بیانیه کانون نویسندگان ایران
کار سانسور و سرکوب آزادی بیان در ایران به آن پایه رسیده است که نهاد امنیتی جمهوری اسلامی نویسندگان را بهصرف انتشار آثارشان در خارج از کشور احضار، بازجویی و تهدید میکند. اگر تا دیروز ساطور سانسور حکومتی در حال مثله کردن محتوای کتاب بود، امروز میخواهد نحوهی انتشار آن را نیز زیر تیغهی خود بگیرد. گرچه این چنگاندازی تازه در میان بیشمار فجایعی که سانسور به وجود آورده نمونهای خرد بهشمار میرود، تاکیدی دیگر، تاکیدی هزار باره، است برآن که سانسور در جمهوری اسلامی نه پدیدهای عارضی که خصیصهای «ذاتی» و هویتی است؛ خصیصهای که از ابتدای قدرتگیری تا امروز به گونهای گسترشیابنده به ظهور رسانده است.
سانسورهای سیاسی، ایدئولوژیک، مذهبی، اخلاقی و جنسیتی دهههاست که به دست حاکمیت و به قصد تصرف ذهن و ارادهی مردم تارهایش را بر جان جامعه، بر کل زندگی مردم، تنیده. این وضعیت در همهی پهنههای اجتماع کشمکشی پنهان و آشکار میان مردم و حاکمیت به وجود آورده است؛ از صفحههای مجازی اینترنت تا میدانهای ورزشی به آوردگاه سانسور و ضد سانسور بدل شده و هر روز نشانههایش مشاهده میشود: فیلترینگ و فیلترشکن، «مجوز» و استقلال در عرصههای کتاب و سینما و تئاتر و موسیقی و ...
در این کشاکش پرفراز و نشیب حاکمیت برای تحمیل سانسور از انواع روشهای «نرم» و سخت استفاده کرده و میکند: از بخشنامههای دولتی تا فتواهای مرگ و اعدام، از تخت پروکروستس وزارت ارشاد تا تخت شلاق قوهی قضائیه، از فیلترینگ تا اینترنت ملی و اینترنت طبقاتی، از تهدید خبرنگاران و نویسندگان تا حبس آنها، از انتشار تبلیغات دروغین در رسانههای حکومتی نسبت به معترضان تا شلیک گلوله در اعتراضات مردمی، از تقویت و دمیدن به شیپور فرهنگ مردسالاری تا بهشلاق بستن زنان. و این روزها، در قرن بیستویکم، در عصر انفجار اطلاعات و رشد سریع و وسیع تکنولوژی ارتباطات در جهان، نویسندگان، هنرمندان و مردم ایران را با تهدید مستقیم در اطلاعیههای امنیتی حتی از ابراز نظر پیرامون فجایعی مانند انفجار بندر رجایی و آتش گرفتن جنگل هیرکانی منع میکند تا بتواند در متن سکوت و هراسِ دیگران و راه بستن بر حقیقت، روایت ساختهی خود را در افکار عمومی جا بیندازد و ذهنها را به کنترل خود درآورد. سانسور اساسا ضد حقیقت است اما در این سرزمین به خون و ستاندن جان آدمی نیز آغشته است.
این سرکوب همهجانبه اما تا کنون نتوانسته طرف دیگر نبرد را از میدان به در کند؛ حاشا که با وجود تحمیل هزینههای بسیار گزاف، جسورتر ساخته و به ایستادگیاش در برابر سانسور دامن زده است. انتشار «آزاد» کتاب و نشریه، کماثر کردن فیلترینگ، سینمای مستقل، تئاتر مستقل، خوانندگی علنی زنان و انتشار آن در فضای مجازی، موسیقی خیابان و ... شکلهای دیگر مقاومت است با این همه تا لغو کامل انواع سانسور و بیرون ریختن آنها از عرصههای رسمی و علنی جامعه، تا ایجاد شرایطی کاملا آزاد برای فرهنگ و ادبیات و هنر و تا رهایی زندگی از چنگ سانسور راهی طولانی و مبارزهای دشوار در پیش است. سانسوری که کل زندگی یک اجتماع را در بر میگیرد کل زندگی را به مقاومت در برابر خود برمیانگیزد. پایداری در برابر آن دیگر موقوف به گروههای خاص همچون نویسندگان و هنرمندان مترقی نیست بلکه مدتهاست که به امر عمومی و کنش روزمرهی مردم دگرگونی یافته.
همین سد محکم کار سانسورچیان و سرکوبگران آزادی بیان را برای بستن دست و دهان مردم و تحکیم اختناق بسیار دشوار کرده است. روی آوری حاکمیت به صدور اطلاعیههای غلاظ شداد نهادهای امنیتی در پی هر اتفاق اجتماعی و امر به سکوت، افزودن بر اعدامها، تشدید احضارها و بازداشتهای نویسندگان و مترجمان و پژوهشگران و فعالان فضای مجازی، همچنین رسمیت بخشیدن علنی به تبعیض برای استفادهی بدون سانسور از اینترنت برای خودیها و گروههای محدود تحت عنوان اینترنت طبقاتی و «خط سفید»، واکنشی به این موقعیت است.
کانون نویسندگان ایران که «با هرگونه سانسور اندیشه و بیان مخالف است و خواستار امحای همهی شیوههایی است که، به صورت رسمی یا غیر رسمی، مانع چاپ آرا و آثار میشوند» از این ایستادگی حمایت میکند، گرامیاش میدارد و تا برچیده شدن بساط هر نوع سانسور و محو کامل آن به کوششهای خود ادامه میدهد. از همین روی سالها پیش روز ۱۳ آذر را روز مبارزه با سانسور نامگذاری کرد. سیزدهم آذر روز گرامیداشت این مقاومت و مبارزه، و روز یادآوری مسئولیتی است که هر انسان نسبت به پیدایی جامعهای عاری از سانسور و خفقان دارد.
کانون نویسندگان ایران همهی نویسندگان، هنرمندان، افراد و تشکلهای آزادیخواه را فرامیخواند برای گرامیداشت این روز از هیچ کوششی دریغ نکنند زیرا نابودی سانسور، عاملی بسیار مهم در کسب آزادی بیان و اعتلای زندگی، فرهنگ، ادبیات و هنر است.
کانون نویسندگان ایران
۱۰ آذر ۱۴۰۴