ایرانیها برای حفظ ارزش داراییهای خود طلا میخرند
امیر وحدت و جان گامبل / آسوشیتدپرس / ۴ دسامبر ۲۰۲۵
برای افکار عمومی مضطرب ایران پس از جنگ ۱۲روزه با اسرائیل، آنچه بیش از همه امنیت مالی میآورد، طلاست — و برای بسیاری همچنان مطمئنترین راه برای مقابله با تورم، تحریمها و سقوط ارزش ریال محسوب میشود.
بازاریان در بازار بزرگ تهران میگویند هر خبر تازه درباره فعالسازی «مکانیزم ماشه» در سازمان ملل، سقوط ارزش ریال یا تنشهای دوباره منطقهای، موج تازهای از مردم را به خرید آنچه «داراییهای ارزشمحافظ» نامیده میشود، سوق داده است. این داراییها شامل دلار، طلا، نقره، الماس، رمزارزها و تا حدی کمتر، سهام هستند.
این نوع داراییهای قابل حمل وقتی داراییهای محلی ارزش خود را از دست میدهند، میتوانند ارزش خود را حفظ کنند — و در صورت بروز بحران، به راحتی قابل جابهجاییاند؛ موضوعی که طی ماههای اخیر با نگرانی از احتمال بروز جنگی دوباره با اسرائیل، ذهن بسیاری از ایرانیان را مشغول کرده است.
منصور، فروشنده ۲۸ساله طلا و جواهر در بازار، میگوید تاکنون چنین تقاضایی را ندیده بود.
او گفت: «در دو هفته گذشته، ۶ کیلو طلا به مردم عادی فروختم — تجربهای کاملاً جدید برای من.» منصور که فقط با نام کوچک حاضر به مصاحبه شد، از ترس پیامدها نخواست نام کاملش منتشر شود.
او افزود: «مردم با عجله میخرند چون میترسند پساندازشان بیارزش شود.»
بِهزاد رشوند، مرد ۵۷ساله و پدربزرگ، میگوید تنها راه محافظت در برابر تورم افسارگسیخته را طلا میداند.
«الان طلا را بهترین راه حفظ ارزش میبینم. هر وقت پولی به دست میآورم، آن را به طلا تبدیل میکنم.»
عکس: وحید سالمی / آسوشیتدپرس
افزایش جهشی فروش طلا در پایتخت ایران
در تابستان امسال، شمشهای یکگرمی طلای ۱۸ عیار حدود ۱۱۵ میلیون ریال معامله میشدند — یعنی تقریباً ۱۰۰ دلار با توجه به اینکه قیمت دلار حالا از ۱ میلیون ریال گذشته است. قیمت سکه طلا بیش از هزار دلار و قیمت شمشهای یککیلوگرمی نقره نزدیک به ۲ هزار دلار بود. روز شنبه، قیمت سکه طلا در ایران برای نخستین بار از ۱.۲ میلیارد ریال عبور کرد. گزارش رسانههای داخلی حاکی از آن است که شمشهای کوچک نقره از ۱۰۰ گرم به بالا به گزینه جدید و سطحپایین سرمایهگذاری برای خانوادههای طبقه متوسط تبدیل شدهاند.
فاطمه پارسا، مادر ۴۷ساله دو فرزند، اکنون از اینکه ارثیهاش را صرف خرید آپارتمانی در تهران کرده، پشیمان است. اگرچه ملک در برخی مناطق تهران همچنان ارزشمند است، اما وامهای بانکی و پسانداز مردم دیگر همراه با جهش قیمتها افزایش نیافتهاند.
او گفت: «با افزایش قیمت جهانی طلا، گاهی آرزو میکنم کاش بهجای ملک طلا خریده بودم — ارزش داراییهایم خیلی بیشتر رشد میکرد. حالا به نظر میرسد سرمایهگذاری در نقره هم میتواند ارزشمند باشد، مخصوصاً برای آینده بچههایم.»
چندین ماه است که گزارشهایی از موج گسترده تعدیل نیرو در اقتصاد ایران — ناشی از مشکلات برق، کاهش تقاضای مصرفکننده و تحریمها — منتشر میشود. امیر رمضانی، یکی از معاملهگران بزرگ طلا در تهران، میگوید برخی خانوادههای مرفهتر برای تأمین هزینههای زندگی، بخشی از داراییهای خود را فروختهاند.
