز گرديد.
معاون عمرانی استاندار فارس و رييس شورای ميراث فرهنگی و گردشگری فارس نيز در اين خصوص گفت : آبگيری سد " سيوند " در ايناستان براساس توافقهای جديدی كه با سازمان ميراث فرهنگی به عمل آمده است، با نظارت اين سازمان انجام خواهد شد.
به گفته " حبيب دباغ " ، نظارت سازمان ميراث فرهنگی بر آبگيری سد سيوند اين امكان را فراهم میكند تا آسيب كمتری به آثار باستانی احتمالی موجود در "تنگ بلاغی" وارد شود.
وی اظهارداشت: در آبگيری هدايتشده و تدريجی سد سيوند، همچنين اين امكان به ميراث فرهنگی دادهشدهاست تا دامنهكاوشگری در منطقه تنگ بلاغی را افزايش دهد.
دباغ افزود: بر اساس توافق اخير بين وزارت نيرو و سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری، كميتهای مشترك به بررسی وضعيت آثار باستانی اين منطقه و نحوه كاوشگری در تنگ بلاغی میپردازد.
معاون استانداری فارس گفت: همچنين براساس توافقهای به عمل آمده، انجام كاوشهای باستانشناسی در محدودهای از درياچهاين سد كه زودتر آبگيری میشود، در اولويت قرار میگيرد.
همچنين به گفته مدير عامل سازمان آب منطقهای فارس ، آبگيری سد " سيوند" ، امری تدريجی و هدايت شده خواهد بود و هيچ آسيبی به آثار تاريخی و ميراث فرهنگی منطقه "تنگ بلاغی" نمیزند.
" خليل رضاييان " افزود : هدايت شده و تدريجی بودن آبگيری اين سد، به آن معنی است كه سازمان ميراث فرهنگی فرصت كافی برای شناسايی، مستندنگاری و جمعآوری آثار احتمالی موجود در اين منطقه دارد.
وی اظهار داشت : آبگيری اين سد از پايان امسال آغاز و تا پايان سال ٨٦ تكميل میشود و اين فرصت مناسبیاست تا مطالعات ميراث فرهنگی در اين منطقه ادامه يابد و نسبت به مستندنگاری آثار، اقدام عملی صورت گيرد.
وی با ابراز آمادگی برای هر گونه همكاری با ميراث فرهنگی برای توسعه مطالعات ومستندنگاری دراين منطقه، گفت:اعتبار مطالعاتی ويژه دراين ارتباط در نظر گرفته شدهاست و تاكنون نيز گروههای كاوشگرايرانی و خارجی مطالعاتی در منطقه تنگ بلاغی انجام دادهاند اما بعيد است آثار فوقالعاده ارزشمندی پيدا كنند.
مديرعامل سازمانآب منطقهای فارسافزود:عملياتاجرايی و مطالعاتی سد سيوند از سال ٧١ در اين منطقه آغازشد و همان زمان از ميراث فرهنگی درباره احداث سد و احتمال وجود آثار باستانی در منطقه استعلام به عمل آمد كه تاكنون هيچ نظر كارشناسی متقنی مبنی بر وجود آثار فوقالعاده ارزشمند در اين منطقه ارايه نشده است.
وی اظهارداشت: برخی اظهارنظرهای غيركارشناسی در حد حدس و گمانهزنی مبنی بر وجود اثر تاريخی در اين منطقه ايراد میشود و متاسفانه برخی افراد نيز هميناظهارنظرها را مستمسكی برای قضاوت غيرعادلانه و غيرواقعی درباره احداث سد سيوند و به زير آب رفتن آثار مهم، قرار میدهند.
وی گفت:حتی دربرخی اظهارنظرها گفته شده است كه آرامگاه كوروش و مجموعه تخت جمشيد نيز به زير آب خواهدرفت درحالی كه هر يك از اين آثار كيلومترها با سد سيوند فاصله دارد.
رضاييان اظهار داشت: ما با حفظ ميراث فرهنگی و احيای تمدن پارسی و ايرانی مخالف نيستيم اما درعين حال به بخشی ازساكنان اين سرزمين كه چند كيلومتر پايينتر زندگی میكنند و طی سالهای آينده برای تامين آب شرب و آب كشاورزی خود با بحران مواجه میشوند، نيز فكر میكنيم.
