منبع: نشنال کانتکست (The National Context)
* فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه، «الشرع» و فرستاده آمریکا گفت‌وگوهای سرنوشت‌سازی در دمشق برگزار کردند
فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، مظلوم عبدی، در دمشق با احمد الشرع، رئیس‌جمهور سوریه، دیدار و گفت‌وگوهای سرنوشت‌سازی درباره آینده شمال شرق سوریه برگزار کرده است. در این دیدار «تام باراک» فرستاده ویژه آمریکا در امور سوریه و ژنرال «برد کوپر» فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام) نیز حضور داشتند.
این دیدار یک روز پس از گفت‌وگوی باراک و کوپر با مظلوم عبدی در شهر حسکه در شمال شرق سوریه انجام شد؛ دیداری که ساعاتی بعد با درگیری‌های شدید شبانه در حلب هم‌زمان شد، جایی که یک منطقه محصور کردنشین در دو محله همچنان در برابر نیروهای دولتی مقاومت می‌کند. قرار است فردا وزیر خارجه سوریه برای دیدار با مقام‌های ترکیه به آنکارا سفر کند.
ترکیب نشست دمشق
نشست دمشق که چند ساعت به طول انجامید، از سوی نیروهای دموکراتیک سوریه با حضور مظلوم عبدی، الهام احمد (مسئول روابط خارجی SDF) و «روهلات عفرین» فرمانده یگان‌های مدافع زنان (YPJ) برگزار شد. از طرف دولت سوریه نیز وزیر خارجه «اسد الشیبانی» و بنا بر گزارش‌ها وزیر دفاع «مرهف ابوقصره» شرکت داشتند. ابوقصره در جریان این گفت‌وگوها اعلام کرد که آتش‌بس سراسری و فوری در تمامی جبهه‌های کشور برقرار خواهد شد.
محور اصلی گفت‌وگوها احیای توافق ۱۰ مارس بود که بر اساس آن، قرار است نیروهای دموکراتیک سوریه تا پایان سال در ارتش سوریه ادغام شوند. با این حال، SDF خواهان اصلاحاتی در توافق است و ادغام کامل در ساختار ارتش را رد کرده و به‌جای آن خواستار حفظ انسجام خود به‌عنوان یک بلوک نظامی واحد در درون ارتش شده است.
زمان‌بندی درگیری‌های شب گذشته در حلب به‌روشنی نشان می‌دهد که این اقدام می‌تواند تصمیمی سیاسی از سوی دولت سوریه برای اعمال فشار بر SDF پیش از مذاکرات امروز بوده باشد. اما این تحولات همچنین می‌تواند نشانه‌ای از آن باشد که گفت‌وگوهای دیروز میان باراک، کوپر و عبدی نتوانسته پیشرفتی رضایت‌بخش برای دولت سوریه – و مهم‌تر از آن، برای «فیل در اتاق» یعنی ترکیه – به همراه داشته باشد.
شکاف عمیق میان دمشق و کردها
انتظار می‌رود فعالیت‌های دیپلماتیک در سه ماه آینده شدت گیرد، اما شکاف میان دمشق و نیروهای دموکراتیک سوریه همچنان آن‌قدر عمیق است که پر کردنش به‌سادگی ممکن نیست. به گزارش «اسکای نیوز عربی»، مظلوم عبدی به‌طور قاطع ادغام فردی نیروهای SDF در ارتش سوریه را رد کرده و در عوض پیشنهاد داده است که این نیروها به‌صورت یک بلوک منسجم نظامی وارد ارتش شوند؛ پیشنهادی که بعید است دمشق آن را بپذیرد. گزارش شده عبدی در دیدارش با الشرع پیشنهاد کرده است منطقه‌ای خودگردان مشابه اقلیم کردستان عراق در شمال شرق سوریه ایجاد شود.