رمضانی گفت: «امروز درآمدشان با سبک زندگیای که ساختهاند همخوانی ندارد. برای حفظ همان سطح زندگی، بسیاری مجبور به فروش داراییهای ارزشمند — طلا، جواهرات — شدهاند.»
با افزایش فشار آمریکا بر فروشندگان رمزارز در ایران، که یکی از مسیرهای ایرانیان برای حفظ ارزش پولشان بود، نقش طلا و نقره پررنگتر شده است.
حمید صفاری، فروشنده تجهیزات صوتی، گفت: «هر وقت پولی دارم که بتوانم ذخیره کنم، فوراً آن را تبدیل به طلا میکنم. در طول تاریخ، طلا نه تنها ارزش خود را حفظ کرده بلکه ارزشش بیشتر هم شده. اگر میخواهیم زندگی بهتری بسازیم باید از تاریخ درس بگیریم.»
عکس: وحید سالمی / آسوشیتدپرس
نگرانی از «قابلیت حمل دارایی» با تشدید تنشهای منطقهای
در همین حال، سرمایهگذاران ثروتمندتر به سمت الماس و دیگر سنگهای قیمتی رفتهاند که ذخیره ارزشِ قابل حمل و بیسر و صداتری به شمار میرود. جواهرفروشان تهران و مشهد گزارش میدهند که تقاضا برای سنگهای کوچک اما با درجه سرمایهگذاری رو به افزایش است — بازاری که همیشه در اختیار معاملهگران حرفهای بود، اما اکنون خریداران طبقه متوسط رو به بالا نیز وارد آن شدهاند.
اقتصاد گستردهتر ایران همچنان زیر فشار شدید تحریمهای بینالمللی است؛ تحریمهایی که سرمایهگذاری خارجی را قطع و دسترسی کشور به نظام مالی جهانی را محدود کردهاند. سالها محدودیت باعث تضعیف صنایع داخلی و ناتوانی بخشهای کلیدی در نوسازی شده است. برای کسانی که میخواهند پول خود را به خارج منتقل کنند، ارز سخت و جواهرات از معدود گزینههای ممکن باقی ماندهاند.
دلایل دیگری نیز هست — دلایلی که ایرانیان کمتر درباره آن حرف میزنند: اینکه در صورت بروز جنگ، بتوانند دارایی خود را همراه ببرند. باور بر این است که دهها هزار نفر از ساکنان تهران در جریان جنگ ۱۲روزه، پایتخت را ترک کردند و به روستاهای اطراف یا به سواحل دریای خزر پناه بردند.
وقتی این افراد رسیدند، برخی مناطق با ازدحام جمعیت مواجه شده و دستگاههای خودپرداز یا خالی بودند یا کار نمیکردند. بسیاری هرچه پسانداز فوری در دسترس داشتند، با خود بردند.
این موضوع در تاریخ ایران نیز سابقه دارد. بسیاری از کسانی که در دهه ۱۹۸۰ در جنگ ایران و عراق از شهرها گریختند، هرچه داشتند با خود بردند. همچنین در جریان انقلاب ۱۹۷۹، کسانی که با شاه و دولت او مرتبط بودند، با هرچه میتوانستند حمل کنند از کشور خارج شدند. آن زمان، ریال در بالاترین ارزش تاریخی خود ۱۲۰ ریال در برابر یک دلار بود، اما صرافیها با هجوم مردم مواجه شدند و آنها طلا، جواهرات، فرش و دیگر داراییها را برای انتقال به خارج خریداری میکردند.
احمد، واردکننده ۴۹ساله پارچه، میگوید به دلیل شرایط ایران تصمیم گرفته باقی مانده موجودیاش را بفروشد و تمام داراییهایش را به ارز سخت تبدیل کند.
او گفت: «نمیتوانم خانه یا ماشینم را تبدیل کنم، اما طی دو ماه گذشته همه داراییهای نقدیام را به ارز خارجی و طلا تبدیل کردهام. در شرایط اضطراری باید بتوانم داراییهایم را همراهم ببرم اگر مجبور شدم از کشور خارج شوم.»