نشست مورد انتظار میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، به توافقی برای حل‌وفصل یا توقف جنگ مسکو در اوکراین منجر نشد، اگرچه هر دو رهبر این گفت‌وگوها را پیش از بازگشت به کشورهایشان سازنده توصیف کردند.
در حضور کوتاه‌مدت در برابر رسانه‌ها پس از نشست حدود سه‌ساعته روز جمعه در آلاسکا، دو رهبر اعلام کردند که در مسائل نامشخصی پیشرفت‌هایی حاصل شده است. اما جزئیاتی ارائه نکردند و به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ ندادند؛ حتی ترامپ که معمولاً پرحرف است، پرسش‌های خبرنگاران را نادیده گرفت.
ترامپ در مقابل پس‌زمینه‌ای که روی آن نوشته شده بود «در جست‌وجوی صلح»، گفت: «ما پیشرفت‌هایی داشته‌ایم.» او افزود: «تا توافقی حاصل نشود، توافقی در کار نیست.»
این مذاکرات در ابتدا به نظر نمی‌رسید که گامی معنادار به سوی آتش‌بس در جنگ اوکراین، مرگبارترین درگیری اروپا در ۸۰ سال گذشته، که هدف ترامپ پیش از این نشست بود، ایجاد کرده باشد.
اما صرف نشست رو در رو با رئیس‌جمهور آمریکا برای پوتین که از زمان تهاجم تمام‌عیار روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ از سوی رهبران غربی طرد شده بود، یک پیروزی محسوب می‌شود.
پس از این نشست، ترامپ در گفت‌وگو با شان هنیتی از شبکه فاکس‌نیوز اعلام کرد که پس از پیشرفت با پوتین، از اعمال تعرفه بر چین به دلیل خرید نفت روسیه صرف‌نظر خواهد کرد. او به هند، یکی دیگر از خریداران عمده نفت خام روسیه که با تعرفه ۵۰ درصدی بر واردات به آمریکا (شامل جریمه ۲۵ درصدی برای واردات از روسیه) مواجه شده، اشاره‌ای نکرد.
ترامپ درباره تعرفه‌های چین گفت: «به دلیل اتفاقاتی که امروز رخ داد، فکر می‌کنم فعلاً لازم نیست به این موضوع فکر کنم. شاید دو هفته یا سه هفته دیگر مجبور شوم به آن فکر کنم، اما الان نیازی به این کار نیست.»
ترامپ همچنین تهدید به اعمال تحریم‌هایی علیه مسکو کرده بود، اما تاکنون اقدامی در این راستا انجام نداده، حتی پس از آن‌که پوتین ضرب‌الاجل آتش‌بس تعیین‌شده از سوی او را در اوایل ماه جاری نادیده گرفت.
ترامپ در مصاحبه با فاکس‌نیوز همچنین پیشنهاد کرد که دیداری میان پوتین و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، ترتیب داده خواهد شد که ممکن است خودش نیز در آن حضور یابد. او جزئیات بیشتری درباره سازمان‌دهنده یا زمان این دیدار ارائه نکرد.
پوتین پیش‌تر در گفت‌وگو با خبرنگاران به دیدار با زلنسکی اشاره‌ای نکرد. او گفت انتظار دارد اوکراین و متحدان اروپایی‌اش نتایج مذاکرات آمریکا و روسیه را به‌صورت سازنده بپذیرند و سعی نکنند «پیشرفت‌های در حال شکل‌گیری را مختل کنند.»
او همچنین موضع همیشگی مسکو را تکرار کرد که برای دستیابی به صلح پایدار، باید «ریشه‌های اصلی» درگیری، به ادعای روسیه، برطرف شود؛ نشانه‌ای از مقاومت او در برابر آتش‌بس.
کی‌یف بلافاصله به این نشست، که اولین دیدار میان پوتین و یک رئیس‌جمهور آمریکا از زمان آغاز جنگ بود، واکنشی نشان نداد.
”باید توافقی صورت گیرد”
ترامپ به هنیتی (از فاکس‌نیوز ) گفت که با پوتین درباره تبادل احتمالی اراضی و تضمین‌های امنیتی برای اوکراین گفت‌وگو کرده و افزود: «فکر می‌کنم این‌ها نکاتی بودند که درباره‌شان مذاکره کردیم و تا حد زیادی بر سر آن‌ها توافق داریم.»
او گفت: «فکر می‌کنم خیلی به توافق نزدیک هستیم»، و افزود: «اوکراین باید با آن موافقت کند. شاید آن‌ها مخالفت کنند.»
وقتی هنیتی از او پرسید به زلنسکی چه توصیه‌ای می‌کند، ترامپ پاسخ داد: «باید توافقی صورت گیرد.»
او افزود: «ببینید، روسیه یک قدرت بزرگ است و اوکراین این‌گونه نیست.» به گفته تحلیلگران، این جنگ تاکنون بیش از یک میلیون نفر از هر دو طرف را کشته یا زخمی کرده، از جمله هزاران غیرنظامی که عمدتاً اوکراینی هستند.
