روزنامه اعتماد - سهشنبه ۵ شهریور ۱۳۹۲
نخستین مصاحبه مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، با شبكه عرب زبان العالم، روز گذشته منتشر شد. تصور چنین سوال و جوابهایی در چند سال اخیر و در یك مصاحبه رسمی قابل تصور هم نبود. خاصه اینكه العالم شبكه عرب زبان سازمان صدا و سیمای ایران باشد.
علی جنتی در این مصاحبه به مهمترین چالشها و مسائل حوزه پرحاشیه فرهنگ پرداخت. از موضوع روزنامهنگاران زندانی تا آزادی نشر و بیان در كتاب و مطبوعات، موضع وزارتخانه متبوعش را اعلام كرد. جنتی در این مصاحبه نخستین وعده فرهنگی خود را به نمایندگی از دولتی داد كه رییس آن را انسانی فرهیخته و آشنا به فرهنگ و قلم میداند: در دولت حسن روحانی شاهد شكوفایی فرهنگ و هنر جمهوری اسلامی ایران خواهیم بود. جنتی دلیل این پیشبینی را شخصیت فرهنگی دكتر حسن روحانی میداند: او فرزند حوزه علمیه قم بوده و تحصیلاتش در علوم اسلامی است و در عین حال در طول سه دهه گذشته، بخشی از فعالیتهایی كه در آن حضور داشته، فعالیتهای فرهنگی بوده است. ایشان شخصیتی فرهیخته و اهل قلم است كه كتابهای متعددی در زمینههای مختلف تدوین كرده و طبیعی است كه چنین شخصیتی نقش بیشتری در فرهنگ و هنر خواهد داشت و به نظرم در این دوره، شاهد نوعی شكوفایی در حوزه فرهنگ و هنر جمهوری اسلامی ایران خواهیم بود.
آزادی قلم و زندانیانش
جنتی در پاسخ به هیچ یك از سوالات خبرنگار العالم به اندازه سوال اول صریح نبود. او در پاسخ به سوالی درباره وضعیت روزنامهنگاران زندانی گفت: دولت جدید به دنبال تلطیف فضای سیاسی است و برای گسترش آزادیهای بیشتر در جامعه تلاش میكند. از جمله تلاش خواهیم كرد كه آزادیهای بیشتری برای مطبوعات تامین كنیم.
او با ابراز تاسف از زندانی بودن روزنامهنگاران گفت: امیدواریم با توجه به سیاستهای دولت جدید بتوانیم فضایی را ایجاد كنیم كه عموم خبرنگاران و روزنامهنگاران و نویسندگان، هم در خط قانون حركت كنند و هم اینكه از فضای بازی كه در دوره جدید به وجود آمده، بتوانیم در جهت گسترش مطبوعات و گسترش فضا برای چاپ و انتشار كتابهای مفید گام برداریم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی موضوع قلم و آزادی بیان را به حوزه كتاب هم تسری داد و با نگاهی امیدبخش به این حوزه، خبر از پایان دوره ركود در حوزه نشر را داد. نویسندگان و ناشران قطعا پس از این بارها به این جمله جنتی استناد خواهند كرد كه گفت: برخی خردهگیریها در حوزه كتاب در گذشته وجود داشت و احیانا سلیقههای شخصی اعمال میشد؛ ما بنا داریم تا صرفا در چارچوب قانون عمل كنیم و فراتر از قانون نرویم.
رازهای انتصاب
از روز اولی كه نام علی جنتی در لیست كابینه روحانی به چشم خورد، نسبت پدر - فرزندی او با آیتالله جنتی این انتخاب را زیر سایه خود برد. خبرنگار العالم هم استثنا نبود و درباره ارتباط این انتصاب با خطیب نماز جمعه تهران و دبیر شورای نگهبان پرسید. وزیر تازهكار این نسبت فامیلی را بیارتباط به سمت خود دانست و با اشاره به اختلاف سلیقه طبیعی خود با پدرش گفت: نسبت فامیلی من با دبیر شورای نگهبان هیچ تاثیری در انتصاب من نداشته است. فكر میكنم رییسجمهور همه وزرای خود را بر اساس شایستگی و كارآمدی و تخصصی كه دارند، انتخاب كرده است و با توجه به آشنایی بسیار طولانی آقای روحانی با بنده، ایشان من را به خاطر ویژگیهایی كه دارم، انتخاب كردند. جنتی این ویژگی را در مسوولیتهایی میداند كه داخل و خارج از كشور بر عهده داشت و توانست از عهده آنها برآید.
دسترسی آزاد به اطلاعات
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه به موضوعی اشاره كرد كه نور امید را در دل فرهیختگان و جوانان تاباند. حسن روحانی در یكی از سخنرانیهای خود به نقش شبكههای اجتماعی چون توییتر و فیسبوك اشاره كرده بود و به رسمیت شناختن جایگاه این رسانههای مدرن امیدواری زیادی برای گردش آزاد اطلاعات ایجاد كرد. جنتی هم در مصاحبه با شبكه العالم درباره اینترنت و ماهواره گفت: دسترسی به اطلاعات و امكانات این دسترسی باید توسعه پیدا كند و كشورمان هم در برابر این مساله واكنش منفی ندارد. ما باید اجازه دهیم همه افرادی كه میخواهند از شبكههای مختلف تلویزیونی استفاده كنند، بتوانند به راحتی به این شبكهها دسترسی داشته باشند. اینترنت نیز مسالهیی عادی و بزرگراه اطلاعاتی است كه همه باید بتوانند از اطلاعاتی كه روی آن است، استفاده كنند.
