باراک راوید، مارک کاپوتو / آکسیوس
دو مقام آمریکایی و یک منبع مطلع به آکسیوس گفته‌اند که دیدار هفته گذشته دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، زمانی که دو طرف درباره احتمال پیوستن عربستان به «توافق‌نامه‌های ابراهیم» و عادی‌سازی روابط با اسرائیل بحث کردند، دستخوش تنش شد.
چرا مهم است؟
با پایان جنگ غزه، ترامپ امیدوار بود دیدارش با بن‌سلمان به گشایشی در مسیر عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل منجر شود.
با وجود آنکه هر دو رهبر در اظهارات علنی از یکدیگر تمجید کردند و نشانه‌ای از اختلاف بروز ندادند، قسمت‌هایی از نشست پشت درهای بسته پرتنش بود. به گفته مقام‌های آمریکایی، ترامپ از شنیدن مخالفت‌ها و عقب‌نشینی‌های بن‌سلمان ناامید شد.
پشت صحنه دیدار
مقام‌های کاخ سفید پیش از دیدار، به ولیعهد سعودی گفته بودند که ترامپ انتظار دارد در روند عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل پیشرفتی حاصل شود.
به گفته مقام‌های آمریکایی، ترامپ در نشست ۱۸ نوامبر شخصاً موضوع را مطرح کرد و به‌شدت بر بن‌سلمان فشار آورد تا به توافق‌نامه‌های ابراهیم بپیوندد.
توافق‌نامه‌های ابراهیم که در سال ۲۰۲۰ امضا شد، روابط چند کشور عربی با اسرائیل را عادی کرد و یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سیاست خارجی ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری او به شمار می‌رفت.
به گفته مقام‌ها، از همان نقطه گفت‌وگو وارد فضای تنش شد. هرچه ترامپ فشار بیشتری وارد می‌کرد، بن‌سلمان نیز بیشتر مقاومت نشان می‌داد.
بن‌سلمان در توضیح به ترامپ گفت که اگرچه خواهان پیشبرد روند عادی‌سازی با اسرائیل است، اما اکنون چنین کاری ممکن نیست زیرا افکار عمومی عربستان پس از جنگ غزه به‌شدت ضد اسرائیل است. سه منبع به آکسیوس گفته‌اند که ولیعهد افزود جامعه سعودی در حال حاضر آمادگی چنین اقدامی را ندارد.
یکی از منابع مطلع از جلسه و یک مقام آمریکایی گفتند که ترامپ و بن‌سلمان مودبانه رفتار کردند اما گفت‌وگو سخت و جدی بود.
یکی از منابع گفت: «بهترین توصیف، ناامیدی و کلافگی است. رئیس‌جمهور واقعاً می‌خواهد آن‌ها به توافق‌نامه ابراهیم بپیوندند. او خیلی تلاش کرد متقاعدش کند. گفت‌وگویی صریح بود. اما بن‌سلمان مرد قدرتمندی است و سر موضع خود ایستاد.»
بن‌سلمان در مقابل تأکید کرد که در ازای توافق صلح با عربستان، اسرائیل باید با «مسیر قابل‌اعتماد، غیرقابل بازگشت و زمان‌مند» برای تشکیل کشور فلسطین موافقت کند. او پس از نشست نیز این موضوع را علناً بیان کرد.
دولت اسرائیل با هرگونه مسیر منتهی به تشکیل کشور فلسطینی مخالفت می‌کند.
یک مقام آمریکایی گفت: «بن‌سلمان هرگز نگفت که با عادی‌سازی مخالف است. درِ انجام آن در آینده باز است. اما مسئله دو دولت پابرجاست.»
مواضع طرفین
یک مقام کاخ سفید گفت ترامپ چشم‌انداز خود از خاورمیانه‌ای مرفه را تشریح کرده است؛ چشم‌اندازی که در آن گسترش توافق‌نامه‌های ابراهیم نقش کلیدی دارد.
او افزود: «اکنون که برنامه هسته‌ای ایران کاملاً نابود شده و جنگ غزه به پایان رسیده، برای رئیس‌جمهور ترامپ بسیار مهم است که تمام کشورهای خاورمیانه به توافق‌نامه‌های ابراهیم بپیوندند، زیرا این امر صلح در منطقه را تقویت خواهد کرد.»
سفارت عربستان به درخواست آکسیوس برای اظهار نظر پاسخ نداد.
وضعیت فعلی
ترامپ در اظهارات علنی هفته گذشته خطاب به بن‌سلمان گفت که با وجود مخالفت اسرائیل، آمریکا همان مدل پیشرفته جنگنده F-35 که اسرائیل در اختیار دارد را به عربستان ارائه خواهد کرد.
اما یک روز بعد، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در گفت‌وگو با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به او اطمینان داد که چنین نیست. چند مقام آمریکایی و اسرائیلی به آکسیوس گفتند روبیو به نتانیاهو اطلاع داده که عربستان نسخه ضعیف‌تر و پایین‌ترِ F-35 را دریافت خواهد کرد.
به گفته مقام‌ها، روبیو قرار است با طرف اسرائیلی گفتگو کند تا اطمینان دهد قرارداد F-35 با عربستان، بر «برتری کیفی نظامی» اسرائیل (QME) — که در قانون آمریکا ثبت شده — تأثیر نگذارد.
یک مقام آمریکایی گفت: «به اسرائیلی‌ها گفتیم که ما به QME متعهدیم و آن را نقض نخواهیم کرد.»
پشت پرده اختلافات دیگر
در جریان دیدار با بن‌سلمان، ترامپ موضوع شکایت قربانیان حملات ۱۱ سپتامبر علیه عربستان را مطرح نکرد. یک قاضی اخیراً اجازه داده این پرونده با استناد به شواهد گسترده درباره نقش احتمالی عربستان در حملاتی که جان ۲۹۷۷ نفر را گرفت، به روند رسیدگی ادامه دهد.