خبرگزاری آسوشیتدپرس
محبوب‌ترین و احتمالاً متحدکننده‌ترین رهبر فلسطینی - مروان برغوثی - جزو زندانیانی نیست که اسرائیل قصد دارد در ازای گروگان‌های اسیر حماس تحت توافق آتش‌بس جدید غزه آزاد کند.
اسرائیل همچنین آزادی سایر زندانیان برجسته‌ای را که حماس مدت‌هاست به دنبال آزادی آنها بوده است، رد کرده است، اگرچه هنوز مشخص نیست که آیا فهرست حدود ۲۵۰ زندانی که روز جمعه در وب‌سایت رسمی دولت اسرائیل منتشر شد، نهایی است یا خیر.
موسی ابومرزوق، مقام ارشد حماس، به شبکه تلویزیونی الجزیره گفت که این گروه بر آزادی برغوثی و دیگر چهره‌های برجسته اصرار دارد و در حال مذاکره با میانجیگران است.
اسرائیل برغوثی را یک رهبر تروریست می‌داند. او پس از محکومیت در سال ۲۰۰۴ در ارتباط با حملاتی در اسرائیل که منجر به کشته شدن پنج نفر شد، در حال گذراندن چندین حکم حبس ابد است.
اما برخی کارشناسان می‌گویند اسرائیل از برغوثی به دلیل دیگری می‌ترسد: برغوثی، که طرفدار راه‌حل دو کشور بود، حتی با وجود حمایت از مقاومت مسلحانه در برابر اشغال، می‌توانست چهره‌ای قدرتمند برای فلسطینی‌ها باشد. برخی از فلسطینی‌ها او را نلسون ماندلا، فعال ضد آپارتاید آفریقای جنوبی که اولین رئیس جمهور سیاه‌پوست کشورش شد، می‌دانند.
با آتش‌بس و عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از غزه که از روز جمعه به اجرا درآمد، حماس قرار است تا دوشنبه حدود ۲۰ گروگان زنده اسرائیلی را آزاد کند. اسرائیل قرار است حدود ۲۵۰ فلسطینی را که در حال گذراندن دوران محکومیت خود در زندان هستند، و همچنین حدود ۱۷۰۰ نفر را که دو سال گذشته از غزه ربوده شده و بدون اتهام در بازداشت بوده‌اند، آزاد کند.
این آزادی‌ها طنین قدرتمندی در هر دو طرف دارد. اسرائیلی‌ها این زندانیان را تروریست می‌دانند که برخی از آنها در بمب‌گذاری‌های انتحاری دست داشته‌اند. بسیاری از فلسطینی‌ها هزاران نفری را که در اسارت اسرائیل هستند، زندانیان سیاسی یا مبارزان آزادی می‌دانند که در برابر دهه‌ها اشغال نظامی مقاومت می‌کنند.
بسیاری از افرادی که قرار است آزاد شوند، دو دهه پیش زندانی شده‌اند
بیشتر افراد موجود در فهرست زندانیان اسرائیل، اعضای حماس و جناح فتح هستند که در دهه ۲۰۰۰ دستگیر شده‌اند. بسیاری از آنها به جرم دست داشتن در تیراندازی، بمب‌گذاری یا سایر حملاتی که منجر به کشته شدن یا تلاش برای کشتن غیرنظامیان، شهرک‌نشینان و سربازان اسرائیلی شده است، محکوم شده‌اند. طبق این فهرست، پس از آزادی آنها، بیش از نیمی از آنها به غزه یا به تبعید در خارج از سرزمین‌های فلسطینی فرستاده خواهند شد.
دهه ۲۰۰۰ شاهد فوران انتفاضه دوم بود، قیامی فلسطینی که با خشم از ادامه اشغال علی‌رغم سال‌ها مذاکرات صلح، شعله‌ور شد. این قیام خونین شد و گروه‌های مسلح فلسطینی حملاتی را انجام دادند که صدها اسرائیلی را کشت و ارتش اسرائیل چندین هزار فلسطینی را کشت.
یکی از زندانیانی که آزاد خواهد شد، ایاد ابوالرب، فرمانده جهاد اسلامی است که به جرم سازماندهی بمب‌گذاری‌های انتحاری در اسرائیل از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۵ که منجر به کشته شدن ۱۳ نفر شد، محکوم شده است.
مسن‌ترین و طولانی‌ترین زندانی که آزاد شده، سمیر ابو نعمه ۶۴ ساله، عضو فتح است که در سال ۱۹۸۶ از کرانه باختری دستگیر و به اتهام کاشت مواد منفجره محکوم شد. جوان‌ترین آنها محمد ابو قطیش است که در سال ۲۰۲۲ در ۱۶ سالگی دستگیر و به جرم تلاش برای چاقوکشی محکوم شد.
حماس مدت‌هاست که به دنبال آزادی برغوثی است
رهبران حماس در گذشته از اسرائیل خواسته‌اند که برغوثی، رهبر رقیب سیاسی اصلی این گروه شبه‌نظامی، یعنی فتح، را به عنوان بخشی از هرگونه توافقی برای پایان دادن به جنگ در غزه آزاد کند. اما اسرائیل در تبادلات قبلی از این درخواست خودداری کرده است.
