داو لیبر، عمر عبدالباقی و سامر سعید / وال‌استریت ژورنال / ۲۷ نوامبر ۲۰۲۵
افراد آگاه می‌گویند ایران طی سال گذشته صدها میلیون دلار به شبه‌نظامیان لبنانی حزب‌الله از طریق صرافی‌ها و دیگر بنگاه‌های تجاری در دبی ارسال کرده است؛ اقدامی که نشان می‌دهد تهران به‌دنبال یافتن مسیرهای جدید برای انتقال پول به متحد خود است.
به گفته این افراد، حزب‌الله ــ که از سوی آمریکا یک گروه تروریستی معرفی شده ــ برای بازسازی و تجدید تسلیحات شبه‌نظامیان خود و پرداخت دیگر هزینه‌هایی که از درگیری شدید سال گذشته با اسرائیل ناشی شده، به‌شدت نیازمند منابع مالی است. مسیرهای قاچاق این گروه از طریق سوریه، پس از سقوط رژیم هم‌پیمان ایران یعنی بشار اسد در یک سال گذشته مختل شده و مقام‌های لبنانی نیز در مهار افرادی که چمدان‌های پول نقد را از فرودگاه بیروت وارد می‌کردند، موفقیت‌هایی به‌دست آورده‌اند.
محدودیت این مسیرها ایران و حزب‌الله را وادار کرده است بیش از گذشته به مسیرهایی مانند دبی متکی شوند؛ شهری که امروزه به یک مرکز مالی جهانی رو‌به‌رشد در امارات متحده عربی بدل شده و تهران مدت‌هاست از آن برای پول‌شویی و دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌کند. افرادی که از این روند آگاه‌اند ــ از جمله یک مقام ارشد آمریکایی ــ این موضوع را مطرح کرده‌اند.
به گفته این افراد، درآمدهای حاصل از فروش نفت به صرافی‌های وابسته به ایران، شرکت‌های خصوصی، بازرگانان و واسطه‌هایی در دبی منتقل می‌شود و آنها این پول‌ها را از طریق «حواله»، یک نظام انتقال مالی چندصدساله مبتنی بر اعتماد، به حزب‌الله در لبنان می‌رسانند. در این سازوکار، پول نزد یک دلال در دبی سپرده می‌شود و معادل آن از سوی دلالی دیگر در لبنان پرداخت می‌گردد و سپس دو دلال در زمان دیگری حساب‌هایشان را با یکدیگر تسویه می‌کنند.
یک مقام اماراتی گفت این کشور متعهد است که از سوءاستفاده از قلمرو خود برای فعالیت‌های مالی غیرقانونی جلوگیری کند و در همکاری با شرکای بین‌المللی در تلاش برای مختل‌سازی و بازداشتن چنین فعالیت‌هایی است.
سخنگویان حزب‌الله و دفتر نخست‌وزیری لبنان به درخواست‌های وال‌استریت ژورنال برای اظهار نظر پاسخ ندادند. نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد نیز به درخواست برای توضیح واکنشی نشان نداد.
دیوید شنکر، مدیر برنامه سیاست‌های عربی در مؤسسه واشنگتن، گفت: «اکنون تمرکز اصلی حزب‌الله بر بازسازی است. ایران نیز از تعهد خود به برجسته‌ترین نیروی نیابتی منطقه‌ای‌اش عقب‌نشینی نکرده است.»
انتقال بیش از یک میلیارد دلار به حزب‌الله
به گفته وزارت خزانه‌داری آمریکا، نیروی قدس سپاه پاسداران که مأمور حمایت از گروه‌های متحد ایران در خارج از کشور است، از ژانویه تاکنون بیش از یک میلیارد دلار به حزب‌الله منتقل کرده که عمدتاً از طریق شرکت‌های صرافی انجام شده است. وزارت خزانه‌داری اوایل نوامبر سه فرد مرتبط با حزب‌الله را نام‌گذاری و تحریم کرد.
این گروه شبه‌نظامی که زمانی قدرتمندترین گروه مسلح غیردولتی جهان محسوب می‌شد، در درگیری دوماهه سال گذشته به‌شدت آسیب دید؛ زمانی که اسرائیل یک کارزار سنگین هوایی را علیه تسلیحات حزب‌الله آغاز کرد و اغلب رهبران ارشد آن را هدف قرار داد. اسرائیل می‌گوید این حملات در پاسخ به شلیک موشک‌های حزب‌الله به خاک اسرائیل انجام شد؛ حملاتی که اندکی پس از تهاجم حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ ــ که منجر به کشته شدن ۱۲۰۰ نفر شد ــ آغاز شد.
کارزار اسرائیل توانِ جنگی حزب‌الله را فلج کرد و بار مالی سنگینی بر این گروه تحمیل نمود. حزب‌الله وعده داده که خانه‌های ویران‌شده در جنگ را بازسازی کند، برای جنگجویان کشته و زخمی مستمری بپردازد، در عین حال فعالیت‌های جذب نیرو را گسترش دهد و نیز توان تسلیحاتی خود را بازسازی کند.
