مایکل دی. شِر / نیویورک تایمز / ۸ دسامبر ۲۰۲۵
ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، روز دوشنبه اعلام کرد که کشورش از مخالفت دیرینه خود با واگذاری سرزمین به روسیه عقبنشینی نخواهد کرد و افزود که ایالات متحده در تلاش است اوکراین را به «سازش» بر سر مطالبات ارضی مسکو ترغیب کند.
در حالی که گفتوگوهای صلح تحت حمایت آمریکا به دلیل اختلاف دیدگاهها بر سر نحوه پایان جنگ به بنبست رسیده است، رهبر اوکراین بهروشنی بیان کرد که مسئلهٔ سرزمین همچنان یکی از عمیقترین شکافهاست.
کرملین اصرار دارد که اوکراین باید کل منطقهٔ شرقی موسوم به دونباس را واگذار کند؛ از جمله بخشهایی که نیروهای روسیه طی نزدیک به چهار سال جنگ نتوانستهاند تصرف کنند. زلنسکی روز دوشنبه گفت اوکراین هیچ «حق قانونی» یا «حق اخلاقی» برای چشمپوشی از هر مقدار از سرزمین خود ندارد.
وی گفت: «البته روسیه اصرار دارد که ما از سرزمینهایمان چشمپوشی کنیم. ما، طبیعتاً، نمیخواهیم هیچ چیز را واگذار کنیم. دقیقاً برای همین است که میجنگیم.»
او افزود: «امروز آمریکاییها به دنبال سازش هستند. رک میگویم.»
زلنسکی این اظهارات را در یک نشست آنلاین با خبرنگاران، پس از دیدار در لندن با رهبران بزرگترین اقتصادهای اروپا که بر تداوم حمایت خود از اوکراین در برابر تجاوز روسیه تأکید کردند، مطرح کرد.
کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، میزبان زلنسکی در شماره ۱۰ داونینگاستریت بود. امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، و فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، نیز برای گفتوگویی پشت درهای بسته به او پیوستند.
زلنسکی در سخنان کوتاهی پیش از آغاز نشست گفت که برای بحث دربارهٔ «مسائل حساس» در اینجا حضور دارد و تأکید کرد که ضروری است اروپاییها و آمریکاییها در دفاع از اوکراین در برابر روسیه و در مذاکرات مربوط به پایان جنگ، متحد بمانند.
او گفت: «برخی چیزها هست که بدون آمریکاییها نمیتوانیم از پس آن برآییم؛ برخی چیزها که بدون اروپا نمیتوانیم مدیریت کنیم. به همین دلیل باید تصمیمات مهمی بگیریم.»
تعهد اروپاییها به حمایت قوی از اوکراین
پس از پایان نشست، دفتر آقای مکرون در بیانیهای اعلام کرد که این گروه بر روی پیشنهادهای صلح آمریکا «با هدف تکمیل آن با مشارکت اروپاییها و در هماهنگی نزدیک با اوکراین» کار کرده است.
در این بیانیه همچنین آمده است که «همزمان، تلاشها برای ارائهٔ تضمینهای امنیتی قوی به اوکراین و برنامهریزی برای اقدامات بازسازی این کشور تشدید خواهد شد.»
رهبران اروپایی بار دیگر تعهدات دیرینه خود به حمایت قوی از اوکراین — چه در میدان نبرد و چه خارج از آن — را تکرار کردند. مکرون گفت اروپا و اوکراین «کارتهای زیادی در اختیار دارند»؛ اشارهای آشکار به سخنان پیشین دونالد ترامپ که گفته بود زلنسکی برای مذاکره با روسیه جهت پایان دادن به جنگ «کارتهای لازم» را ندارد.
مکرون به «این واقعیت که اوکراین در این جنگ مقاومت کرده و اینکه اقتصاد روسیه شروع به آسیب دیدن کرده است» اشاره کرد.
مرتس نیز گفت زمان کنونی «میتواند لحظهای سرنوشتساز برای همهٔ ما باشد» و به این نکته اشاره کرد که تجاوز روسیه به اوکراین نه تنها این کشور را ویران کرده، بلکه تهدیدی بلندمدت برای امنیت و ثبات همهٔ کشورهای اروپاست.
او گفت: «همهٔ ما میدانیم که سرنوشت این کشور همان سرنوشت اروپاست. به همین دلیل اینجا هستیم تا دریابیم چه میتوانیم انجام دهیم.»
فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، گفت نسبت به برخی مفاد طرح صلحی که ایالات متحده تدوین کرده است «بدبین» است. اما افزود: «باید دربارهٔ آن گفتوگو کنیم. برای همین اینجاییم.»
سه رهبر اروپایی امیدوار بودند موقعیت مذاکرهای زلنسکی را در برابر آنچه خواستههای غیرقابلقبول ولادیمیر وی. پوتین، رئیسجمهور روسیه — از جمله موارد مرتبط با دونباس — میدانند، تقویت کنند.
