روزنامه اعتماد
در تازه‌ترین گردهمایی فعالان اقتصادی، مجموعه‌ای از نقدها، دغدغه‌ها و درخواست‌ها بار دیگر بر میز گفت‌وگو گذاشته شد؛ مسائلی که نشان می‌دهد بخش خصوصی نه‌تنها به دنبال شنیده شدن است، بلکه از دولت انتظار دارد سازوکارهای واقعی برای عمل به پیشنهادها فراهم شود. فعالان اقتصادی تاکید می‌کنند که اقتصاد کشور امروز در شرایطی قرار دارد که امنیت، پیش‌بینی‌پذیری و تعاملات بین‌المللی بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است.
یکی از کلیدی‌ترین مطالبات، شنیده شدن صدای بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌هاست. آنها معتقدند اقتصاد واقعی در کف بازار جریان دارد و اگر بناست از ظرفیت‌های این بخش بهره‌برداری شود، نشست‌های مشورتی باید منظم و مستمر ادامه یابد. به باور آنها، تجربه نشان داده است که مشارکت فعالان اقتصادی می‌تواند بسیاری از گره‌های پیچیده اقتصاد را باز کند، مشروط بر آنکه نگاه سیاستگذاران از حالت شعاری خارج شده و به مرحله عمل برسد.
امنیت اقتصادی به عنوان یکی از پیش‌شرط‌های توسعه، بارها مورد تاکید قرار گرفت. فعالان اقتصادی هشدار می‌دهند تا زمانی که فضای سرمایه‌گذاری پیش‌بینی‌پذیر نشود، امکان شکوفایی اقتصادی وجود نخواهد داشت. آنها سرمایه‌گذاری را نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی برای بقای اقتصاد می‌دانند و از دولت می‌خواهند برای ایجاد ثبات و امنیت، رویکردی ریشه‌ای اتخاذ کند. در همین راستا، بحث سرمایه‌گذاری خارجی و لزوم گسترش تعاملات بین‌المللی نیز برجسته شد.
فعالان بخش خصوصی با اشاره به تجربه جهانی تاکید می‌کنند که ورود سرمایه‌گذاران خارجی نه‌تنها منابع مالی، بلکه تکنولوژی و شبکه‌های گسترده روابط را به همراه دارد. به باور آنها، بدون گشایش در عرصه بین‌المللی، امکان رشد اقتصادی پایدار فراهم نخواهد شد و کشور از چرخه توسعه جهانی عقب خواهد ماند.
در کنار این مباحث، انتقادهای جدی نسبت به عملکرد برخی نهادها نیز مطرح شد. مسائلی همچون شیوه مالیات‌ستانی، فشارهای تامین اجتماعی، باقی ماندن کالاها در گمرکات و سیاست‌های صندوق توسعه ملی، همگی در زمره چالش‌هایی قرار گرفتند که به اعتقاد فعالان اقتصادی باید بازنگری شوند. آنان تاکید دارند سیاست‌های مالی و ارزی کنونی نه‌تنها به رشد تولید کمک نکرده، بلکه گاه خود به مانعی در مسیر توسعه صنعتی تبدیل شده است.
نگرانی از بازگشت تحریم‌ها نیز یکی از پررنگ‌ترین محورهای این نشست بود. فعالان اقتصادی هشدار دادند که با توجه به شکنندگی اقتصاد، هرگونه محدودیت تازه می‌تواند شرایط را بحرانی‌تر کند. به همین دلیل، ایجاد کانال‌های ارتباطی بیشتر با جهان و کاهش تنش‌های سیاسی، از نگاه بخش خصوصی به یک ضرورت حیاتی بدل شده است. آنان معتقدند اقتصاد کشور تاب تحمل فشارهای مضاعف را ندارد و تنها راهکار، حرکت به سوی تعامل و بازگشت به مسیر گفت‌وگوهای بین‌المللی است.
