بن برکوویتز / اکسیوس / ۲۶ اوت ۲۰۲۵
به فهرست بلندبالای نقش‌های رسمی و غیررسمی دونالد ترامپ، می‌توان عنوان تازه‌ای افزود: «رئیس همه هیئت‌مدیره‌ها».
تصویر کلی چنین است: او عملاً خود را صاحب اختیاری غیررسمی می‌داند تا هم بر روند کلی فعالیت بخش خصوصی و هم بر جزئیات مدیریتی و مالکیتی شرکت‌های خاص اعمال نفوذ کند. هیچ‌کس مانع او نمی‌شود و ترامپ نیز با اعتمادبه‌نفس به پیش می‌رود.
کارشناسان نزدیک به راهبرد او تأکید می‌کنند که این رفتار برخلاف ظاهر، اتفاقی نیست؛ بلکه محاسباتی غیرمعمول و سازگار با نگاه او به امنیت ملی و رقابت‌پذیری آمریکا پشت آن وجود دارد.
تازه‌ترین تحول
مدیر شورای ملی اقتصاد، کوین هَسِت، روز دوشنبه به سی‌ان‌بی‌سی گفت سهام تازه دولت در شرکت **اینتل** در واقع یک «پیش‌پرداخت» برای ایجاد صندوق ثروت ملی است. او افزود این کاملاً درست است که ترامپ در پی سرمایه‌گذاری‌های مشابه بیشتری خواهد بود.
ترامپ هم به خبرنگاران گفت: «می‌خواهم تا جایی که بتوانم [سهام شرکت‌ها] را به دست بیاورم» و بعد اضافه کرد: «امیدوارم موارد مشابه بسیاری دیگر هم داشته باشم.»
به عبارت دیگر، شرکت‌های خصوصی آمریکا باید آماده باشند که از آنان خواسته شود بخشی از سهام خود را به دولت بفروشند، حتی اگر این تصمیم باعث کاهش سهم فعلی سهام‌داران شود.
نمونه‌های دیگر در سال جاری
در سال جاری موارد متعددی از مداخله مستقیم ترامپ در فعالیت شرکت‌ها رخ داده است:
💰 شرکت‌های تولیدکننده تراشه که خواهان صادرات به چین بودند، موظف شدند ۱۵ درصد از درآمد خود را برای دریافت مجوز صادرات به دولت بدهند.
📲 از «اپل» خواسته شد ۱۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید در آمریکا انجام دهد تا از تعرفه‌های سنگین به دلیل تولید نکردن گوشی در داخل کشور جلوگیری شود.
🏭 شرکت «U.S. Steel» مجبور شد «سهم طلایی» را به کنترل شخص ترامپ واگذار کند تا با فروش آن به شرکت ژاپنی «نیپون استیل» مخالفت نشود.
⚖️ برخی دفاتر حقوقی ملزم شدند خدمات رایگان به دولت ارائه دهند تا در برابر بررسی پرونده‌های گذشته‌شان مصون بمانند.
این فشارها تنها محدود به صنعت و تجارت نیست؛ حوزه ورزش و سرگرمی نیز از نفوذ ترامپ بی‌نصیب نمانده است:
🏈 تهدید کرد قرارداد ساخت استادیوم جدید تیم فوتبال آمریکایی «واشینگتن کماندرز» را لغو کند مگر اینکه نام تیم دوباره به Redskins تغییر یابد.
⚾️ خواستار ورود «پیت رز» و اخیراً «راجر کلمنز» به تالار مشاهیر بیسبال شد.
📺 شبکه‌های «ABC» و «NBC» تهدید شده‌اند که ممکن است امتیاز پخش محلی خود را از دست بدهند چون ترامپ از شیوه گزارش‌گری آنها درباره خودش ناراضی است.
نگرانی اصلی کسب‌وکارها: نبود شفافیت
بزرگ‌ترین دغدغه بخش خصوصی نه صرفاً فشارها، بلکه کمبود شفافیت و قطعیت است.
نیل برَدلی، مدیر سیاست‌گذاری اتاق بازرگانی آمریکا، در گفت‌وگو با اکسیوس گفت: «کسب‌وکارها برای برنامه‌ریزی به قطعیت نیاز دارند؛ به همین دلیل قوانین روشن را می‌پسندند.»
وقتی زمان و چگونگی اقدام احتمالی رئیس‌جمهور علیه شرکت‌ها معلوم نباشد، تقریباً غیرممکن است که آینده‌نگری و برنامه‌ریزی منطقی انجام شود.
تا وقتی که کنگره یا دستگاه قضایی مانع جدی ایجاد نکرده‌اند، تنها راه پیشِ روی شرکت‌ها شاید «پذیرش و همراهی» با این روند باشد.
مایکل رابینسون، مدیرعامل شرکت مشاور «مانتگومری استراتجیز»، به اکسیوس گفت: «دادن یک موفقیت به کاخ سفید همیشه راهبرد خوبی بوده است.»
اما واقعیت بازار
دست‌کم در کوتاه‌مدت، هیچ نشانه جدی از اثر منفی این فشارها بر اقتصاد آمریکا دیده نمی‌شود:
- بورس در سال جاری رشد چشمگیری داشته است.
- شرکت‌ها فراتر از پیش‌بینی‌ها سود اعلام کرده‌اند.
- اقتصاد در حال گسترش است.
حتی سهام اینتل روز دوشنبه افزایش یافت، با وجود اینکه دولت سهام خود را با تخفیف بالا خریداری کرده بود.
البته واقعیت این است که کنگره هنوز ایجاد صندوق ثروت ملی را تصویب نکرده و معلوم نیست چنین نهادی عملاً شکل بگیرد یا نه.
بیانیه کاخ سفید
کوش دِسای، سخنگوی کاخ سفید، در بیانیه‌ای گفت: «مردم آمریکا مأموریتی قاطع به رئیس‌جمهور ترامپ داده‌اند تا دوباره آمریکا را ثروتمند کند و رئیس‌جمهور متعهد است از همه ابزارها برای تحقق این مأموریت استفاده کند. دولت هم‌زمان سیاست‌های بازار آزاد – از جمله مقررات‌زدایی سریع و کاهش مالیات‌ها در قالب لایحه بزرگ مالیاتی – را پیش می‌برد تا دوباره آمریکا را پویاترین اقتصاد جهان سازد و با پایان دادن به سیاست‌های “اول آمریکا در آخر”، امنیت ملی و اقتصادی کشور را تضمین کند.»
چشم‌انداز پیش‌رو
پرسش اصلی این است که اگر دامنه دخالت ترامپ در امور شرکت‌ها بیشتر شود، چه رخ خواهد داد؟ تنها کمتر از یک‌پنجم دوره دوم ریاست‌جمهوری او گذشته و آثار نفوذش تازه دارد آشکار می‌شود.