اسرائیل پس از آزادی یحیی سینوار، رهبر ارشد حماس در تبادل سال ۲۰۱۱، نگران تکرار تاریخ است. این زندانی قدیمی یکی از طراحان اصلی حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بود که آخرین جنگ در غزه را شعله‌ور کرد و پیش از کشته شدن توسط نیروهای اسرائیلی در سال گذشته، رهبری این گروه شبه‌نظامی را بر عهده داشت.
برغوثی ۶۶ ساله، یکی از معدود چهره‌های مورد اجماع در سیاست فلسطین، به طور گسترده به عنوان جانشین بالقوه محمود عباس، رهبر مسن و نامحبوب تشکیلات خودگردان فلسطین که از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و بخش‌هایی از کرانه باختری را اداره می‌کند، دیده می‌شود. نظرسنجی‌ها همواره نشان می‌دهند که برغوثی محبوب‌ترین رهبر فلسطینی است.
برغوثی در سال ۱۹۵۹ در روستای کوبار در کرانه باختری متولد شد. او در حالی که در دانشگاه بیر زیت تاریخ و سیاست می‌خواند، به رهبری اعتراضات دانشجویی علیه اشغال اسرائیل کمک کرد. او به عنوان یک سازمان‌دهنده در اولین قیام فلسطینیان که در دسامبر ۱۹۸۷ فوران کرد، ظاهر شد.
اسرائیل سرانجام او را به اردن تبعید کرد. او در دهه ۱۹۹۰ به عنوان بخشی از توافق‌نامه‌های صلح موقت که تشکیلات خودگردان فلسطین را ایجاد کرد و قرار بود راه را برای تشکیل یک کشور هموار کند، به کرانه باختری بازگشت.
پس از آغاز انتفاضه دوم، اسرائیل برغوثی - که در آن زمان رئیس فتح در کرانه باختری بود - را به رهبری گردان‌های شهدای الاقصی، مجموعه‌ای از گروه‌های مسلح مرتبط با فتح که حملاتی را علیه اسرائیلی‌ها انجام می‌دادند، متهم کرد.
برغوثی هرگز در مورد ارتباط خود با این گردان‌ها اظهار نظر نکرد. در حالی که او ابراز امیدواری کرد که یک کشور فلسطینی و اسرائیل در کنار هم در صلح باشند، گفت که فلسطینی‌ها حق دارند در مواجهه با شهرک‌سازی‌های فزاینده اسرائیل و خشونت ارتش علیه فلسطینی‌ها، مقابله به مثل کنند.
او در سرمقاله‌ای در سال ۲۰۰۲ در واشنگتن پست نوشت: «من تروریست نیستم، اما صلح‌طلب هم نیستم.»
کمی پس از آن، او توسط اسرائیل دستگیر شد. در دادگاه، او تصمیم گرفت از خود دفاع نکند زیرا صلاحیت دادگاه را به رسمیت نمی‌شناخت. او به جرم مشارکت در چندین حمله به قتل محکوم و به پنج حبس ابد محکوم شد، در حالی که از سایر حملات تبرئه شد.
در طول دوران حبسش، چهره‌ای وحدت‌بخش بود
در سال ۲۰۲۱، برغوثی فهرست خود را برای انتخابات پارلمانی ثبت کرد که بعداً لغو شد. چند سال قبل، او رهبری بیش از ۱۵۰۰ زندانی را در یک اعتصاب غذای ۴۰ روزه برای درخواست رفتار بهتر در سیستم زندان‌های اسرائیل بر عهده داشت.
معین ربانی، همکار غیرمقیم در «دموکراسی برای جهان عرب اکنون» و سردبیر مشترک «جدالیه»، یک مجله آنلاین با تمرکز بر خاورمیانه، گفت: برغوثی نشان داد که می‌تواند حتی در حالی که با اسرائیلی‌ها ارتباط برقرار می‌کند، پل‌هایی بین اختلافات فلسطینیان ایجاد کند.
او گفت برغوثی «به عنوان یک رهبر ملی معتبر دیده می‌شود، کسی که می‌تواند فلسطینی‌ها را به شیوه‌ای رهبری کند که عباس همواره در آن شکست خورده است.»
ربانی گفت اسرائیل «مشتاقانه از این امر اجتناب می‌کند»، زیرا سیاست آن سال‌ها تفرقه انداختن بین فلسطینی‌ها و ضعیف نگه داشتن دولت عباس بوده است. او افزود که عباس نیز از هرگونه آزادی برغوثی احساس خطر می‌کند.
ایال زیسر، معاون رئیس دانشگاه تل‌آویو و متخصص روابط اعراب و اسرائیل، گفت که برغوثی با فسادی که تشکیلات خودگردان فلسطین عباس را گرفتار کرده و بسیاری را علیه آن برانگیخته است، ارتباطی ندارد.
زیسر گفت که محبوبیت او می‌تواند نهادهای فلسطینی را تقویت کند، فکری وحشتناک برای دولت راست‌گرای اسرائیل که با هرگونه گامی به سوی تشکیل کشور مخالف است.
برغوثی آخرین بار در ماه اوت دیده شد، زمانی که ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی راست افراطی اسرائیل، ویدئویی از خود منتشر کرد که در آن برغوثی را در داخل زندان سرزنش می‌کرد و می‌گفت اسرائیل با هر کسی که علیه کشور اقدام کند مقابله کرده و «او را از صحنه روزگار محو خواهد کرد».