خبرگزاری بلومبرگ / ۱۰ اکتبر ۲۰۲۵
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، به‌دلیل عدم استقبال کافی رهبران عرب از برگزاری کنفرانسی که قرار بود جایگاه او را در منطقه تقویت کند، در آخرین لحظات برگزاری آن را به تعویق انداخت.
نخستین کنفرانس روسیه و کشورهای عرب قرار بود ۱۵ اکتبر در مسکو برگزار شود. به گفته فردی آگاه از روند آماده‌سازی نشست که به‌دلیل غیرعلنی بودن اطلاعات نخواست نامش فاش شود، کرملین این نشست را یکی از مهم‌ترین ابتکارات سیاست خارجی سال دانسته و آن را فرصتی برای نشان‌دادن نفوذ و حمایت روسیه در جهان عرب به رهبران غربی، به‌ویژه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، ارزیابی می‌کرد.
این منبع گفت، لغو ناگهانی نشست برای کرملین ناامیدکننده است، اما روسیه اطمینان دارد که می‌تواند آن را در زمان دیگری برگزار کند.
یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی پوتین، در گفت‌وگویی ویدیویی که در تلگرام منتشر شد، درباره احتمال برگزاری دوباره نشست گفت: «این موضوع بستگی به روند اجرای طرح ترامپ و سایر تحولات دارد. باید ببینیم دوستان عرب ما چه پیشنهادی دارند.»
کرملین شامگاه پنجشنبه به‌طور رسمی اعلام کرد که برگزاری نشست به تعویق افتاده است، زیرا رؤسای کشورهای عربی به‌دلیل اجرای طرح صلح پیشنهادی ترامپ برای اسرائیل و حماس قادر به سفر به مسکو نیستند. این اطلاعیه پس از گفت‌وگوی تلفنی پوتین با محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، منتشر شد.
پوتین روز جمعه در شهر دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، به خبرنگاران گفت که تعویق نشست به ابتکار خودش صورت گرفته است: «من این تصمیم را گرفتم چون نمی‌خواهم در فرایندی که ما امیدواریم آغاز شده، اختلال ایجاد کنم.»
این تعویق نشان می‌دهد بخش زیادی از جهان عرب اکنون بیشتر تمایل دارد روابط خود را با دونالد ترامپ گسترش دهد؛ کسی که از امتناع پوتین از پایان دادن به تهاجم روسیه به اوکراین، علی‌رغم تلاش‌های دیپلماتیک آمریکا، به‌شدت ناخشنود شده است.
الکساندر گابویف، مدیر مرکز کارنگی روسیه و اوراسیا در برلین گفت: «با توجه به تلاش‌های اخیر ترامپ برای افزایش فشار بر کرملین، برای روسیه مفید بود اگر می‌توانست نشان دهد که منزوی نیست و دوستان بانفوذی دارد.»
روسیه دست‌کم از آوریل امسال، زمانی که پوتین نخستین بار طرح برگزاری نشست را اعلام کرد، در حال آماده‌سازی این رویداد بود. کرملین از سران ۲۲ کشور عربی برای شرکت در این نشست دعوت کرده بود که قرار بود تحت شعار «همکاری برای صلح، ثبات و امنیت» برگزار شود. همچنین در سوم اکتبر وب‌سایت رسمی این کنفرانس راه‌اندازی شد.
با این حال تا روز سه‌شنبه، تنها چند تن از رهبران، از جمله احمد الشرع رئیس‌جمهوری سوریه و دبیرکل اتحادیه عرب، مشارکت خود را قطعی کرده بودند. رهبران کشورهای تأثیرگذار منطقه از جمله محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی، محمد بن زاید آل نهیان رئیس‌جمهوری امارات متحده عربی و عبدالفتاح السیسی رئیس‌جمهوری مصر هنوز به‌طور رسمی حضور خود را تأیید نکرده بودند.
کرملین روز جمعه اعلام کرد که نشست احتمالاً به ماه نوامبر موکول خواهد شد.
ترامپ روز پنجشنبه تهدید کرد که تحریم‌های بیشتری علیه روسیه اعمال خواهد کرد. همزمان او از رهبران عرب به‌دلیل نقشی که در پیشبرد طرح صلح با حماس در هفته‌های اخیر ایفا کرده‌اند، تمجید نمود.
رئیس‌جمهوری آمریکا ماه گذشته در نیویورک با مقام‌های عرب دیدار کرد؛ گفت‌وگوهایی که به گفته منابع آمریکایی، نقش مهمی در فراهم شدن زمینه برای ارائه طرح صلحی از سوی واشنگتن داشته که احتمال پذیرش آن از سوی طرفین وجود دارد.
واسیلی کوزنتسوف، معاون مؤسسه مطالعات خاورشناسی در آکادمی علوم روسیه، گفت: «در مرحله نخست اجرای طرح ترامپ، اوضاع بسیار حساس است، بنابراین نه کشورهای عربی و نه مسکو علاقه‌ای به افزودن بار سیاسی جدید با پیوند دادن روابط عربی–روسی با طرح آمریکایی حل‌وفصل مناقشه غزه ندارند.»
نفوذ کرملین در منطقه از مدتی پیش رو به کاهش است، زیرا جنگ در اوکراین بخش قابل توجهی از ظرفیت نظامی، اقتصادی و دیپلماتیک روسیه را به خود مشغول کرده است. سقوط رژیم بشار اسد، دیکتاتور سوریه، در اواخر سال گذشته نیز حضور روسیه در خاورمیانه را بیشتر تضعیف کرد؛ در حالی‌که ایالات متحده و چین در حال گسترش نقش خود در منطقه و تقویت جایگاهشان هستند.
روابط روسیه با کشورهای حوزه خلیج فارس، به‌ویژه عربستان سعودی، برای تأمین انرژی جهانی اهمیت زیادی دارد، زیرا هر دو از اعضای کلیدی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) هستند.
آندری کولسنیکوف، تحلیلگر سیاسی مستقر در مسکو، گفت: «پوتین می‌خواست به همه نشان دهد که رهبر “اکثریت جهانی” است، اما اکثریتی بدون حضور جهان عرب چه معنایی دارد؟ او می‌خواهد نقشی به بزرگی اتحاد شوروی در منطقه داشته باشد، اما از منابع لازم برای این هدف برخوردار نیست.»
پوتین این هفته در دوشنبه برای شرکت در نشست سران کشورهای عضو همسود (کشورهای مشترک‌المنافع) حضور دارد؛ گروهی که از اتحاد برخی جمهوری‌های سابق شوروی تشکیل شده است. کولسنیکوف افزود: «اما حتی همین کشورها نیز به‌طور طبیعی سیاست‌های چندجانبه خود را دنبال می‌کنند.»