در این میان، شماری از فعالان بر لزوم جانشین‌پروری و میدان دادن به نسل جوان در عرصه صنعت و تجارت تاکید کردند. آنها باور دارند بدون تربیت نیروهای تازه، توسعه اقتصادی تداوم نخواهد داشت. از سوی دیگر، برخی با انتقاد از خام‌فروشی در حوزه‌های حساس، خواستار اصلاح ساختارها و حذف نهادهای رانتی شدند. به اعتقاد آنها، تنها از مسیر تقویت بخش خصوصی و اصلاح نظام مالیاتی می‌توان به سمت اقتصاد پویا حرکت کرد.
مرور اظهارات فعالان اقتصادی در دورهمی‌شان در اتاق بازرگانی ایران به روشنی نشان داد که بخش خصوصی بر سه محور اساسی اتفاق‌نظر دارد؛ نخست، ضرورت تامین امنیت و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد؛ دوم، گسترش تعاملات بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی و سوم، اصلاح سیاست‌های داخلی که مانع رشد تولید و صنعت شده‌اند.
سکوت کردن حرام است
در هم‌اندیشی فعالان اقتصادی بخش خصوصی، محمد نهاوندیان، رییس اسبق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران سکوت در شرایط حاکم را حرام ارزیابی کرد و گفت: مشاوران نباید سکوت کنند و اگر نظرات واقعی را مطرح نکنند، خیانت می‌کنند. پس مشاوران باید نقش خود را به خوبی ایفا کرده و شرایط حاکم بر ایران را به درستی توصیف کنند و از پرده‌پوشی دست بردارند.
او ادامه داد: زمانی با هم قرار گذاشتیم کشور اول منطقه باشیم و امروز زمان آن رسیده است که بپذیریم نادرست عمل کردیم و از اهداف تعیین شده بسیار فاصله گرفتیم. بنابراین در این شرایط باید واقعیت‌ها را در مقام مشاور بگوییم.
رییس اسبق اتاق ایران، بهبود روابط ایران با کشورهای دیگر را ضروری خواند و افزود: انتظار بخش خصوصی باید به صراحت گفته شود تا با حذف موانع، رشد ۸ درصد اقتصادی محقق شود. نهاوندیان، اصلی‌ترین تغییر رویه را حرکت به سمت اقتصاد خصوصی دانست و گفت: از مدل اقتصاد دولتی، رشد حاصل نمی‌شود. نگاه تمرکزمحور را باید اصلاح کرد و به سوی اقتصاد خصوصی حرکت کنیم.
در بخشی دیگر از این نشست، محسن جلال‌پور، رییس اسبق اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و فعال اقتصادی در حوزه تولید و صادرات پسته نیز به دوران برجام، حضور هیات‌های خارجی و برنامه‌ریزی‌هایی که برای استفاده از فرصت‌های پیش‌رو طراحی شد، اشاره کرد و ادامه داد: امروز با مساله برگشت تحریم‌ها مواجه هستیم و نکته اصلی در نحیف و ضعیف بودن اقتصاد است. پس به نظر عمده چالش‌های اقتصاد از مسیر موضوعات سیاسی و بین‌المللی حل می‌شود.
او تاکید کرد: با وجود گرفتاری‌های امروز، بدون شک برگشت تحریم‌ها، شرایط را سخت‌تر می‌کند. بنابراین درخواست داریم این نگرانی‌ها به دولت منتقل شود. انتظار بخش خصوصی، ایجاد ارتباطات بیشتر با دنیاست، چون می‌دانیم اقتصاد ایران تاب تحمل شرایط سخت‌تر را ندارد. پس اصلی‌ترین موضوع امروز باز کردن عرصه بین‌المللی است.
محمدرضا موثقی، فعال عرصه چای نیز در این نشست گفت: اگر قرار است دولت از دیدگاه‌های بخش خصوصی واقعا استفاده کند باید این نشست را با حضور پیشکسوتان اقتصادی به صورت مستمر داشته باشد. انتظار داریم صدای بخش خصوصی شنیده شود، چون اقتصاد در کف بازار است.
