انتظار می‌رود شورای امنیت سازمان ملل روز جمعه درباره قطعنامه‌ای برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به دلیل برنامه هسته‌ای این کشور رأی‌گیری کند. مقامات اروپایی به تهران هشدار داده‌اند که فرصت برای دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک پیش از گردهمایی سالانه رهبران جهان در سازمان ملل در هفته آینده رو به پایان است.
قطعنامه پیشنهادی کره جنوبی، رئیس کنونی شورای ۱۵ عضوی، نیازمند حداقل ۹ رأی موافق است تا از اجرایی شدن تحریم‌ها در پایان ماه جاری، طبق توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵، جلوگیری کند.
دیپلمات‌ها اشاره کرده‌اند که با وجود دیدگاه‌های متفاوت، حمایت کافی برای جلوگیری از اعمال تمامی تحریم‌ها علیه ایران بدون هیچ شرطی وجود ندارد.
فرانسه، آلمان و بریتانیا ماه گذشته اقدام به فعال‌سازی «مکانیسم ماشه» کردند که به‌صورت خودکار تمامی تحریم‌های سازمان ملل را که پیش از توافق هسته‌ای وجود داشتند، بازمی‌گرداند. این تحریم‌ها شامل ممنوعیت تسلیحاتی متعارف، محدودیت در توسعه موشک‌های بالستیک، مسدود کردن دارایی‌ها، ممنوعیت سفر و ممنوعیت تولید فناوری مرتبط با هسته‌ای است.
این فرآیند به‌گونه‌ای طراحی شده که غیرقابل وتو باشد، مگر اینکه قدرتمندترین نهاد سازمان ملل با توقف آن موافقت کند.
طی هفته‌های اخیر، دیپلماسی فشرده‌ای بین ایران و کشورهای اروپایی انجام شده، اما تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده و نشانه‌ها حاکی از احتمال اعمال تحریم‌هاست.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، روز پنج‌شنبه در گفت‌وگویی با کانال ۱۲ اسرائیل، در پاسخ به این پرسش که آیا بازگرداندن تحریم‌ها قطعی است، گفت: «بله، فکر می‌کنم این‌طور باشد، زیرا آخرین اخبار دریافتی از ایرانی‌ها جدی نیست.»
رهبران آلمان و اتحادیه اروپا روز چهارشنبه در تماسی به ایران هشدار دادند که این کشور هنوز اقدامات لازم برای جلوگیری از بازگرداندن تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی را انجام نداده است؛ کشوری که هم‌اکنون از پیامدهای جنگ ۱۲ روزه و بحران مالی چنددهه‌ای رنج می‌برد.
کایا کالاس، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در بیانیه‌ای اظهار داشت: «پنجره برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک درباره مسئله هسته‌ای ایران به‌سرعت در حال بسته شدن است. ایران باید گام‌های معتبر و قابل‌اعتمادی برای پاسخ به خواسته‌های فرانسه، بریتانیا و آلمان بردارد، و این به معنای همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و اجازه بازرسی فوری از تمامی سایت‌های هسته‌ای است.»
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، ساعاتی بعد در بیانیه‌ای اعلام کرد که بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل «فاقد هرگونه توجیه قانونی یا منطقی» است.
وی همچنین به توافقی اشاره کرد که پیش‌تر بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با میانجی‌گری مصر حاصل شده بود و به آژانس اجازه دسترسی به تمامی سایت‌های هسته‌ای ایران و گزارش‌دهی تهران درباره محل نگهداری مواد هسته‌ای را می‌داد.
جزئیات این توافق بلافاصله منتشر نشد. رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، هفته گذشته در سخنرانی خود در نشست هیئت مدیره آژانس در وین اظهار داشت که این سند «درک روشنی از رویه‌های اطلاع‌رسانی بازرسی‌ها و اجرای آن‌ها فراهم می‌کند.»
گروسی افزود: «این توافق شامل تمامی تأسیسات و اماکن در ایران است و همچنین گزارش‌دهی لازم درباره تمامی تأسیسات مورد حمله، از جمله مواد هسته‌ای موجود در آن‌ها را در بر می‌گیرد.» او خاطرنشان کرد که این توافق «راه را برای بازرسی‌ها و دسترسی‌های مربوطه باز می‌کند»، بدون اینکه زمان دقیقی برای آن مشخص کند.
جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران در ماه ژوئن، با بمباران سایت‌های هسته‌ای ایران توسط اسرائیل و آمریکا، وضعیت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا سطح نزدیک به تسلیحاتی را با ابهام مواجه کرد.
استفاده از مکانیسم ماشه احتمالاً تنش‌ها بین ایران و غرب را افزایش خواهد داد. مشخص نیست ایران چگونه واکنش نشان خواهد داد، با توجه به اینکه مقامات این کشور در گذشته تهدید کرده‌اند که از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) خارج می‌شوند، اقدامی که ممکن است به دنباله‌روی از کره شمالی باشد که در سال ۲۰۰۳ از این پیمان خارج شد و سپس تسلیحات هسته‌ای تولید کرد.
فرنوش امیری / خبرگزاری آسوشیتدپرس / ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۵