باراک راوید / آکسیوس
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، و وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و بریتانیا در تماس تلفنی روز دوشنبه توافق کردند که پایان ماه اوت را به‌عنوان ضرب‌الاجل غیررسمی برای دستیابی به توافق هسته‌ای با ایران تعیین کنند. این اطلاعات از سه منبع آگاه از این تماس به دست آمده است.
چرا این موضوع مهم است: در صورت عدم دستیابی به توافق تا این ضرب‌الاجل، سه قدرت اروپایی قصد دارند مکانیسم «بازگشت خودکار» (snapback) را فعال کنند که به‌صورت خودکار تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد را که در چارچوب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ (برجام) لغو شده بودند، دوباره اعمال می‌کند.
جزئیات بیشتر: مکانیسم بازگشت خودکار، که در توافق هسته‌ای برای واکنش به تخلفات ایران گنجانده شده بود، در ماه اکتبر منقضی خواهد شد. فرآیند فعال‌سازی این مکانیسم ۳۰ روز طول می‌کشد و کشورهای اروپایی می‌خواهند این فرآیند را پیش از آن‌که روسیه در ماه اکتبر ریاست شورای امنیت سازمان ملل را بر عهده بگیرد، به پایان برسانند.
مقامات آمریکایی و اروپایی، مکانیسم بازگشت خودکار را هم به‌عنوان ابزاری برای فشار بر تهران در مذاکرات و هم به‌عنوان گزینه‌ای در صورت شکست دیپلماسی در نظر دارند. اما ایران استدلال می‌کند که هیچ مبنای قانونی برای اعمال مجدد تحریم‌ها وجود ندارد و تهدید کرده است که در پاسخ، از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) خارج خواهد شد.
آخرین خبرها: منابع آگاه گفتند که تماس بین روبیو و همتایان اروپایی‌اش با هدف هماهنگی مواضع در مورد مکانیسم بازگشت خودکار و مسیر پیش‌رو در دیپلماسی هسته‌ای با ایران انجام شد.
نکته جالب توجه: به گفته دو منبع، کشورهای اروپایی اکنون قصد دارند در روزهای و هفته‌های آینده با ایران وارد گفت‌وگو شوند و این پیام را به تهران منتقل کنند که ایران می‌تواند با انجام اقداماتی برای جلب اطمینان جهانی درباره برنامه هسته‌ای خود، از اعمال تحریم‌های بازگشت خودکار جلوگیری کند. این اقدامات می‌تواند شامل ازسرگیری نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) باشد که ایران پس از حملات آمریکا و اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای خود آن را متوقف کرده بود. یکی از منابع گفت که اقدام دیگر می‌تواند انتقال حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد، که در این تأسیسات نگهداری می‌شود، به خارج از ایران باشد.
پشت پرده: از زمان پایان جنگ بین اسرائیل و ایران، دولت ترامپ تلاش کرده است مذاکرات برای توافق هسته‌ای جدید را از سر بگیرد. برخی مقامات در فرانسه، آلمان، بریتانیا و اسرائیل نگران بودند که دولت ترامپ کشورهای اروپایی را تحت فشار قرار دهد تا مکانیسم بازگشت خودکار را فعال نکنند تا مذاکرات احتمالی آسیب نبیند.
بنا به گفته دو مقام اسرائیلی، هفته گذشته بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در دیدار خود در کاخ سفید با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مارکو روبیو و استیو ویتکاف، فرستاده کاخ سفید، این موضوع را مطرح کرد. نتانیاهو از ترامپ خواست که مانع فعال‌سازی مکانیسم بازگشت خودکار نشود و به ویتکاف گفت که آمریکا باید به ایران به‌وضوح اعلام کند که زمان زیادی برای دستیابی به توافق و جلوگیری از اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل ندارد. یک مقام اسرائیلی اظهار داشت: «ما احساس کردیم که ترامپ و تیمش با ما موافق هستند.»
اظهارات مقامات: یک مقام ارشد آمریکایی گفت که دولت ترامپ از فعال‌سازی مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها حمایت می‌کند و آن را اهرمی در مذاکرات با ایران می‌داند. این مقام افزود که ترامپ به شدت از این‌که ایران هنوز به میز مذاکره بازنگشته است، ناامید شده است.
به گفته این مقام آمریکایی، استیو ویتکاف به ایران اعلام کرده است که هرگونه مذاکرات آینده باید مستقیم و بدون واسطه انجام شود تا از سوءتفاهم‌ها جلوگیری شده و فرآیند تسریع شود.