وال‌استریت ژورنال / ۲۶ اوت ۲۰۲۵
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، طی هفته‌های اخیر تحت محافظت شبانه‌روزی نیروهای امنیتی قرار گرفته است؛ اقدامی که به گفته افراد مطلع، در پی دریافت یک تهدید مشخص از سوی ایران انجام شده است.
یک واحد نخبه از نیروهای امنیتی اتریش مأمور حفاظت از گروسی شده است. این تصمیم پس از آن اتخاذ شد که سرویس اطلاعاتی اتریش، اطلاعاتی از یک منبع ثالث درباره تهدید علیه مدیرکل آژانس دریافت کرد. مقر اصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین قرار دارد.
ایران، گروسی را متهم کرده است که با گزارش‌های خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای این کشور، زمینه‌ساز جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران در ماه ژوئن شده است. مقام‌های ارشد ایرانی گزارش‌های وی را «جانبدارانه» و «مبتنی بر نگرانی‌های بی‌اساس» توصیف کردند و خواستار محاکمه و برکناری او شدند.
پس از پایان درگیری‌ها، گروسی با موافقت تهران، با انجام عملیاتی محرمانه، بازرسان آژانس را به دلایل امنیتی از ایران خارج کرد. این عملیات با استفاده از مسیر زمینی انجام گرفت.
بر اساس گزارش‌ها، از اواخر ژوئن، گروسی که یک دیپلمات باسابقه آرژانتینی است و حتی نامش به‌عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی جانشینی آنتونیو گوترش در سمت دبیرکلی سازمان ملل برای سال آینده مطرح است، تحت حفاظت ویژه واحد ضدتروریسم «کبرا» در اتریش قرار گرفت.
این نیروی ویژه برای مقابله با جدی‌ترین تهدیدها، از جمله توطئه‌های تروریستی و حفاظت از شخصیت‌های بلندپایه – همچون صدراعظم اتریش – به‌کار گرفته می‌شود. در موارد تهدید مشخص، تیم‌های کوبرا شبانه‌روز، با خودروهای ضدگلوله و سلاح‌های نیمه‌سنگین، مسئولیت حفاظت را بر عهده می‌گیرند.
به گفته یک منبع آگاه، مقامات اتریشی بر اساس اطلاعاتی که نشان‌دهنده تهدید مستقیم علیه گروسی از سوی افرادی مرتبط با ایران بوده، چنین اقدامی را ضروری دانستند. منبع دیگری نیز اظهار داشت که تهدید به ایران نسبت داده شده و به‌صورت جدی از سوی مقامات امنیتی ارزیابی شده است.
فردریک دال، سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اعلام کرد: «می‌توانیم تأیید کنیم که اتریش یک واحد کبرا را برای حفاظت در اختیار گذاشته، اما نمی‌توانیم منشأ دقیق تهدید را مشخص کنیم.» وزارت کشور اتریش از اظهارنظر در این باره خودداری کرد و نمایندگی ایران در نیویورک نیز پاسخی نداد.
یکی از تندترین تهدیدهای علنی علیه گروسی از سوی علی لاریجانی، مشاور ارشد رهبر ایران و رئیس شورای عالی امنیت ملی، مطرح شد. او در پیامی در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «وقتی جنگ تمام شود، تکلیف گروسی را روشن خواهیم کرد.» پس از پایان درگیری‌ها نیز یک مقام قضایی ارشد ایران گفت که ممکن است برای مدیرکل آژانس محاکمه غیابی برگزار شود؛ امری که می‌تواند همکاری‌های ایران و آژانس را به‌شدت دشوار کند.
روزنامه کیهان، نزدیک به جریان تندرو ایران، گروسی را «جاسوس اسرائیل» نامید و خواستار بازداشت و مجازات او شد.
روابط ایران و گروسی از زمان انتصاب او به عنوان مدیرکل آژانس در سال ۲۰۱۹ همواره پرتنش بوده است. گروسی پیش‌تر در دوره پیش از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ نیز از مدیران ارشد آژانس بود و همان زمان نیز اختلافات جدی با تهران رقم خورده بود. او زمانی به ریاست آژانس رسید که وعده داده بود در برابر گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران قاطعانه عمل کند و در آن زمان از حمایت دولت ترامپ برخوردار بود.
با خروج آمریکا از توافق برجام در دوران ترامپ، ایران تقریباً تمام محدودیت‌های هسته‌ای خود را کنار گذاشت و تا ژوئن امسال ذخایری از اورانیوم غنی‌شده تا سطوح نزدیک به تسلیحاتی انباشت کرده که می‌تواند برای تولید حدود ۱۰ بمب هسته‌ای کافی باشد.
گروسی طی این سال‌ها تلاش کرده بود ایران را به پایبندی بیشتر به برجام متقاعد کند، اما با «سنگ‌اندازی‌های ایران» – به گفته مقامات آژانس – در پرونده شش‌ساله درباره مواد هسته‌ای اعلام‌نشده روبه‌رو شد.
بازگشت نخستین گروه از بازرسان به ایران
با وجود تنش‌ها، او همچنان ارتباط خود با مقامات ایرانی را حفظ کرده و بارها به تهران سفر کرده است. گروسی روز سه‌شنبه اعلام کرد که پس از مذاکرات اخیر با ایران، نخستین گروه از بازرسان دوباره به کشور بازگشته‌اند، هرچند هنوز درباره سطح دسترسی آنان به تأسیسات هسته‌ای توافقی حاصل نشده است.
پس از آغاز حملات اسرائیل به ایران در ژوئن، مقام‌های ایرانی، گروسی و آژانس را بخشی از این حمله معرفی کردند و وی را به اجرای دستورات اسرائیل متهم نمودند. ایران مدعی شد که بازرسان آژانس در عمل نقش جاسوس را دارند و گروسی با گزارش‌های خود، ادعاهای بی‌پایه درباره نظامی بودن برنامه هسته‌ای ایران را ترویج کرده است.
یکی از محورهای اصلی انتقاد ایران، گزارش ۳۱ مه گروسی بود که به تفصیل اقدامات آژانس در درخواست توضیح درباره مواد هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران را بیان می‌کرد. در این گزارش آمده بود که به دلیل پاسخ‌های ناکافی ایران، آژانس نمی‌تواند ماهیت صلح‌آمیز کامل برنامه هسته‌ای تهران را تأیید کند.
آژانس و کشورهای غربی حامی آن در برابر این ادعاها واکنش نشان داده و بارها تأکید کرده‌اند آژانس نهادی مستقل است که مسائل هسته‌ای را صرفاً بر اساس معیارهای فنی و بی‌طرفانه بررسی می‌کند. گزارش ماه مه نیز به دستور شورای حکام آژانس تهیه و منتشر شده بود.
اتهام همکاری گروسی با اسرائیل بر پایه انتشار چند عکس از دیدار او با نماینده سابق اسرائیل در آژانس شکل گرفت. گروسی بارها حملات به تأسیسات هسته‌ای در جریان جنگ ژوئن را محکوم کرده و تأکید نموده که این اقدامات نقض آشکار حقوق بین‌الملل است.
بر اساس گفته نزدیکان او، گروسی اخیراً در جمع‌های خصوصی گفته است حفاظت شبانه‌روزی، سبک زندگی معمولش را به‌کلی تغییر داده و به او تأکید شده تهدید دریافتی را بسیار جدی بگیرد.