جنتی ابراز امیدواری كرد كه دسترسی به اطلاعات همراه با تربیتی باشد كه بتواند در مقابل شبكهها و مسائل غیراخلاقی مقاومت كند. آیا این سخنان را باید نشانهیی برای توقف روند پرهزینه و مسالهساز فیلترینگ و پارازیتاندازی دانست؟ این سوالی است كه خبرنگار العالم بیش از این در آن كنكاش نكرده و با سخنان بعدی جنتی درباره تضمین آزادی بیان در قانون اساسی، پاسخ خود را دریافت كرده است. جنتی در این بخش حجت را تمام كرد: آزادی بیان در قانون اساسی تضمین شده است. در قوانین مصوب سه دهه گذشته در مجلس شورای اسلامی نیز بر آزادی مطبوعات و بیان و نشر كتاب تاكید شده است. یكی از وظایف اصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صیانت از آزادیهای مزبور است... قانون برخی خطوط قرمز را ترسیم كرده كه طرح آنها در كتابها و مطبوعات ممنوع است؛ مانند برخی از مسائل غیراخلاقی كه به ارزشهای اخلاقی جامعه ضربه میزند، توهین به دیگران، شایعهپراكنی و دروغپراكنی؛ لذا ابتدا تذكر داده میشود و در صورت تكرار، به دادگاه ارجاع میشود. هیات منصفه متشكل از شخصیتهای فرهنگی حتی خارج از وزارت در صدور حكم مشاركت دارد.
حامی سینما هستیم
جنتی با احتیاط زیادی از كنار بمب پرحاشیه و مساله سینما رد شد و تنها به همین چند جمله اكتفا كرد: یكی از دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران در حوزه سینماست، فیلمهای ایرانی در جشنوارههای بزرگ دنیا به جوایزی نایل شدند، لذا دنیا، سینمای ایران را به عنوان سینمای فاخر با فیلمهای مفید از نظر محتوا، شكل و اصول فنی میشناسد. این محصول تلاش سینماگران ایرانی است. اختلاف سلیقه در میان سینماگران امری طبیعی است، اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی سینما هدفش تقویت دستاندركاران سینماست تا موفقیتهای گذشته ادامه یابد و ایران بتواند در جشنوارههای داخلی و جهانی شركت و جایزه كسب كند.
تلویزیون خصوصی نداریم
به نظر میرسد در طول مصاحبه جنتی مراقب بوده تا پای بحث به تلویزیون و سینما كشیده نشود. او درباره سینما با احتیاط بیشتری حرف زده و تنها به این اكتفا كرده كه از فعالان این حوزه حمایت خواهد كرد. او درباره شبكههای خصوصی تلویزیونی نیز با استناد به قانون اساسی میگوید: قانون اساسی حاكی است تنها جایی كه میتواند رسانههای رادیویی و تلویزیونی داشته باشد، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است كه زیرنظر رهبری است، بقیه حتی نهادهای دولتی و شركتهای خصوصی نمیتوانند رادیو و تلویزیون جداگانه داشته باشند، البته قوای مجریه، مقننه و قضاییه، نمایندگانی در صدا و سیما دارند كه ناظر برنامههای آن هستند، لذا صدا و سیما برنامههای این سه قوه را پخش میكند، به همین دلیل نیازی به شبكه اختصاصی ندارند. بخش خصوصی البته میتواند برنامه تولید كند، اما پخش آن از خارج صورت میگیرد.
میراث باستانی، گسترش روابط
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در انتهای مصاحبه خود به روابط فرهنگی و سیاسی با كشورهای منطقه اشاره كرد و با پیش كشیدن بحث فرهنگ باستانی ایران گفت: معرفی فرهنگ، هنر و تمدن باستانی ایران به ملتهای دیگر اهمیت ویژهیی دارد و امیدوارم با توجه به آشناییام با كشورهای عربی اعم از خاورمیانه و خلیج فارس بتوانیم در جهت تقویت روابط فرهنگی ایران با كشورهای مزبور تلاش كنیم و در این زمینه به موفقیتهایی دست پیدا كنیم.
او درباره اینكه «سلطان قابوس پادشاه عمان در سفر به تهران ممكن است حامل پیامی از طرف امریكا به ایران درباره مسائل منطقه باشد»، تصریح كرد: سفر سلطان قابوس به ایران بیشتر برای تعمیق روابط دوجانبه است. پس از انتخاب دكتر حسن روحانی به ریاستجمهوری، سلطان قابوس اعلام كرده بود كه علاقهمند است نخستین رییس كشوری باشد كه از ایران دیدار میكند، بنابراین من فكر میكنم سفر وی برای تقویت روابط دوجانبه است، نه اینكه بخواهد حامل پیامی از جای دیگری باشد. با توجه به حسن همجواری جمهوری اسلامی ایران با سلطاننشین عمان و روابط فرهنگی و سنتی دیرینه میان دو كشور، طبیعتا سفر وی به ایران میتواند كمكی در جهت تقویت روابط فرهنگی باشد و در آینده نزدیك ما میزبان وزیر فرهنگ عمان خواهیم بود و طبیعتا این دیدار در جهت تقویت و گسترش روابط فرهنگی و هنری دو كشور است.
نوید آزادی
شاید باید مهمترین صحبتهای جنتی را در چند سوال و جواب نخست آن جست. وزیر فرهنگ و ارشاد نوید آزادی كتاب، مطبوعات و آزادی روزنامهنگاران را داد. آزادی گردش اطلاعات در اینترنت و ماهواره وعده مهم دیگر وزیری بود كه همه به اعتدال و اطلاحطلبی او امید بسیار بستهاند. ساختمان خاكستری وزارت ارشاد در میدان بهارستان از امروز زیر ذرهبین میلیونها نفر خواهد رفت. آیا نسیم آزادی از این میدان بر پیكر فرهنگ خواهد وزید؟