زلنسکی در مصاحبهای با خبرگزاری بلومبرگ که صبح دوشنبه منتشر شد، گفت فاصله مواضع در مذاکرات دربارهٔ مسائل ارضی زیاد است. او گفت: «دیدگاههای ایالات متحده، روسیه و اوکراین وجود دارد — و ما دربارهٔ دونباس به یک دیدگاه واحد نرسیدهایم.» اشاره او به بخشهای مورد مناقشه در شرق اوکراین بود.
ترامپ از کدام مردم اوکراین میگوید؟
اواخر یکشنبه، دونالد ترامپ رئیسجمهور ایالات متحده، زلنسکی را مورد انتقاد قرار داد و ادعا کرد که رهبر اوکراین هنوز نسخهٔ جدید طرحهای صلح را که پس از ساعتها گفتوگوی مذاکرهکنندگان آمریکایی با پوتین در هفته گذشته تدوین شده، نخوانده است.
ترامپ به خبرنگاران گفت: «باید بگویم کمی ناامید شدهام که رئیسجمهور زلنسکی هنوز این طرح را نخوانده است. مردم او آن را دوست دارند، اما خودش نه.»
مشخص نبود ترامپ دقیقاً به کدام «مردم» اشاره میکند، اما نسخهٔ قبلی طرح صلح مورد حمایت آمریکا که بسیاری از خواستههای کرملین را منعکس میکرد، بهطور گستردهای در اوکراین رد شد. افکار عمومی در آنجا کمتر بر تلاشهای دیپلماتیک متمرکز است و بیشتر بر اینکه جنگِ ادامهدار چگونه بر زندگی روزمره آنان تأثیر میگذارد.
اکثر ساکنان کییف، پایتخت اوکراین، تنها شش تا نه ساعت در روز برق دارند؛ آن هم اغلب در زمانهایی نامناسب مانند ۲ بعدازظهر تا ۵ بعدازظهر، زمانی که سر کار هستند، و سپس دوباره از ۲ بامداد تا ۵ بامداد. آنها با قطعی برق بیدار میشوند و با قطعی برق به خواب میروند.
ترامپ همچنین به خبرنگاران گفت روسیه با آخرین طرحهای صلح «مشکلی» ندارد.
او گفت: «فکر میکنم روسیه ترجیح میدهد کل کشور را داشته باشد، وقتی به آن فکر کنید، اما روسیه — به باور من — با این طرح مشکلی ندارد. اما مطمئن نیستم زلنسکی مشکلی نداشته باشد.»
در واقع هیچیک از دو طرف طرح دولت ترامپ را نپذیرفتهاند. پوتین هفته گذشته گفت بخشهایی از پیشنهاد آمریکا برای پایان دادن به جنگ عملی نیست. زلنسکی نیز روز شنبه در یک پست در شبکههای اجتماعی نوشت که او «مصمم است به کار ادامه دهد» تا به توافق صلح برسد.
زلنسکی نوشت: «رویکرد ما این است که همه چیز باید قابل اجرا باشد — هر اقدام حیاتی برای صلح، امنیت و بازسازی.»
برای تحقق این اهداف، او به رهبران اروپایی متوسل شده که در هفتههای اخیر از کنار گذاشته شدن از روند مذاکرات توسط ترامپ و تیم او ابراز نارضایتی کردهاند.
این تنشهای دیپلماتیک با اروپا هفته گذشته آشکار شد، زمانی که دولت ترامپ نسخهٔ سالانه بهروزشدهٔ راهبرد امنیت ملی ایالات متحده را منتشر کرد که در آن از عملکرد اروپا در قبال جنگ اوکراین انتقاد شده بود.
در این سند آمده است: «دولت ترامپ خود را در تقابل با مقامهای اروپایی میبیند که انتظارات غیرواقعبینانهای از جنگ دارند، آن هم در حالی که بر دولتهای اقلیتِ بیثبات تکیه دارند که بسیاری از آنها برای سرکوب مخالفتها، اصول پایهای دموکراسی را زیر پا میگذارند.»
مقامهای اروپایی آخر هفته با نگرانی از این سند استقبال کردند و گفتند این امر نشانهای دیگر از عقبنشینی آمریکا از اروپا در دوران رهبری ترامپ است.
در مقابل، دیمیتری اس. پسکوف، سخنگوی کرملین، روز دوشنبه راهبرد جدید امنیت ملی آمریکا را ستود.
او در تماس تلفنی روزانه خود با خبرنگاران گفت: «از ظرافتهایی که در راهبرد جدید میبینیم، بیشک خوشمان میآید. در آن دربارهٔ اهمیت گفتوگو و ایجاد روابط سازنده صحبت شده، و این کاملاً با دیدگاه ما همسوست.»