استفانی لیختنشتاین / آسوشیتدپرس / ۱۲ نوامبر ۲۰۲۵
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از زمان حملات اسرائیل و ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران در جریان جنگ ۱۲ روزه ماه ژوئن، نتوانسته است وضعیت موجودی اورانیوم نزدیک به درجه تسلیحاتی این کشور را تأیید کند. این موضوع بر اساس گزارش محرمانه‌ای از سوی دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد که در میان کشورهای عضو توزیع شده و روز چهارشنبه توسط آسوشیتدپرس مشاهده شده، اعلام گردید.
این آژانس هشدار داد که «تداوم دانش خود در رابطه با موجودی‌های اعلام‌شده قبلی مواد هسته‌ای در ایران» در تأسیساتی که تحت تأثیر جنگ قرار گرفته‌اند، از دست رفته است و تأکید کرد که این مسئله باید «به فوریت مورد توجه قرار گیرد».
در گزارش تأکید شده است که «عدم دسترسی آژانس به این مواد هسته‌ای در ایران به مدت پنج ماه، به معنای آن است که راستی‌آزمایی آن — بر اساس رویه استاندارد پادمان‌ها — مدت‌هاست که به تعویق افتاده است».
بر اساس آخرین گزارش آژانس در ماه سپتامبر، ایران موجودی ۴۴۰.۹ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۶۰ درصد را حفظ کرده است — که تنها یک گام فنی کوتاه با سطوح تسلیحاتی ۹۰ درصد فاصله دارد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در مصاحبه اخیر با آسوشیتدپرس هشدار داد که این موجودی می‌تواند به ایران اجازه دهد در صورت تصمیم به تسلیحاتی کردن برنامه خود، تا ۱۰ بمب هسته‌ای بسازد. وی افزود که این به معنای آن نیست که ایران چنین سلاحی در اختیار دارد.
ایران همواره اصرار داشته که برنامه‌اش صلح‌آمیز است، اما آژانس و کشورهای غربی می‌گویند تهران تا سال ۲۰۰۳ یک برنامه سازمان‌یافته تسلیحات هسته‌ای داشته است.
آژانس خواستار گزارش ویژه از ایران است
بر اساس توافقنامه پادمان‌هایی که ایران با دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد دارد، این کشور موظف است پس از رویدادهایی مانند حملات یا زلزله، یک «گزارش ویژه» ارائه دهد که در آن مکان و وضعیت مواد هسته‌ای خود، از جمله موجودی اورانیوم با غنای بالا، را به تفصیل شرح دهد. این گزارش ویژه همچنین باید وضعیت تأسیساتی را که در جنگ ماه ژوئن آسیب دیده‌اند، روشن کند.
آژانس روز چهارشنبه اعلام کرد که «ارائه چنین گزارشی برای آژانس ضروری است تا بتواند تضمین دهد که مواد هسته‌ای مشمول پادمان‌ها در ایران همچنان در فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز باقی مانده و تأسیسات مشمول پادمان‌ها مورد سوءاستفاده قرار نگرفته‌اند».
در گزارش آمده است که ایران در نامه‌ای به آژانس در تاریخ ۱۱ نوامبر توضیح داده که «هرگونه همکاری با آژانس منوط به تصمیم شورای عالی امنیت ملی (SNSC) ایران است».
گزارش روز چهارشنبه آژانس همچنین اعلام کرد که ایران به بازرسان آژانس اجازه دسترسی به سایت‌های آسیب‌دیده از جنگ را نداده است.
با این حال، تهران پس از توافق رافائل گروسی با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در قاهره در اوایل ماه سپتامبر، به آژانس اجازه داد تأسیسات سالم را بازرسی کند.
این تأسیسات شامل نیروگاه هسته‌ای بوشهر، رآکتور تحقیقاتی تهران و سه تأسیسات هسته‌ای دیگر در تهران می‌شود.
در گزارش همچنین آمده است که بازرسان آژانس روز چهارشنبه برای انجام بازرسی‌ها به مرکز فناوری هسته‌ای اصفهان عازم ایران هستند.
این تأسیسات که در حدود ۳۵۰ کیلومتری (۲۱۵ مایلی) جنوب شرقی تهران واقع شده، هزاران دانشمند هسته‌ای را به کار گرفته است. همچنین محل استقرار سه رآکتور تحقیقاتی چینی و آزمایشگاه‌های مرتبط با برنامه اتمی ایران است.
در جریان جنگ، اسرائیل به ساختمان‌هایی در سایت اصفهان، از جمله یک تأسیسات تبدیل اورانیوم، حمله کرد. ایالات متحده نیز با موشک به اصفهان حمله کرد.
تحریم‌ها تهران را بیش از پیش منزوی می‌کنند
ایران پس از جنگ با اسرائیل، تمام همکاری‌های خود با آژانس را معلق کرد.
سپس رافائل گروسی، رئیس آژانس، در اوایل ماه سپتامبر در قاهره با عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به توافقی برای ازسرگیری بازرسی‌ها دست یافت.
اما در اواخر همان ماه، سازمان ملل متحد تحریم‌های سنگین را علیه ایران از طریق مکانیسم موسوم به «بازگشت خودکار» مجدداً اعمال کرد که با واکنش خشمگینانه تهران همراه شد و این کشور اجرای توافق قاهره را متوقف کرد.
ایران بر اساس پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) موظف به همکاری قانونی با آژانس است.
قدرت‌های اروپایی پس از آن‌که ایران وارد مذاکرات مستقیم با ایالات متحده نشد، همکاری کامل با آژانس را از سر نگرفت و وضعیت موجودی اورانیوم نزدیک به درجه تسلیحاتی خود را روشن نکرد، تصمیم به اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل از طریق مکانیسم بازگشت خودکار گرفتند.
این تحریم‌ها دارایی‌های ایران در خارج از کشور را مسدود می‌کند، معاملات تسلیحاتی با تهران را متوقف می‌کند و هرگونه توسعه برنامه موشکی بالستیک ایران را جریمه می‌کند؛ اقداماتی که اقتصاد در حال فروپاشی این کشور را بیش از پیش تحت فشار قرار داده و تهران را پس از بمباران مکرر تأسیسات اتمی‌اش در جریان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، منزوی‌تر کرده است.