وی افزود: بدون شك نجات جان آدميانی كه تمدن ساز هستند و هم اكنون در شهرستان ارسنجان و منطقه "كربال" زندگی میكنند و به آب نياز دارند، نيز بايد در اولويت قرار گيرد.
وی گفت: منطقه كربال از جمله مناطقی است كه بيشترين آسيبها را از طغيان فصلی رودخانه سيوند ديده است و علاوه بر مناطق مسكونی، دهها هكتار از كشتزارهای اين منطقه نيز هر سال از طغيان اين رودخانه تهديد میشود كه با احداث سد سيوند، اين تهديد به فرصتی برای زندگی بهتر تبديل خواهد شد.
وی افزود: برخی از روستاهای اين منطقه از سالها پيش با معضل تامين آب آشاميدنی مواجه بودهاند و از جمله اهداف احداث سد سيوند، آبرسانی به اين منطقه در آينده خواهد بود.
مديرعامل سازمان آب منطقهای فارس حفظ ميراث فرهنگی را مهم دانست و گفت: ميراث فرهنگی شناسنامه فارس و شناسنامهايران است و ما نيز بر حفاظت از آن تاكيد میكنيم و اكنون نيز آثار ارزشمندی چون "جادهشاهی" و مسير "دختر بر" كه در مجاورت سد سيوند قرار دارد، از هرگونه گزند و تهديد مصون میماند.
وی افزود: توجه به آثار گذشتگان و تمدن پيشينيان، كافی نيست و بايد به آثار حيات فعلی اين منطقه و زندگی مردمی كه در مجاورت دشت "پاسارگاد" و منطقه تنگ بلاغی زندگی میكنند، نيز بيانديشيم.
وی اظهارداشت: درشرايط حداكثری، حجم درياچه پيش بينی شده برای سد سيوند ٢٥٠ ميليون متر مكعب است درحاليكه در شرايط عادی، حجم اين درياچه به حدود ١٥٠ ميليون متر مكعب میرسد و اين حجم آنقدر زياد نيست كه اثر تخريبی بر اين منطقه و ميراث فرهنگی داشته باشد.
رضاييان برای احداث موزهميراث فرهنگی در مجاورت سد و انتقال اشيا و آثاری كه احتمالا در منطقه تنگ بلاغی كشف شود، اعلام آمادگی كرد و گفت: اين موزه و منطقه گردشگری طبيعی كه در مجاورت تنگ بلاغی ايجاد میشود، میتواند به رونق اقتصادی و گردشگری بيانجامد.
.باتوجه بهادامه روند احداث طرح سد سيوند در منطقه تنگه بلاغی فارس و نگرانیهای موجود در مورد وارد آمدن آسيبهای جدی به آثار تاريخی موجود در اين منطقه ، تعدادی از موسسات فرهنگی ، نهادهای دولتی و غيردولتی با صدور بيانيههای خواستار توقف اجرای طرح و بررسی تمامی جوانب امر پيش از آبگيری سد شدند.
از جمله اين مراكز فرهنگستان هنر میباشد كه با صدور بيانيهای ، نگرانی خود از وارد آمدن خسارت به آثار تاريخی و با ارزش منطقه را اعلام كردهاست.
دراين بيانيه تصريح شده، در روزهای اخير شاهد طرح گسترده موضوع آبگيری درياچه سد سيوند و تهديد آثار تاريخی در رسانهها بودهايم.
در نخستين ماده اين بيانيه آمدهاست: حساسيت عمومی و رسانهای در هنگام تهديد آثار تاريخی را كه در موضوع سد سيوند بروز كرد، بايد به فال نيك گرفت.
نويسندگان اين بيانيه با متفاوت دانستن ابراز احساسات مسوولانهبا جنجال آفرينی تشريح كرد كه در ابراز حساسيت مسوولانه، دغدغه اصلی كشف حقيقت و پاسداری از آن است، درحالی كه در جنجال آفرينی حقيقت مهم نيست و هرآنچه به گسترش جنجال بيانجامد، مقبول میافتد.