زلنسکی واگذاری رسمی هرگونه قلمرو به مسکو را رد کرده و همچنین به دنبال تضمین امنیتی با حمایت ایالات متحده است. ترامپ گفت که با زلنسکی و رهبران ناتو تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را در جریان مذاکرات آلاسکا قرار دهد.
ترامپ قرار بود صبح زود شنبه به واشنگتن بازگردد.
در حالی که این دو رهبر مشغول گفت‌وگو بودند، جنگ ادامه داشت و بیشتر مناطق شرقی اوکراین تحت هشدارهای حمله هوایی قرار داشتند. فرمانداران مناطق روستوف و بریانسک روسیه گزارش دادند که برخی از قلمروهایشان مورد حملات پهپادی اوکراین قرار گرفته است.
خبرگزاری روسی ریانووستی به نقل از وزارت دفاع روسیه گزارش داد که سامانه‌های پدافند هوایی روسیه در طول شب ۲۹ پهپاد اوکراینی را بر فراز مناطق مختلف روسیه، از جمله ۱۰ پهپاد در منطقه روستوف، رهگیری و منهدم کردند.
نیروی هوایی اوکراین اعلام کرد که مناطق خط مقدم در مناطق سومی، دونتسک، چرنیهیف و دنیپروپتروفسک در حملات شبانه روسیه هدف قرار گرفتند. واحدهای پدافند هوایی اوکراین ۶۱ پهپاد از ۸۵ پهپاد پرتاب‌شده را منهدم کردند.
پایان کم‌فروغ این نشست که توجه زیادی را به خود جلب کرده بود، در تضاد کامل با شکوه و تشریفاتی بود که در آغاز آن به نمایش گذاشته شد. وقتی پوتین به پایگاه نیروی هوایی در آلاسکا رسید، فرش قرمز برای او پهن شده بود و ترامپ با گرمی از رئیس‌جمهور روسیه استقبال کرد، در حالی که هواپیماهای نظامی آمریکا بر فراز آسمان پرواز می‌کردند.
پوتین از سوی دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) به اتهام جنایت جنگی برای خارج کردن صدها کودک از اوکراین تحت تعقیب است. روسیه این اتهامات را رد کرده و کرملین حکم ICC را باطل و بی‌اعتبار خوانده است. روسیه و ایالات متحده عضو این دیوان نیستند.
”دفعه بعد در مسکو”
زلنسکی، که به آلاسکا دعوت نشده بود، و متحدان اروپایی‌اش نگران بودند که ترامپ با تثبیت درگیری و به‌رسمیت‌شناختن غیررسمی کنترل روسیه بر یک‌پنجم اوکراین، به این کشور خیانت کند.
ترامپ روز جمعه پیش از مذاکرات سعی کرد این نگرانی‌ها را برطرف کند و گفت که اجازه خواهد داد اوکراین درباره هرگونه واگذاری احتمالی قلمرو تصمیم بگیرد.
وقتی از او پرسیده شد چه چیزی این دیدار را موفق می‌کند، به خبرنگاران گفت: «می‌خواهم آتش‌بس سریعاً برقرار شود... اگر امروز این اتفاق نیفتد خوشحال نخواهم شد... می‌خواهم کشتار متوقف شود.»
در این دیدار مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ترامپ به روسیه، یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی روسیه، و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز حضور داشتند.
ترامپ که در جریان کمپین انتخاباتی‌اش گفته بود جنگ اوکراین را ظرف ۲۴ ساعت پایان می‌دهد، روز پنج‌شنبه اذعان کرد که این وظیفه سخت‌تر از آن چیزی بود که انتظار داشت. او گفته بود اگر مذاکرات روز جمعه خوب پیش برود، ترتیب‌دادن سریع یک نشست سه‌جانبه با زلنسکی از دیدارش با پوتین مهم‌تر خواهد بود.
ترامپ در پایان سخنانش در روز جمعه به پوتین گفت: «بسیار از شما تشکر می‌کنم و به‌زودی با شما صحبت خواهیم کرد و احتمالاً به‌زودی دوباره شما را خواهیم دید.»
پوتین با لبخند به انگلیسی پاسخ داد: «دفعه بعد در مسکو.»
ترامپ گفت که ممکن است به خاطر این حرف «کمی مورد انتقاد قرار گیرد»، اما افزود که «ممکن است این اتفاق بیفتد.»
زلنسکی پیش از نشست روز جمعه گفته بود که این دیدار باید راه را برای «صلح عادلانه» و مذاکرات سه‌جانبه با حضور او باز کند، اما افزود که روسیه همچنان به جنگ ادامه می‌دهد.
او در تلگرام نوشت: «زمان پایان‌دادن به جنگ فرا رسیده و روسیه باید گام‌های لازم را بردارد. ما به آمریکا امیدواریم.»
استیو هالند، اندرو آزبورن و داریا کورسونسکایا / خبرگزاری رویترز / ۱۶ اوت ۲۰۲۵