زولان کانّو-یانگز / نیویورک‌تایمز / ۱۸ اوت ۲۰۲۵
برای ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، بسیاری چیزها به این بستگی دارد که تا چه اندازه بتواند به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اعتماد کند.
ترامپ روز دوشنبه تنها تضمین‌هایی مبهم داد مبنی بر این‌که آمریکا نقشی در تضمین امنیت اوکراین ایفا خواهد کرد، اگر زلنسکی حاضر شود با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بر سر توقف جنگ به توافق برسد.
ترامپ در آغاز دیداری چندساعته با زلنسکی و هیئتی از رهبران اروپایی در کاخ سفید گفت: «ما مطمئن خواهیم شد که این کار جواب می‌دهد. و فکر می‌کنم اگر بتوانیم به صلح برسیم، این موضوع عملی خواهد شد. هیچ شکی در این باره ندارم.»
این نشست با ارزیابی‌های مثبت رهبران اروپایی و نشانه‌هایی از پیشرفت به‌سوی دیدار احتمالی میان زلنسکی و پوتین در مکانی که بعداً تعیین خواهد شد، پایان یافت. اما پرسش اصلی این است که آیا می‌توان به ترامپ اعتماد کرد که به وعده‌اش پایبند بماند؛ پرسشی که ریشه در سابقه او از تغییر مداوم مواضع و احساسات متغیر نسبت به اوکراین و دیگر بحران‌های دیپلماتیک دارد، به‌ویژه وقتی پای مذاکرات حساس در میان است.
این برای یک رهبر زمان جنگ مانند زلنسکی ریسک بزرگی است، آن هم در حالی که کشورش سه سال و نیم است درگیر جنگی است که روسیه آغاز کرده است.
ویلیام بی. تیلور جونیور، سفیر پیشین آمریکا در اوکراین، می‌گوید: «آن‌ها (اوکراینی‌ها) تنها به دنبال چنین تضمین‌هایی نیستند. آن‌ها علاقه‌ای ندارند که ترامپ بگوید: “می‌توانید روی من حساب کنید.” آن‌ها توافق یا پذیرش یک تضمین سیاسی را نمی‌پذیرند. این برایشان امنیتی که نیاز دارند فراهم نمی‌کند.»
زلنسکی پس از نشست روز دوشنبه گفت که گفت‌وگو درباره تضمین‌های امنیتی شامل خرید ۹۰ میلیارد دلار تسلیحات آمریکایی از طریق اروپا و خرید پهپادهای اوکراینی توسط آمریکا بوده است. او افزود که هنوز نیاز به توافق رسمی وجود دارد.
با این حال، صحبت ترامپ درباره تضمین‌های امنیتی تغییر آشکاری نسبت به موضع پیشین او بود که بر اساس آن حفاظت از اوکراین باید صرفاً بر عهده اروپایی‌ها گذاشته می‌شد.
این تنها تغییر موضع نبود. تنها چند روز پیش، ترامپ تهدید کرده بود اگر پوتین با آتش‌بسی فوری موافقت نکند، «پیامدهای شدیدی» در انتظارش خواهد بود؛ آتش‌بسی که اوکراین آن را پیش‌شرط آغاز هرگونه مذاکره برای صلح پایدار قرار داده است.
اما او پس از دیدار با پوتین در آلاسکا در روز جمعه، مسیرش را تغییر داد و موضع پوتین مبنی بر پیگیری توافقی جامع‌تر بدون نیاز به آتش‌بس فوری را پذیرفت.
ترامپ سپس فشار خود را متوجه زلنسکی کرد و در آخر هفته گفت که رهبر اوکراین می‌تواند «تقریباً بلافاصله» جنگ با روسیه را پایان دهد، «اگر بخواهد»، یا می‌تواند به جنگ ادامه دهد.
دستیاران ترامپ هم دیدار او با پوتین در آلاسکا و هم نشست‌های روز دوشنبه در کاخ سفید را گام‌هایی حیاتی به سوی صلح توصیف کردند. رهبران اروپایی نیز از تلاش ترامپ برای کشاندن پوتین و زلنسکی به میز مذاکره تمجید کردند، حتی اگر در هرگونه طرح صلح احتمالی هنوز جزئیات حیاتی غایب باشد.
مارک روته، دبیرکل ناتو، در بخشی از نشست که از تلویزیون پخش شد به ترامپ گفت: «من واقعاً هیجان‌زده‌ام. این‌که شما گفتید حاضر هستید در تضمین‌های امنیتی مشارکت کنید، یک گام بزرگ است. این واقعاً یک پیشرفت مهم است.»
اما همچنان شفافیت اندکی درباره سطح دخالت ایالات متحده در چنین طرحی وجود داشت.
دنیل فرید، سفیر پیشین آمریکا در لهستان، گفت یکی از گزینه‌هایی که احتمالاً مورد حمایت اوکراینی‌ها قرار خواهد گرفت این است که کشورهای اروپایی متعهد شوند در صورت وقوع حمله‌ای در آینده، دارایی‌های نظامی خود را در خاک اوکراین مستقر کنند، در حالی که ترامپ هم متعهد شود با تجهیزات دفاعی مستقر در کشورهای همسایه از آن‌ها پشتیبانی کند.
فرید گفت: «فکر نمی‌کنم زلنسکی به یک تضمین شفاهی ساده از سوی رئیس‌جمهور بسنده کند. اگر زلنسکی به ترامپ بگوید که حرف شما مهم و عالی است، بعد باید سازوکارهای اجرایی آن مشخص شود.»
فراتر از جنگ اوکراین، ترامپ بارها به رهبران جهان دلیل داده است که به وعده‌های او تردید داشته باشند. او تهدید کرده بود که اگر تمامی گروگان‌های در بند حماس در غزه آزاد نشوند، «جهنم» را بر سر این گروه خراب خواهد کرد. اما در هفته‌های اخیر از بحران انسانی در غزه فاصله گرفته است.
او در طول دوران ریاست‌جمهوری‌اش بارها تهدید به اعمال تعرفه‌های سنگین کرده و سپس در لحظات پایانی از آن عقب‌نشینی کرده است. حتی زمانی ایده جابه‌جایی اجباری فلسطینیان غزه را مطرح کرد، اما پس از مخالفت کشورهای عربی از آن عقب نشست.
ترامپ همچنین بارها رویکرد خود به پوتین را تغییر داده است؛ گاهی گفته می‌تواند با رهبر روسیه برای برقراری صلح همکاری کند و گاهی هم او را به مجازات‌های اقتصادی گسترده تهدید کرده است.
ترامپ روز دوشنبه با صراحت اعتراف کرد که جنگ اوکراین – که پیش‌تر وعده داده بود ظرف ۲۴ ساعت پایانش خواهد داد – بسیار دشوارتر از آن چیزی است که تصور می‌کرد.
او گفت: «فکر می‌کردم این یکی از راحت‌ترین‌ها باشد، اما در واقع یکی از سخت‌ترین‌ها و بسیار پیچیده است.»