" بنابر اسناد متقن، میدانيم كه درياچه سد سيوند حتی حريم آثار تاريخی پاسارگاد را نيز تهديد نمیكند و با تخت جمشيد كيلومترها فاصله دارد، بنابر اين اشاعه خبر نادرست تهديد اين دو بنای تاريخی، عملا به تضعيف خبر درست تهديد آثار تنگه بلاغی، در محل درياچه سد سيوند، منجر شده است.
در اين بيانيه میخوانيم: در سرزمينیتاريخی مانندايران،هربرنامه توسعهای ممكن است به ازميان رفتن آثار شناختهيا ناشناخته تاريخی منجر شود و درنتيجه به بخشی از پشتوانه فرهنگ ايرانی و جهانی لطمههای جبران ناپذير وارد آيد.
اين فرهنگستان اعلام كرد: باتوجه به اهميت زمان دراجرای طرحهای عمرانی، سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری نيز بايد ساز و كار و تشكيلات لازم را برای پاسخگويی صحيح و سريع به خواستههای دستگاههای دولتی در قالب قانون مذكور تعبيه كند.
در اين بيانيه هفت مادهای آمده است : پيداست كه اگر چنين تدابيری از يك دهه قبل در مورد سد سيوند انديشيده میشد،هم امكان مناسبتری برای سد يافته میشد و هم فرصت كافی برای مطالعه باستانشناسی در منطقه فراهم میآمد.
همچنين تعدادی تشكل غيردولتی فعال در زمينه تاريخ و فرهنگ ايران زمين نيز با حضور در محوطه تاريخی پاسارگاد و انتشار بيانيهای خواستار تعويق آبگيری سد سيوند شدهاند.
در اين بيانيه با اشاره به فرستادن بيش از ٧٠ هيات باستان شناسی بهمصر برای مستندسازی محوطه " نوبيه " از طرف يونسكو كه آن را برای ساخت سد "آسوان" آماده ساخت، از سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری خواسته شده با تخصيص اعتبار مالی لازم، كار مستندسازی و حفاری تنگه بلاغی با دقت، گستردگی و امكانات بيشتری به اتمام رسد.
در بخشی از اين بيانيه آمده است: تنگه بلاغی باپيشينهای بهگستره ١٠ هزار سال، به دليل عبور عشاير و مسير كاروانرو تاريخی و جاده شاهی معروفترين و كهنترين جاده بينالمللی جهان و آثار ارزشمندی چون سكونتگاههایانسانهای دوره پارينهسنگی، بقايای دهكدهها، كورههای ذوب فلز و كورههای هفت هزار و ٥٠٠ ساله سفالگری، سازههای آبی و دفاعی و گورهای باستانی از اهميت بسزايی در شناخت تاريخ ما برخوردار است كهآبگيری سد سيوند میتواند تمامیاين آثار را به زير غبار فراموشی و شايد نابودی ببرد.
"رطوبت ناشیاز درياچه پشت سد در درازمدت بر زيستبوم منطقه تاثير گذاشته و با پديدآوردن و رشد دادن گياهان مخرب بر روی سازههای دشت پاسارگاد (كاخ بارعام، كاخ دروازه، كاخ اختصاصی، گور كمبوجيه، نيايشگاه و بويژه آرامگاه كورش) و حتی شايد "نقش رستم"، "نقش رجب" و "تخت جمشيد" اثرات ويرانگری بر اين يادمانهای گرانقدر خواهد داشت." اين بيانيه به امضای "كانون گسترش فرهنگ ايران بزرگ" از اصفهان، "انجمن افراز" از تهران، "انجمن مهرآيين" از رامهرمز، "كانون جوانان پارس" از شيراز، "كانون آريا" از دانشگاه تهران، انجمنهای "كهن دژ" و "كاوه آهنگر" از همدان، گروهی از دانشآموختگان "بنياد نيشابور" و نزديك به يكصد نفر از دوستداران ميراث فرهنگی رسيده است.
درهمين ارتباط هفته گذشته مدير بنياد پژوهشی پارسه پاسارگاد به همراه رييس پژوهشگاه ميراث فرهنگی و گردشگری و برخی از اعضای كميسيون فرهنگی مجلس شورای اسلامی از روند عمليات اجرايی سد واقدامات سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری برای تجات آثار منطقه بازدی كردند.
