اِما فارژ و اولیویا لو پویدوین / خبرگزاری رویترز / ۲۳ نوامبر ۲۰۲۵
ایالات متحده روز یکشنبه اعلام کرد که در جریان مذاکرات برای تدوین طرح پایان جنگ اوکراین پیشرفت قابل توجهی حاصل شده است، اما هنوز توافقی درباره چگونگی تضمین امنیت کی‌یف در برابر تهدید روسیه به دست نیامده است.
مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، ریاست مذاکرات در ژنو را با هیأتی بلندپایه از اوکراین بر عهده داشت. این نشست پس از آن برگزار شد که کی‌یف و متحدانش نسبت به طرح پیشنهادی آمریکا ابراز نگرانی کردند؛ طرحی که به باور آنان شامل امتیازات عمده به روسیه بود و خواستار اصلاح آن شدند.
روبیو گفت هنوز کارهایی باقی مانده است، از جمله تعیین نقش ناتو و تضمین‌های امنیتی برای اوکراین، اما تیم او توانسته مسائل حل‌نشده را در قالب یک طرح صلح ۲۸ بندی که توسط رئیس‌جمهور دونالد ترامپ حمایت می‌شود، محدودتر کند.
او به خبرنگاران در نمایندگی آمریکا در ژنو گفت: «امروز به شکلی بسیار قابل توجه به این هدف دست یافته‌ایم.»
پیش‌تر ترامپ گفته بود اوکراین بابت تلاش‌های آمریکا در جنگ قدردان نبوده است؛ موضوعی که باعث شد مقامات اوکراینی بر سپاسگزاری خود از رئیس‌جمهور آمریکا تأکید کنند.
مقام‌های اروپایی نیز شامگاه یکشنبه به هیأت‌های آمریکا و اوکراین پیوستند و نسخه اصلاح‌شده‌ای از طرح آمریکا را ارائه کردند که محدودیت‌های پیشنهادی بر ارتش اوکراین و امتیازات سرزمینی را به چالش می‌کشید.
طرح اروپایی پیشنهاد می‌کند ارتش اوکراین بزرگ‌تر از آنچه در طرح آمریکا پیش‌بینی شده باشد و مذاکرات مربوط به تبادل اراضی از خطوط مقدم آغاز شود، نه بر اساس دیدگاه از پیش تعیین‌شده درباره مناطقی که باید روسی تلقی شوند.
ترامپ روز جمعه اعلام کرده بود رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، تا پنجشنبه فرصت دارد طرح را بپذیرد؛ طرحی که خواستار واگذاری بخشی از سرزمین، پذیرش محدودیت‌های نظامی و چشم‌پوشی از عضویت در ناتو است.
برای بسیاری از اوکراینی‌ها، از جمله سربازان در خطوط مقدم، چنین شروطی به معنای تسلیم شدن پس از نزدیک به چهار سال جنگ در مرگبارترین درگیری اروپا از زمان جنگ جهانی دوم تلقی می‌شود. ترامپ روز شنبه افزود که پیشنهاد کنونی برای پایان جنگ «آخرین پیشنهاد» او نیست.
روبیو گفت آمریکا هنوز به زمان بیشتری برای رسیدگی به مسائل باقی‌مانده نیاز دارد. او ابراز امیدواری کرد توافق تا پنجشنبه حاصل شود، اما احتمال داد که زمان بیشتری لازم باشد.
دو منبع آگاه روز یکشنبه گفتند مقامات آمریکا و اوکراین در حال بررسی احتمال سفر زلنسکی به ایالات متحده – شاید همین هفته – برای گفت‌وگو با ترامپ درباره طرح صلح هستند. یکی از منابع گفت موضوع اصلی، بررسی حساس‌ترین بخش‌های طرح از جمله مسئله سرزمین خواهد بود. هنوز تاریخ مشخصی تعیین نشده است.
