در زلزله ژاپن همهجا نظم و رفتار متمدنانه دیده میشد. ژاپنیها كاملا آماده و با وقار بودند و جهانیان از دیدن این صحنهها متعجب شدند اما چرا رفتار مردم ژاپن اینگونه است؟ آیا آموزش از زمان كودكی و قرار دادن حس مسوولیت پذیر كردن دانشآموزان میتواند یك عامل مهم شمرده شود؟
سرمایهگذاری در مقطع ابتدایی
فرهنگ آموزش مدارس ژاپنی تعجب جهانیان را برانگیخته است. ژاپن بدون منابع طبیعی طی ۲ دهه اخیر در حل مشكلات بسیار موفق بوده است. مطالعات آموزش و پرورش ژاپن نشان داده كه آموزش و پرورش عمومی به ویژه در دوران پیشدبستانی و دبستان از كیفیت بسیار بالایی برخوردار است. ژاپنیها از بهترین و مجربترین معلمان و مربیان در دوران ابتدایی استفاده میكنند. معلمان مدارس قبل از شروع كار در مورد مشكلاتشان دانشآموزان با یكدیگر مشورت میكنند و از یكدیگر كمك میخواهند. ژاپنیها معتقدند تجارب دیگران، تاثیر درازمدت در شكوفایی انسانها دارد بنابراین از این تجربیات مهم استفاده میكنند و اگر تحولی ایجاد شود از دبستان و پیشدانشگاهی است نه از دانشگاهها و توجه و تمركز مسوولان آموزشی روی پرورش معلمان و مربیان است و حتما لازم است قبل از شروع به كار دورههای تخصصی و تكمیلی را جهت تربیت كودكان بگذرانند.
یادگیری با شادی و لذت
نظام آموزش و پرورش ژاپن در دوران ابتدایی به پرورش روان و شخصیت كودكان توجه خاصی دارد و به این دلیل فضای فیزیكی مدارس ژاپن به گونهای ساخته شده است تا كودكان در آن احساس آرامش و شادابی و سرزندگی كنند و مدرسه را مانند خانه دوم خود بدانند به طوری كه اكثر مدارس ابتدایی در ژاپن دارای استخر است و فضای تمیز و باطراوتی دارند. آموزش در مدارس رایگان است و 99 درصد دانشآموزان ابتدایی در مدارس دولتی تحصیل میكنند. رهبران و دولتمردان ژاپنی به دوره آموزش ابتدایی به عنوان محوری سرنوشتساز در توسعه ملی مینگرند. ارتباط بین معلمان و دانشآموزان بسیار دوستانه است و فضای مدارس مملو از شادی و جنجال است و مسوولان آموزشی تلاشی برای ساكت كردن كودكان ندارند. دانشآموزان آزادند و به راحتی در فضای مدارس حركت و با همكلاسیهایشان صحبت میكنند. این اعمال جزیی از رفتارهای معمول در كلاسهای درس است.
رشد خلاقیت و كار گروهی
در مدارس ژاپن آموزش قلبها و اندیشههای دانشآموزان مدنظر است. مدارس ژاپنی كودكان را برای زندگی اجتماعی تربیت میكند. تمركز بسیاری از معلمان روی بالا بردن و پرورش حس اعتمادبهنفس كودكان است تا از این طریق شوق یادگیری را در آنها افزایش دهند. ایجاد روح همكاری دستهجمعی، تاكید بر دوستی و همكاری بین كودكان و تعاون و همدلی گروهی را به كودكان آموزش میدهند تا در تمام كارها مشاركت داشته باشند و این نحوه تربیتی است كه در زمینه مدیریتی، ژاپنیها را به رهبری جمعی مشهور كرده است. در مدارس برای همگان فرصتهای برابر تعیین میكنند و آموزش تمامی كودكان با یك روش صورت میگیرد. ژاپنیها كوشیدهاند شادی و لذت را به فرآیند یادگیری بیفزایند.
راز موفقیت ژاپن در چیست؛ تمدن یا آموزش؟
مردم ژاپن فرهنگ و تمدن كهن خود را با دانش نوین درآمیختند و فرهنگ كهن را فراموش نكردهاند. حاصل این آمیزش، فرهنگ ژاپن را شكوفا ساخت. ژاپنیها ویژگیهایی دارند كه بر جهانیان پوشیده نیست. پشتكار، صبر و حوصله و انضباط درونی، احترام به دیگران و از همه مهمتر تاكید بر كار گروهی. این امر بسیاری از صاحبنظران را بر آن داشت تا قرن 21 را قرن ژاپن نامگذاری كنند و این كشور را در مقام اول قرار دهند. بحث در مورد راز موفقیت ژاپنیها به راحتی امكانپذیر نیست. زلزله اخیر جهانیان را به حیرت واداشته است.