رييس پژوهشگاه ميراث فرهنگی و گردشگری در جريان اين بازديد گفت : برای انجام كاوشهای دقيق در مورد تبعات احداث سد سيوند بر روی منطقه تاريخی پاسارگاد ، نياز به بيش از يكسال زمان است كه بتوان نتايج قابل قبولی بدست آورد.
" محمد بهشتی " افزود: دراين زمينه مسوولان آب منطقهای فارس موافقت خود را اعلام كردهاند ولی نتيجه نهايی را به آينده و نظر وزير نيرو موكول كردند.
وی گفت:همچنين اين سازمان در حال بررسی است كه ارتفاع درياچه سد سيوند تا چه حد برای منطقه پاسارگاد تهديد جدی به شمار میرود.
بهشتی اظهار داشت: نكته قابل توجه اينكه در كنار همه رودخانههای كشور آثار زيستی دورههای مختلف تاريخی به وفور ديده میشود و هر كجا كه سد زده شود، چنين مشكلی بوجود میآيد.
"اميررضا خادم"عضو كميسيون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نيز گفت: ما در صدد خريد يك دستگاه رطوبت سنج از يونسكو میباشيم كه با آن ميزان رطوبت ناشی از ايجاد سد سيوند بر منطقه تاريخی پاسارگاد سنجيده شود.
مدير بنياد پژوهشی " پارسه پاسارگاد " در خصوص آخرين اقدامات انجام شده درخصوص حفظ و نجات آثار تاريخی و فرهنگی منطقه با توجه به احداث سد سيوند گفت : با توجه به فعاليت گروههای كاوش و باستانشناسی داخلی و خارجی در منطقه و حفاریهای انجام شده، گزارشات كامل و جامعی دراين خصوص تهيه شده است.
"محمدحسن طالبيان " افزود : در اين رابطه براساس هماهنگیها بعمل آمده با مسوولين وزارت نيرو و همچنين بازيد نمايندگان مجلس شورای اسلامی از منطقه ، گزارشهای تهيه شده در خصوص نتايج حفاری و فعاليتهای انجام شده به اين افراد اطلاع داده خواهد شد.
وی تصريح كرد : نظر سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری براين است كه آبگيری سد به دليل لزوم ادامه عمليات حفاری و كاوش در منطقه به تعويق افتد.
به گفته وی، اين امر موجب میشود تا با انجام يك فصل ديگر كاوش در منطقه علاوه بر جمعآوری اطلاعات بيشتر آثار فرهنگی و تاريخی موجود در منطقه را شناسايی و جمع آوری كنيم.
طالبيان اظهار داشت : همچنين با توجه به شروع فصل سرما و آغاز بارش برف و باران در منطقه عملا ادامه عمليات حفاری و كاوش در منطقه وجود ندارد.
به گفته وی ، با تاخير در روند آبگيری سد ، امكان اجرای يك فصل ديگر حفاری به خصوص در فروردين ماه سال آينده برای تيمهای كاری فراهم میشود.
وی با اشاره به اينكه بيش از ٢٠٠ اثر تاريخی و فرهنگی در اين منطقه شناسايی شده است ، گفت : تاخير در عمليات بگيری د موجب ادامه عمليات كاوش و همچنين تكيمل كارهای علمی و نتيجهگيری بهتر كارشناسان امر می شود.
وی با بيان اينكه فصلهای كاوش با توجه به نوع فعاليت يك تا سه ماه به طول میانجامد ، افزود : مراتب در اين خصوص به كميسيون فرهنگی مجلس اعلام شده كه نجات بخشی آثار موجود در منطقه نيار به انجام يك فصل ديگر كاوش در صورت تاخير در عمليات آبگيری سد، دارد.
به گفته وی ، برخی آثار تاريخی و فرهنگی موجود در اين منطقه در محدوده از سد قرار دارد كه در اولويت آبگيری است و ما خواستار آن هستيم عمليات آبگيری برای تجات بخشی آثار اين محدوده به نعويق بيفتد.