انتقاد فرستاده آمریکا از مداخله اسرائیل در سوریه
ابی سیوِل / آسوشیتدپرس
فرستاده ویژه ایالات متحده در سوریه روز دوشنبه بار دیگر بر حمایت واشنگتن از دولت جدید در سوریه تأکید کرد و گفت که «هیچ برنامه جایگزینی» جز همکاری با مقامات کنونی برای یکپارچه‌سازی کشوری که همچنان از پیامدهای یک جنگ داخلی نزدیک به چهارده‌ساله رنج می‌برد و اکنون نیز گرفتار موج تازه‌ای از خشونت‌های فرقه‌ای شده، وجود ندارد.
تام باراک، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه و سفیر این کشور در ترکیه — که مأموریتی کوتاه‌مدت در لبنان نیز بر عهده دارد — در گفت‌وگویی اختصاصی با خبرگزاری آسوشیتدپرس در جریان سفرش به بیروت، ضمن اتخاذ لحنی انتقادی نسبت به مداخله اخیر اسرائیل در سوریه، این اقدام را بد موقع و موجب پیچیده‌تر شدن تلاش‌ها برای تثبیت اوضاع در منطقه دانست.
این گفت‌وگو پس از بیش از یک هفته درگیری در استان جنوبی سویدا میان شبه‌نظامیان وابسته به اقلیت مذهبی دروزی و قبایل بادیه‌نشین سنی‌مذهب محلی انجام شد.
نیروهای دولتی سوریه در ظاهر برای بازگرداندن نظم وارد عمل شدند، اما در نهایت جانب بادیه‌نشین‌ها را گرفتند و سپس در چارچوب توافق آتش‌بسی که با گروه‌های دروزی حاصل شد، عقب‌نشینی کردند. در جریان این نبردها صدها نفر کشته شده‌اند و بر اساس برخی گزارش‌ها، نیروهای دولتی شماری از غیرنظامیان دروزی را به ضرب گلوله کشته و خانه‌های آنان را به آتش کشیده یا غارت کرده‌اند.
در این میان، اسرائیل هفته گذشته به حمایت از دروزی‌ها — که در داخل اسرائیل به عنوان اقلیتی وفادار شناخته می‌شوند و اغلب در ارتش این کشور خدمت می‌کنند — وارد عمل شد. اسرائیل ده‌ها کاروان نیروهای دولتی سوریه را در سویدا هدف قرار داد و همچنین به مقر وزارت دفاع سوریه در مرکز دمشق حمله کرد.
تام باراک در پایان هفته گذشته، آتش‌بسی میان سوریه و اسرائیل اعلام کرد، اما جزئیاتی از آن ارائه نداد. نیروهای دولتی سوریه بار دیگر در سویدا مستقر شده‌اند تا از تجدید درگیری‌ها میان دروزی‌ها و بدوی‌ها جلوگیری کنند و قرار بود روز دوشنبه غیرنظامیان هر دو طرف از منطقه خارج شوند.
مداخله اسرائیل «در زمانی بسیار نامناسب» رخ داد
باراک به آسوشیتدپرس گفت: «کشتار، انتقام‌جویی و قتل‌عام‌ها از هر دو طرف غیرقابل تحمل است»، اما در عین حال افزود: «به نظر من، دولت کنونی سوریه با توجه به اینکه دولتی نوپا و برخوردار از منابعی بسیار محدود است، تا حد توان خود در مواجهه با مشکلات متعدد ناشی از تلاش برای انسجام‌بخشی به یک جامعه متنوع، رفتار مسئولانه‌ای داشته است.» وی در کنفرانسی خبری بعدی نیز تأکید کرد که مقامات سوریه باید به خاطر نقض‌های صورت‌گرفته پاسخگو باشند.
در خصوص حملات اسرائیل به سوریه، باراک گفت: «نه از ایالات متحده درخواست [مشارکت] شد، نه ایالات متحده در این تصمیم دخالتی داشت و نه مسئولیتی بر عهده آمریکا بود در مورد مسائلی که اسرائیل آن را مرتبط با دفاع از خود می‌داند.»
با این حال، وی خاطرنشان کرد که مداخله اسرائیل «فصل بسیار گیج‌کننده دیگری» را گشود و «در زمانی بسیار نامناسب» روی داد.
باراک توضیح داد که پیش از بحران سویدا، اسرائیل و سوریه درباره مسائل امنیتی در حال گفت‌وگو بودند و دولت ترامپ نیز آنان را به سمت عادی‌سازی کامل روابط دیپلماتیک سوق می‌داد.
او افزود: «با آغاز درگیری‌های اخیر، نگاه اسرائیل این بود که مناطق جنوبی دمشق منطقه‌ای پرمناقشه محسوب می‌شود و بنابراین هرگونه تحرکات نظامی در آن منطقه باید با اسرائیل هماهنگ و درباره آن مذاکره شود.» اما «دولت جدید سوریه چنین باوری نداشت.»
به گفته باراک، آتش‌بسی که روز شنبه میان سوریه و اسرائیل اعلام شد، توافقی محدود است که تنها به درگیری‌های سویدا مربوط می‌شود و شامل مسائل گسترده‌تر میان دو کشور — از جمله خواسته اسرائیل مبنی بر تبدیل شدن مناطق جنوبی دمشق به منطقه حائل غیرنظامی — نمی‌شود.