او ادامه داد: اقتصاد، امنیت نیاز دارد تا در دل آن سرمایه‌گذاری اتفاق بیفتد. امنیت اقتصادی لازمه توسعه و شکوفایی اقتصادی است و باور دارم سرمایه‌گذاری در همه حوزه‌ها یک ضرورت است و بدون پیش‌بینی‌پذیر شدن اقتصاد، امکان تقویت اقتصادی وجود ندارد.
پایان تنش‌های بین‌المللی
احمد پورفلاح، رییس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ایتالیا و از صنعتگران کشور درباره تشکیل شورای عالی هم‌اندیشی در دوره قبل هیات نمایندگان اتاق ایران که مسوولیت مشاور عالی رییس اتاق ایران را به عهده داشت، صحبت کرد و مجمع پیشکسوتان امروز را ادامه همان شورا دانست که محفلی برای شنیده شدن دیدگاه‌ها و نظرات فعالان اقتصادی کشور و پیشکسوتان بوده است.
او توجه واقعی به دیدگاه‌های بخش خصوصی توسط مدیران دولتی را ضروری توصیف کرد و گفت: پیشنهادهای بسیاری برای بهبود وضعیت اقتصادی و شناخت از ظرفیت‌های بخش خصوصی وجود دارد که چنانچه اجرایی شوند، گره‌های بسیاری از اقتصاد باز خواهد شد. بنابراین باید این نشست‌ها را مستمر برگزار کنیم.
حسین سلیمی، رییس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی نیز به اصل جانشین‌پروری و تربیت نیروهای جوان برای حضور در عرصه صنعت، تولید و تجارت اشاره کرد و در ادامه به آثار سرمایه‌گذاری خارجی در توسعه اقتصادی پرداخت و گفت: تجربه جهانی نشان می‌دهد که برای توسعه اقتصادی باید تعاملات بین‌المللی ایران را گسترش دهیم. امروز وضعیت تعاملات بین‌المللی در ایران ضعیف است و برای همین نمی‌توانیم شاهد تقویت اقتصاد باشیم.
او جذب سرمایه‌گذاری خارجی را به عنوان یک راهکار جدی معرفی کرد و افزود: وقتی سرمایه‌گذار خارجی وارد کشور شود، منابع مالی وارد می‌شود، تکنولوژی می‌آید و در نهایت روابط گسترده را خواهیم داشت. این فعال اقتصادی از دولت و رییس‌جمهور درخواست کرد، ریشه‌ای عمل کرده و برای بالا بردن سطح سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی کنند.
مرتضی سلطانی، مدیرعامل هلدینگ زر نیز از صندوق توسعه ملی و وضعیت حاکم بر آن صحبت کرد و گفت: تفاوت نرخ ارز به ماشین‌آلات صنعت اصابت نمی‌کند، چون به محض وصل شدن این ماشین‌آلات، وارد پروسه استهلاک می‌شوند. پس تاکید صندوق توسعه ملی روی دریافت تفاوت نرخ ارز بی‌معناست.
نقد دولت
عزیزی، تولیدکننده محصولات شیمیایی هم به نشانه‌های وضعیت نامطلوب اقتصاد ایران اشاره کرد و گفت: دولت در زمان جنگ ۱۲ روزه همراهی لازم را با بخش خصوصی نداشت. دولت در حوزه مالیات‌ستانی، دریافت سهم تامین اجتماعی و بدهی‌هایی که در آن زمان سررسید شدند از بخش خصوصی حمایت لازم را به عمل نیاورد.
او تاکید کرد: از طرفی این جنگ به ما نشان داد که باید سه نوبت کار کنیم تا بتوانیم در زمان بحرانی، معیشت و نیازهای جامعه را برآورده کنیم. در این وضعیت چطور گفته می‌شود که ساعت کاری را باید کاهش داد. به جای آن بهتر است فضای کاری کشور را بازبینی کنیم و هر آنچه قابل حذف است، کنار بگذاریم تا بخش‌های دیگر قوی‌تر و با آمادگی بیشتر فعالیت کنند.