در حالی که ترکیه نیز با چنین ترتیبی مخالف است، اما مقصر دانستن صرف آنکارا نادیده گرفتن مخالفت‌های داخلی در دمشق خواهد بود؛ به‌ویژه در میان اقشار عرب سنی که هرگونه شناسایی رسمی ساختار کنونی SDF یا کنترل سرزمینی آن را غیرقابل‌قبول می‌دانند. دمشق بر برخی نقاط نمادین مهم نیز پافشاری کرده است؛ برای مثال، در ابتدا پذیرفته بود که مذاکرات با SDF در فرانسه انجام شود، اما در نهایت از آن صرف‌نظر کرد، زیرا چنین اقدامی به معنای بین‌المللی شدن مذاکرات و نشاندن دو طرف هم‌سنگ بر سر میز گفت‌وگو بود. دولت الشرع با اصرار بر برگزاری مذاکرات در دمشق، در واقع امتیاز نمادینی به دست آورده است.
احتمال شکست مسیر دیپلماتیک
در همین حال، گزارش‌ها حاکی است که «تام باراک» ممکن است در صورت عدم پیشرفت در مذاکرات میان دمشق و نیروهای دموکراتیک سوریه، ماه آینده از سمت خود به‌عنوان فرستاده ویژه آمریکا در امور سوریه کناره‌گیری کند. باراک که از نزدیک‌ترین معتمدان ترامپ به شمار می‌رود، با آزادی عمل و شیوه‌ای غیررسمی فعالیت می‌کند و از اعتماد شخصی رئیس‌جمهور برخوردار است تا توافقی را میان طرف‌ها پیش ببرد. استعفای او نشانه‌ای از شکست مسیر دیپلماتیک و احتمالاً زمینه‌ساز بازگشت به گزینه نظامی خواهد بود.
هر دو طرف ظاهراً خود را برای چنین احتمالی آماده می‌کنند. نیروهای دموکراتیک سوریه در هفته‌های اخیر شبکه تونل‌های دفاعی خود را گسترش داده و مواضع خود را مستحکم‌تر کرده‌اند. بزرگ‌ترین سرمایه SDF، تصویری است که از خود ساخته و می‌تواند در لابی‌گری‌های سیاسی – به‌ویژه در کنگره آمریکا – از آن بهره گیرد، به‌ویژه در صورت آغاز دوباره درگیری‌ها. حتی باراک نیز اذعان کرده است که کنگره آمریکا «نقطه ضعف خاصی» نسبت به نیروهای دموکراتیک سوریه دارد، زیرا آن‌ها را شریک مؤثر در نبرد علیه ترکیه و داعش می‌داند.
احتمال عملیات نظامی ترکیه
با این حال، روابط نزدیک ترامپ با رجب طیب اردوغان معادله را پیچیده‌تر می‌کند. برخلاف دوران نخست ریاست‌جمهوری‌اش، ترامپ اکنون نفوذ بسیار بیشتری بر کنگره جمهوری‌خواه دارد، و هنوز روشن نیست که «دستاورد غزه» – که ترامپ به‌طور علنی از نقش اردوغان در ترغیب حماس به پذیرش توافق تمجید کرد – ممکن است برای رئیس‌جمهور ترکیه به‌منزله چراغ سبزی ضمنی برای اقدام در شمال شرق سوریه تعبیر شود یا نه. در شرایطی که واشنگتن و جهان درگیر چند بحران هم‌زمان‌اند، کنگره شاید تمایل کمتری به مخالفت با یک عملیات ترکیه‌ای داشته باشد، به‌ویژه اگر تمرکز آن بر مناطق عرب‌نشین تحت کنترل SDF باشد.
هرچند همه سناریوها به درگیری نظامی منجر نمی‌شوند، اما به نظر می‌رسد تنها نتیجه‌ای که برای هر دو طرف – دمشق و آنکارا – قابل‌قبول است، محدود شدن نفوذ و حاکمیت SDF به مناطق کردنشین و کاهش توان نظامی آن تا سطحی است که تهدیدی برای ارتش سوریه محسوب نشود. چنین نتیجه‌ای اما برای نیروهای دموکراتیک سوریه غیرقابل‌پذیرش است، زیرا آن‌ها را به موقعیتی محدود، حاشیه‌ای و از نظر سیاسی و راهبردی کم‌اهمیت فرو خواهد کاست.