باراک راوید / آکسیوس
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به حماس هشدار داد که این گروه تا ساعت ۶ عصر به وقت شرق آمریکا در روز یکشنبه فرصت دارد شرایط او را برای پایان جنگ در غزه بپذیرد؛ در غیر این صورت، به گفته او، «جهنمی بی‌سابقه علیه حماس شعله‌ور خواهد شد».
اهمیت موضوع
این اولتیماتوم جدید ترامپ که در شبکه اجتماعی «تروت‌سوشال» منتشر شده، در واقع تمدید مهلتی است که قرار بود روز جمعه به پایان برسد. او هشدار داده بود در صورت بی‌اعتنایی به این ضرب‌الاجل، «مرگ‌های عظیم و بسیاری در آینده» رخ خواهد داد و از فلسطینی‌ها خواسته بود به مناطق «امن‌تر» در غزه پناه ببرند.
در جریان آخرین عملیات تهاجمی اسرائیل، بیش از ۷۵۰ هزار فلسطینی از شهر غزه گریخته‌اند، بسیاری از آنان بدون سرپناه بوده و با کمبود شدید آب و غذا مواجه هستند.
بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه که تحت کنترل حماس است، از زمان آغاز جنگ پس از حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، بیش از ۶۶ هزار فلسطینی کشته شده‌اند که اکثر آنان غیرنظامی بوده‌اند. تقریباً کل جمعیت غزه دست‌کم یک‌بار آواره شده است.
حماس تاکنون به‌طور رسمی به طرح صلحی که روز دوشنبه توسط ترامپ اعلام شد، پاسخ نداده است. ضرب‌الاجل ترامپ به وقت غزه و اسرائیل، ساعت ۱ بامداد دوشنبه خواهد بود.
ترامپ تاکید کرد: «شانس نهایی به حماس داده خواهد شد.» او همچنین افزود: «به هر شکل که باشد، صلح در خاورمیانه برقرار خواهد شد.»
واکنش‌ها و تلاش‌های دیپلماتیک
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، طرح ترامپ را روز دوشنبه پذیرفت.
ترامپ نیز روز سه‌شنبه گفت به حماس سه تا چهار روز فرصت خواهد داد تا پاسخ خود را ارائه دهد.
کشورهای قطر، مصر و ترکیه حماس را تحت فشار گذاشته‌اند تا پاسخی مثبت به ابتکار ترامپ بدهد، حتی اگر با همه مفاد آن موافق نباشد.
ترامپ روز چهارشنبه با تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر، درباره گفت‌وگوهای جاری دوحه با حماس بر سر این پیشنهاد صحبت کرد. طبق گزارش یک منبع آگاه، امیر قطر به ترامپ گفته حماس احتمالاً برای بررسی داخلی موضوع به زمان بیشتری نیاز دارد و درخواست یک هفته مهلت کرده است.
اما مقام‌های قطری در روزهای پنج‌شنبه و جمعه نیز به تیم ترامپ اطلاع دادند که رهبران حماس در دوحه در برقراری ارتباط با فرماندهان نظامی در غزه دچار مشکل هستند و نیاز به زمان بیشتری دارند.
با این حال، یک مقام اسرائیلی گفت این موضوع فقط بهانه‌ای است و مدعی شد: «رهبران حماس در داخل غزه برای پذیرش طرح ترامپ آمادگی بیشتری دارند تا رهبران آن در دوحه.»
مواضع حماس
چندین رسانه عربی گزارش داده‌اند که حماس فهرستی از ملاحظات و خواسته‌های توضیحی درباره طرح ترامپ آماده کرده است.
بر اساس این گزارش‌ها، حماس خواستار تضمینی روشن است که اسرائیل نتواند پس از آتش‌بس، همانند آنچه در لبنان رخ داده، دوباره حملات خود در غزه را از سر بگیرد.
این گروه همچنین خواهان جدول زمانی مشخص برای عقب‌نشینی نیروهای اسرائیلی از غزه است.
حماس ضمن پذیرش برچیدن سلاح‌های تهاجمی همچون موشک‌ها و تونل‌ها، خواهان حفظ توانایی نگهداری سلاح‌های «دفاعی» خود است.
این گروه نسبت به سازوکار «هیئت بین‌المللی صلح» برای اداره غزه تحت این طرح نیز ابراز تردید کرده است؛ هیئتی که ترامپ اعلام کرده ریاست آن را خود بر عهده خواهد داشت.
محمد نزال، از مسئولان حماس، روز پنج‌شنبه در گفت‌وگو با الجزیره گفت این گروه طرح ترامپ را «با جدیت» بررسی می‌کند، اما نگاهش به موضوع «سیاه و سفید» نیست بلکه آن را «خاکستری» می‌بیند. او افزود: «ما منطق تحکمیِ رئیس‌جمهور ترامپ از نوع “بپذیر یا کنار برو” را رد می‌کنیم. قصد ما رد مطلق نیست، اما حق داریم بخشی از روند مذاکرات باشیم.»
در همین حال، نتانیاهو توانست پیش از موافقت نهایی، تغییرات قابل توجهی در متن طرح ترامپ اعمال کند.
یک مقام اسرائیلی پیش‌بینی کرد که حماس پاسخ خود را جمعه یا شنبه ارائه خواهد داد و «احتمالاً پاسخی مثبت همراه با فهرستی از ملاحظات و درخواست‌های توضیحی» بیان خواهد کرد.
آنچه باید زیر نظر داشت
ترامپ گفت بیش از ۲۵ هزار «سرباز» حماس از زمان حملات ۷ اکتبر کشته شده‌اند. او نوشت: «اغلب باقی‌مانده‌ها محاصره و به دام نظامی افتاده‌اند و فقط منتظر دستور من برای حمله هستند تا زندگی‌شان به سرعت پایان یابد. در مورد بقیه نیز می‌دانیم کجا هستید و چه کسانی هستید؛ شما شکار شده و کشته خواهید شد.»
ترامپ از همه فلسطینی‌های غیرنظامی خواست فوراً شهر غزه را ترک کنند، زیرا جانشان در خطر است. او تاکید کرد: «همه کسانی که بیرون بروند به‌خوبی تحت حمایت و مراقبت قرار خواهند گرفت.»