جان سزر / رویترز / ۸ اکتبر ۲۰۲۵
ترکیه می‌تواند تا پایان سال ۲۰۲۸ بیش از نیمی از نیاز گازی خود را از طریق افزایش تولید داخلی و واردات بیشتر از ایالات متحده تأمین کند؛ تغییری راهبردی که ممکن است آخرین بازار بزرگ اروپایی برای تأمین‌کنندگان روسی و ایرانی را به‌شدت محدود کند.
ایالات متحده به‌طور علنی متحدان خود، از جمله ترکیه به‌عنوان عضو ناتو، را تحت فشار قرار داده تا خرید انرژی از مسکو و تهران را کاهش دهند. در دیدار ۲۵ سپتامبر در کاخ سفید، رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، از رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، خواست تا خرید انرژی از روسیه را کاهش دهد.
تنوع‌بخشی به منابع تأمین انرژی، همچنین امنیت انرژی ترکیه را تقویت کرده و از جاه‌طلبی‌های این کشور برای تبدیل شدن به یک مرکز منطقه‌ای گاز پشتیبانی می‌کند. تحلیلگران می‌گویند، آنکارا قصد دارد گاز طبیعی مایع وارداتی و تولید داخلی خود را به اروپا صادر کند، در عین‌حال گاز روسیه و ایران را در داخل کشور مصرف کند.
صحبت کاربوز، از سازمان مدیترانه‌ای انرژی و اقلیم مستقر در پاریس می‌گوید: «ترکیه نشان داده که قصد دارد از فراوانی جهانی گاز مایع (LNG) بهره‌برداری کند.»
روسیه همچنان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده گاز ترکیه است، اما سهم آن از بازار ترکیه از بیش از ۶۰ درصد در دو دهه گذشته به ۳۷ درصد در نیمه اول سال ۲۰۲۵ کاهش یافته است. بیشتر کشورهای اروپایی پس از حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ واردات گاز از مسکو را متوقف کردند.
پایان قراردادهای خط لوله روسیه نزدیک است
قراردادهای بلندمدت روسیه برای تأمین سالانه ۲۲ میلیارد متر مکعب گاز از طریق خطوط لوله بلو استریم و ترک‌استریم با ترکیه رو به پایان است. قرارداد ۱۰ میلیارد متر مکعبی خرید گاز از ایران نیز در میانه سال آینده منقضی می‌شود، در حالی که قراردادهای آذربایجان با مجموع ۹.۵ میلیارد متر مکعب تا سال‌های ۲۰۳۰ و ۲۰۳۳ ادامه دارند.
کاربوز می‌گوید: ترکیه احتمالاً برخی از این قراردادها را تمدید خواهد کرد، اما به دنبال شرایط انعطاف‌پذیرتر و حجم‌های کمتر برای افزایش تنوع منابع تأمین خود خواهد بود.
هم‌زمان، ترکیه به سرعت در حال گسترش منابع جایگزین است. شرکت دولتی نفت ترکیه (TPAO) تولید گاز از میادین داخلی را افزایش داده و شرکت‌های دولتی و خصوصی پایانه‌های واردات گاز مایع را برای دریافت گاز از ایالات متحده و الجزایر توسعه داده‌اند.
بر اساس محاسبات رویترز، تولید داخلی و واردات گاز مایع قراردادی، قرار است از ۱۵ میلیارد متر مکعب در سال جاری به بیش از ۲۶ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۸ برسد.
واردات گاز مایع از آمریکا در آستانه دو برابر شدن
این میزان بیش از نیمی از تقاضای گازی ترکیه که حدود ۵۳ میلیارد متر مکعب است را پوشش خواهد داد و شکاف واردات از طریق خطوط لوله را به حدود ۲۶ میلیارد متر مکعب کاهش می‌دهد – بسیار کمتر از ۴۱ میلیارد متر مکعب قراردادهای فعلی با روسیه، ایران و آذربایجان.
برای حمایت از این تغییر، ترکیه مجموعه‌ای از قراردادهای گاز مایع به ارزش ۴۳ میلیارد دلار با تأمین‌کنندگان آمریکایی امضا کرده که شامل توافقی ۲۰ ساله با شرکت مرکوریا در ماه سپتامبر می‌شود.
بر اساس داده‌های بورس انرژی ترکیه، این کشور ظرفیت واردات سالانه ۵۸ میلیارد متر مکعب گاز مایع را ایجاد کرده که برای تأمین کل تقاضای داخلی کافی است.
با وجود این، گاز روسیه همچنان با ظرفیت کامل جریان دارد و کرملین اعلام کرده که همکاری با آنکارا همچنان قوی باقی مانده است.
الکسی بولوگوریف از مؤسسه انرژی و مالی مستقر در مسکو می‌گوید: از نظر تئوری، شرکت «بوتاش»(BOTAS) ترکیه می‌تواند واردات از روسیه را طی دو تا سه سال آینده متوقف کند.
او افزود: «با این حال، چنین کاری نخواهد کرد، زیرا گاز روسیه از نظر قیمت رقابتی است و مازاد ایجاد می‌کند که بوتاش می‌تواند از آن برای فشار بر سایر تأمین‌کنندگان استفاده کند.»
الپ‌ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه، در مصاحبه‌ای تلویزیونی در ماه اکتبر گفت که ترکیه باید گاز را از همه تأمین‌کنندگان موجود از جمله روسیه، ایران و آذربایجان تأمین کند، اما اشاره کرد که گاز مایع آمریکایی گزینه‌ای ارزان‌تر ارائه می‌دهد.
وزارت انرژی ترکیه از اظهار نظر درباره قراردادهای تأمین آینده و قیمت‌گذاری خودداری کرد. شرکت گازپروم، انحصار صادرات گاز روسیه از طریق خطوط لوله، نیز به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد.
کربوز گفت: ترکیه می‌تواند گاز روسیه و ایران را در داخل کشور مصرف کند، تولید داخلی خود را صادر کرده و LNG وارداتی را پس از ممنوعیت واردات انرژی روسیه توسط اروپا تا سال ۲۰۲۸ مجدداً صادر کند.
شرکت بوتاش ترکیه پیش‌تر قراردادهایی برای تأمین حجم‌های اندک گاز به مجارستان و رومانی امضا کرده تا در مسیر تبدیل شدن به یک مرکز منطقه‌ای تجارت گاز گام بردارد.
فراتر از گاز، آنکارا روابط عمیقی با مسکو دارد. شرکت روسی روس‌اتم در حال ساخت نخستین نیروگاه هسته‌ای ترکیه است و مسکو همچنین بزرگ‌ترین تأمین‌کننده نفت خام و گازوئیل این کشور محسوب می‌شود.