این فعال اقتصادی، باقی ماندن کالاهای وارد شده در گمرکات به ویژه در وضعیت کنونی را غیرقابل توجیه دانست و افزود: راه‌حل‌های بسیاری وجود دارد تا این چالش‌ها را رفع کنیم؛ فقط باید تصمیم بگیریم مشکلات را حل کنیم.
محمدرضا رجالی، مدیرعامل شرکت ظریف مصور نیز شرایط فعلی را برای توسعه تولید و صنعت مناسب نمی‌داند و در عین حل اعتقاد دارد زیرشاخه‌های خدمات حوزه خوبی برای جذب سرمایه‌گذاری هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
این فعال اقتصادی همچنین به بخش پتروشیمی و سطح بالای خام‌فروشی در این حوزه اشاره و تاکید کرد: یکی از راه‌های رهایی از اقتصاد دولتی و رانتی این است که نهادهای دوپینگی و رانتی را حذف کنیم، شیوه مالیات‌ستانی را اصلاح کرده و از تورم مالیات نگیریم. او امید به امنیت و سود را از عوامل حیات‌بخش بنگاه اقتصادی معرفی کرد و افزود: باید از اشتباهات خود برگردیم و به فکر تامین امنیت سرمایه‌گذاری باشیم.
در دورهمی فعالان اقتصادی مدیران سابق دولتی نیز بودند. یکی از این افراد محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر اسبق صمت بود. از نگاه او شرایط امروز نسبت به دوران گذشته پیچیده‌تر از همیشه است که منشا آن هم خودمان هستیم. نعمت‌زاده از اتخاذ تدابیر نادرست در طول سال‌های گذشته سخن گفت و اعلام کرد: باید بپذیریم که درباره برخی مسائل اشتباه کردیم و راه رفته را برگردیم. این رویکرد نشان‌دهنده ضعف نیست، بلکه نشانه قدرت است. وزیر اسبق صمت درباره احتمال برگشت تحریم‌ها گفت: باید ریشه‌ای عمل کنیم و در مسیر بهبود تعاملات بین‌المللی قدم برداریم.
نشست فصلی با رییس‌جمهور
در این نشست نمایندگان دولت مسعود پزشکیان نیز حضور داشتند؛ معصومه آقاپور، مشاور رییس‌جمهور در امور همکاری‌های اقتصادی و محمد نوری، دستیار پزشکیان در پیگیری طرح‌های خاص.
صمد حسن‌زاده، رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران خطاب به آنها گفت: فعالان اقتصادی همیشه ارزش‌ها و آرمان‌های کشور را حفظ و تلاش کردند تا حد توان موثر باشند. در روزهای سخت، فعالیت اقتصادی خود را ادامه دادند تا آرامش جامعه حفظ شود. امروز نیاز داریم دست در دست هم بدهیم و حرکت کنیم. مشکلات زیاد است و با همراهی حل خواهند شد.
حسن‌زاده، صیانت از ایران را وظیفه هر ایرانی دانست و گفت: باید انتظارات بخش خصوصی به گوش رییس‌جمهور برسد. بنابراین لازم است به صورت مستمر و هر فصل این نشست‌ها را داشته باشیم و هر آنچه از روی دلسوزی و میهن‌پرستی گفته می‌شود، به گوش مسوولان برسد.
رییس اتاق ایران، همراهی پیشکسوتان عرصه تولید و تجارت را ضروری خواند و افزود: رویکرد کلی دولت حل مشکلات است، فقط باید بهترین راهکارها را با همراهی هم بیابیم و اجرایی کنیم. اتاق ایران نقدهای خود در حوزه اقتصاد و رویکردهای کارشناسی فعالان اقتصادی بخش خصوصی را با نگاه علمی و عملیاتی به دولت و مسوولان کشور منتقل می‌کند تا شرایط مناسبی برای رفاه و آرامش مردم شکل گیرد.