تام باراک گفت در مذاکراتی که به دستیابی به آتش‌بس انجامید، «هر دو طرف تا حد توان تلاش خود را کردند» تا بر سر مسائل مشخصی در خصوص جابه‌جایی نیروها و تجهیزات سوریه از دمشق به سویدا به توافق برسند.
او افزود: «اینکه آیا مداخله اسرائیل در قلمرو یک کشور دارای حاکمیت را می‌پذیرید یا نه، موضوع متفاوتی است.»
باراک همچنین این نظر را مطرح کرد که اسرائیل ترجیح می‌دهد سوریه همچنان تکه‌تکه و تجزیه‌شده باقی بماند تا اینکه یک دولت مرکزی قدرتمند کنترل کشور را در دست داشته باشد.
او گفت: «دولت‌های ملت‌محور قدرتمند — به‌ویژه دولت‌های عربی — از نگاه اسرائیل یک تهدید به شمار می‌آیند.» اما درباره سوریه تأکید کرد: «فکر می‌کنم همه جوامع اقلیت در سوریه آن‌قدر هوشمند هستند که دریابند وضع ما وقتی که متحد و دارای یک مرکزیت باشیم، بهتر است.»
توافق دمشق با نیروهای کرد همچنان روی میز است
خشونت‌های اخیر در سویدا، بی‌اعتمادی اقلیت‌های دینی و قومی سوریه به دولت جدید در دمشق را تشدید کرده است؛ دولتی که رهبری آن را شورشیان پیشین سنی‌مذهب بر عهده دارند — همان‌ها که در یک حمله برق‌آسا در ماه دسامبر، بشار اسد، حاکم مستبد دیرین سوریه را سرنگون کردند.
حملات به غیرنظامیان دروزی پس از آن رخ داد که اوایل امسال، صدها نفر از غیرنظامیان اقلیت علوی — که اسد به آن تعلق دارد — در حملات تلافی‌جویانه فرقه‌ای در سواحل سوریه کشته شدند.
هرچند احمد الشرع، رئیس‌جمهور موقت، وعده داده است که از اقلیت‌ها حمایت کند و عاملان حمله به غیرنظامیان را مجازات نماید، اما بسیاری بر این باورند که دولت او اقدامات کافی در این زمینه انجام نداده است.
همزمان، دمشق در حال مذاکره با نیروهای کرد — که کنترل بخش‌های زیادی از شمال شرق سوریه را در دست دارند — است تا توافقی را اجرا کند که به موجب آن، نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) به رهبری کردها که مورد حمایت ایالات متحده هستند، در ارتش ملی جدید ادغام شوند.
باراک، که در پایان هفته با مظلوم عبدی، فرمانده SDF گفت‌وگو کرده است، گفت باور ندارد خشونت‌های سویدا این مذاکرات را به شکست بکشاند و احتمال داد که «در هفته‌های آینده» گشایشی حاصل شود.
پیشنهاد ترکیه برای کمک دفاعی به سوریه
ترکیه، کشور همسایه سوریه که خواهان محدود کردن نفوذ گروه‌های کردی در امتداد مرزهای خود است و روابطی پرتنش با اسرائیل دارد، پیشنهاد کرده است که به سوریه کمک‌های دفاعی ارائه کند.
باراک گفت ایالات متحده در قبال امکان برقراری یک پیمان دفاعی میان سوریه و ترکیه، «موضعی ندارد».
او افزود: «این موضوع نه به کار ما مربوط می‌شود و نه در راستای منافع آمریکا است که به کشورهای همسایه بگوییم در روابط‌شان با یکدیگر چه باید بکنند.»
خلع سلاح حزب‌الله همچنان مسئله‌ای دشوار
بازدید باراک از لبنان در شرایطی انجام شد که فشارهای داخلی و بین‌المللی برای خلع سلاح باقی‌مانده حزب‌الله لبنان — پس از جنگی فرساینده با اسرائیل که با توافق آتش‌بس میانجی‌گری‌شده از سوی آمریکا در ماه نوامبر پایان یافت — همچنان ادامه دارد.
باراک در کنفرانس خبری روز دوشنبه در بیروت گفت که توافق آتش‌بس «کارساز نبود.»
اسرائیل به حملات هوایی تقریباً روزانه خود در لبنان ادامه داده است؛ حملاتی که اسرائیل می‌گوید با هدف جلوگیری از بازسازی توانایی‌های حزب‌الله انجام می‌شود. در مقابل، حزب‌الله اعلام کرده تا زمانی که اسرائیل به حملات خود پایان ندهد و نیروهایش را از سراسر جنوب لبنان خارج نکند، حاضر به گفت‌وگو درباره خلع سلاح نخواهد بود.
هرچند ایالات متحده خواهان خلع سلاح حزب‌الله است، اما باراک این مسئله را موضوعی «داخلی» برای لبنان توصیف کرد.
او گفت: «ما اینجا هستیم تا به طور داوطلبانه در مسیر یافتن راه‌حلی کمک کنیم؛ هیچ تهدید، هیچ فشار، هیچ اجباری در کار نیست.» او افزود: «ما نمی‌توانیم اسرائیل را به انجام کاری مجبور کنیم» — حتی در موضوع آتش‌بس.
—-
* ابی سیوِل مدیر دفتر خبری آسوشیتدپرس در لبنان، سوریه و عراق است. او در سال ۲۰۲۲ به آسوشیتدپرس پیوست اما از سال ۲۰۱۶ در منطقه مستقر بوده و در پوشش مهم‌ترین رویدادهای خبری آن نقش داشته است.