منشاء طرح آمریکا و جنجال‌ها
مذاکرات اصلی میان مقامات آمریکا و اوکراین در فضایی سنگین در نمایندگی آمریکا آغاز شد؛ ساعاتی پس از آنکه ترامپ در شبکه «تروث سوشال» نوشت رهبری اوکراین «هیچ قدردانی» از تلاش‌های آمریکا نشان نداده و اروپا همچنان نفت روسیه را خریداری می‌کند.
روبیو در میانه نشست با خبرنگاران صحبت کرد و گفت این مذاکرات احتمالاً بهترین گفت‌وگوهایی بوده که آمریکا از زمان بازگشت ترامپ به قدرت با اوکراین داشته است.
او افزود تغییراتی در طرح اعمال خواهد شد تا به راه‌حلی برسند که هم اوکراین و هم آمریکا بتوانند از آن حمایت کنند.
روبیو گفت: «بدیهی است که در نهایت این طرح باید توسط رؤسای جمهور ما تأیید شود، اما با توجه به پیشرفت‌های امروز، نسبت به تحقق آن بسیار مطمئن هستم.»
آندری یرماک، رئیس هیأت اوکراینی، در این فاصله کوتاه از ترامپ بابت تعهدش به کی‌یف تشکر کرد. دقایقی بعد زلنسکی نیز از ترامپ قدردانی کرد. یرماک پس از پایان مذاکرات دیگر همراه روبیو ظاهر نشد.
از زمان اعلام طرح آمریکا، سردرگمی‌هایی درباره تدوین‌کنندگان آن وجود داشته است. متحدان اروپایی گفته‌اند که در این روند مشورت نشده‌اند.
روبیو پیش از عزیمت به ژنو در شبکه «ایکس» تأکید کرد که واشنگتن نویسنده طرح بوده است؛ پس از آنکه برخی سناتورهای آمریکایی خلاف این را مطرح کردند.
سناتور آنگوس کینگ گفت روبیو به سناتورها گفته این طرح موضع رسمی دولت نیست، بلکه «در اصل فهرست خواسته‌های روسیه» است.
لحظه‌ای خطرناک برای اوکراین
پیش‌نویس طرح آمریکا که بسیاری از خواسته‌های کلیدی روسیه را در بر دارد و تنها تضمین‌های مبهمی از «تضمین‌های امنیتی قوی» برای اوکراین ارائه می‌دهد، در لحظه‌ای خطرناک برای کی‌یف مطرح شده است.
روسیه در بخش‌هایی از جبهه پیشروی‌هایی داشته، هرچند کند و به گفته مقامات غربی و اوکراینی این پیشروی‌ها با تلفات انسانی سنگین همراه بوده است.
مرکز حمل‌ونقل «پوکروفسک» تا حدی به دست نیروهای روس افتاده و فرماندهان اوکراینی می‌گویند نیروی کافی برای جلوگیری از نفوذهای کوچک و مداوم ندارند.
تأسیسات برق و گاز اوکراین هدف حملات پهپادی و موشکی قرار گرفته و میلیون‌ها نفر هر روز ساعت‌ها بدون آب، گرمایش و برق می‌مانند.
زلنسکی خود نیز در داخل کشور تحت فشار است؛ پس از آنکه یک رسوایی بزرگ فساد برخی وزیران و نزدیکان او را گرفتار کرد.
او هشدار داده است که اوکراین ممکن است بر سر طرح آمریکا، عزت و آزادی خود – یا حمایت واشنگتن – را از دست بدهد.
کی‌یف در هفته‌های اخیر دلگرم شده بود؛ زیرا ایالات متحده تحریم‌های نفتی روسیه را تشدید کرده بود، منبع اصلی تأمین مالی جنگ، و حملات پهپادی و موشکی دوربرد اوکراین خسارات قابل توجهی به صنعت نفت روسیه وارد کرده بود.
اما پیش‌نویس طرح صلح به نظر می‌رسد بار دیگر برتری دیپلماتیک را به مسکو بازگرداند. اوکراین برای ادامه جنگ علیه روسیه به شدت به اطلاعات و تسلیحات آمریکا وابسته است.