یک سال پس از آتش‌بس که به شدیدترین درگیری‌ها پایان داد، حزب‌الله همچنان برای تأمین نیازهای مالی خود با مشکل روبه‌روست. حنین غدار، پژوهشگر ارشد در مؤسسه واشنگتن، گفت: «یک میلیارد دلار زمانی بودجه سالانه کامل آنها بود، اما پس از جنگ به پول بسیار بیشتری نیاز دارند.»
امارات متحده عربی سال‌ها شهرت آن را داشت که مرکزی برای جریان وجوه غیرقانونی است، و در سال ۲۰۲۲ به‌دلیل ناکافی بودن اقدامات این کشور در مقابله با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم، در «فهرست خاکستری» گروه ویژه اقدام مالی (FATF) قرار گرفت. این نهاد جهانی دو سال بعد امارات را از فهرست خارج کرد و اعلام نمود که این کشور در نظارت‌های مالی بهبودهای چشمگیری حاصل کرده است، هرچند برخی گروه‌های ضدفساد گفته‌اند که همچنان نیاز به پیشرفت بیشتر وجود دارد.
مقام ارشد آمریکایی گفت که واشنگتن همچنین نگران انتقال پول به حزب‌الله از طریق ترکیه و عراق است.
جان هرلی، معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی، اوایل ماه جاری در مسیر سفر به لبنان، توقف‌هایی در امارات و ترکیه داشت تا درباره مقابله با پول‌شویی ایران و تأمین مالی تروریسم گفت‌وگو کند.
توافق آتش‌بسی که به جنگ میان اسرائیل و حزب‌الله پایان داد، دولت لبنان را ملزم می‌کند تا گذرگاه‌های ورودی کشور را امن کند و از انتقال سلاح به شبه‌نظامیان غیردولتی، به‌ویژه حزب‌الله، جلوگیری نماید. لبنان اقداماتی انجام داده، از جمله ممنوعیت پروازهای مستقیم از ایران و تقویت بازرسی‌ها در فرودگاه و دیگر مبادی ورودی.
بازی «موش و گربه»
مقام‌های عرب گفتند برای دور زدن این کنترل‌های سخت‌گیرانه فرودگاهی، ایران تعداد بیشتری مسافر را با مقادیر کمتر پول نقد یا جواهرات اعزام می‌کند؛ مبالغی که نیاز به اظهار ندارند و مخفی کردن آنها آسان‌تر است.
این بازی مداوم «موش و گربه» برای جلوگیری از انتقال پول ایران به حزب‌الله نشان‌دهنده دشواری‌ای است که آمریکا و اسرائیل برای جلوگیری از احیای گروهی دارند که عمیقاً در ساختار اجتماعی و سیاسی لبنان ریشه دوانده و یکی از منابع اصلی قدرت و بازدارندگی ایران محسوب می‌شود.
مقام‌های عرب گفتند حزب‌الله همچنین از طریق شبکه‌های جهانی خود که تا غرب آفریقا و آمریکای جنوبی امتداد دارد و در حوزه‌هایی مانند قاچاق مواد مخدر، تجارت الماس و خدماتی مانند پول‌شویی فعالیت می‌کنند، منابع مالی مستقل دارد.
مقام ارشد آمریکایی گفت که واشنگتن در اوایل ماه جاری با طرحی برای پرداخت مستمری ناتوانی به افرادی که در حمله اسرائیل به پیجرهای حزب‌الله در سال گذشته مجروح شده بودند، مخالفت کرده است. به گفته این مقام، نجف سلام، نخست‌وزیر لبنان، بعداً این تصمیم را لغو کرد.
یک سخنگوی نخست‌وزیر گفت که از هیچ‌گونه تماس میان آمریکا و سلام در این خصوص آگاه نیست و توضیح داد که تعدادی از متقاضیان دریافت مستمری ناتوانی معیارهای لازم برای واجد شرایط بودن را نداشته‌اند.
آمریکا همچنین از لبنان می‌خواهد مؤسسه مالی کلیدی حزب‌الله، «القرض الحسن» را تعطیل کند؛ بانکی که از دهه ۱۹۸۰ تأسیس شده، تحت تحریم آمریکا قرار دارد، و به بسیاری از لبنانی‌ها خدمات مالی از جمله ارائه وام و دستگاه‌های خودپرداز عرضه می‌کند. القرض الحسن در قالب یک مؤسسه خیریه فعالیت می‌کند و خارج از نظارت بانک مرکزی لبنان است.
آتش‌بس، لبنان را ملزم می‌کند که ابتدا حزب‌الله را در جنوب خلع سلاح کند و سپس مطابق با توافقی پیشین، به سراغ سایر مناطق برود.
حزب‌الله از خلع سلاح امتناع می‌کند و استدلال دارد که برای دفاع از حاکمیت لبنان به این سلاح‌ها نیاز دارد. این موضع، همراه با ناتوانی ارتش ضعیف‌تر لبنان در اعمال خلع سلاح، تنش‌ها با اسرائیل و آمریکا را افزایش داده است.