باراک راوید / آکسیوس
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز دوشنبه با امضای یک فرمان اجرایی به قطر تضمین امنیتی ایالات متحده اعطا کرد که شرایط آن مشابه ماده ۵ پیمان ناتو است. متن این فرمان از سوی کاخ سفید منتشر شد.
چرا مهم است: این توافق امنیتی میان آمریکا و یک کشور عربی بی‌سابقه است. در این فرمان آمده است که ایالات متحده هرگونه «حمله مسلحانه» علیه قطر را «تهدیدی برای صلح و امنیت ایالات متحده» تلقی خواهد کرد و به آن پاسخ متناسب خواهد داد.
این تضمین امنیتی ارتقاءیافته بخشی از «جبران» آمریکا به قطر پس از حمله ناموفق سه هفته پیش اسرائیل به مقامات حماس در دوحه است.
با این حال، از آنجا که این تضمین امنیتی از طریق فرمان اجرایی صادر شده، الزام‌آوری آن کمتر از یک معاهده دفاع مشترک است که نیازمند تأیید سنا باشد.
پشت پرده: این فرمان روز دوشنبه، همزمان با سفر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به کاخ سفید امضا شد، اما انتشار عمومی آن دو روز بعد صورت گرفت.
مفاد فرمان: در متن فرمان آمده است: «[با توجه به تهدیدات مستمر علیه کشور قطر از سوی تجاوزات خارجی، سیاست ایالات متحده این است که امنیت و تمامیت ارضی کشور قطر را در برابر هرگونه حمله خارجی تضمین کند.]»
در صورت وقوع حمله‌ای علیه قطر، «ایالات متحده تمام اقدامات قانونی و مناسب — از جمله اقدامات دیپلماتیک، اقتصادی و در صورت لزوم نظامی — را برای دفاع از منافع ایالات متحده و کشور قطر و بازگرداندن صلح و ثبات به کار خواهد گرفت.»
همچنین، فرمان تصریح می‌کند که رهبران نظامی و اطلاعاتی آمریکا «باید با دولت قطر برنامه‌ریزی مشترک اضطراری را حفظ کنند تا از واکنشی سریع و هماهنگ در برابر هرگونه تجاوز خارجی علیه قطر اطمینان حاصل شود.»
لایه‌های پنهان: اقدام آمریکا نشان می‌دهد که قطر توانسته است از این بحران برای منزوی کردن اسرائیل و دستیابی به یک موفقیت راهبردی بهره‌برداری کند؛ موفقیتی که هیچ کشور عربی دیگری به دست نیاورده است.
نتانیاهو تحت فشار ترامپ ناچار شد هم در خفا و هم علناً بابت حمله عذرخواهی کند — امری که یک تحقیر سیاسی بزرگ محسوب می‌شود.
مشاوران ترامپ نیز از بحران اسرائیل و قطر استفاده کردند تا نتانیاهو را برای نخستین بار پس از حملات حماس در ۷ اکتبر، به پذیرش طرحی برای پایان دادن به جنگ غزه وادار کنند.
تصویر بزرگ‌تر: بسیاری از کشورهای عربی — به‌ویژه عربستان سعودی — طی سال‌های گذشته خواستار چنین تضمین امنیتی از سوی آمریکا بودند، اما این درخواست‌ها همواره رد شده است.
یک مقام پیشین آمریکایی گفت: «عربستان سعودی فکر می‌کرد برای دستیابی به پیمان دفاعی با ایالات متحده باید روابط خود را با اسرائیل عادی کند. اما قطر توانست بخشی از یک پیمان دفاعی با آمریکا را تنها به واسطه حمله اسرائیل به دست آورد.»
در همین حال، نتانیاهو و مشاور نزدیکش ران درمر سال‌ها برای دستیابی به یک معاهده دفاعی با واشنگتن تلاش کرده‌اند. اما حمله اسرائیل به دوحه نهایتاً به شکل‌گیری یک پیمان دفاعی میان آمریکا و قطر انجامید؛ کشوری که روابط آن با اسرائیل به‌شدت متشنج است.
یادآوری: در آغاز نخستین دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، قطر تحت محاصره همسایگان خلیجی خود قرار گرفت و در آمریکا با اتهام‌های فزاینده‌ای درباره تأمین مالی تروریسم روبه‌رو شد.
اما تا پایان دوره نخست ترامپ، قطری‌ها موفق شدند محاصره را لغو کنند و به نزدیکی قابل‌توجهی با کاخ سفید دست یابند.
در دوران بایدن و در ادامه در دولت دوم ترامپ، قطر پس از اسرائیل به نزدیک‌ترین متحد آمریکا در خاورمیانه تبدیل شد.