کریستینا گلدبام / نیویورک تایمز / ۱۷ ژوئن ۲۰۲۵
ساعاتی پس از آن که اسرائیل جسورانه‌ترین حملات خود به ایران را انجام داد، کشورهای عربی ـــ که بسیاری از آنها دوست واقعی جمهوری اسلامی نیستند ـــ به سرعت این تجاوز اسرائیل را محکوم کردند.
رهبران عربی این حملات را به عنوان «حمله‌های وحشیانه» و «نقض قوانین بین‌المللی» محکوم کردند. اما در میان این موج انتقادات، یک بازیگر کلیدی در منطقه به‌طرز آشکاری سکوت کرده است: سوریه.
به گفته تحلیلگران، تصمیم دولت جدید سوریه به رهبری رئیس‌جمهور احمد الشرع برای سکوت، نشان‌دهنده تغییرات گسترده در موازنه ژئوپلیتیک این کشور ، پس از سرنگونی رژیم اسد توسط شورشیان در دسامبر گذشته است.
رژیم اسد از نزدیک‌ترین متحدان ایران در منطقه بود و در زمانی که ایران شبکه‌ای از گروه‌های شبه‌نظامی ضد اسرائیل — موسوم به محور مقاومت — را در سراسر خاورمیانه گسترش می‌داد، حمایت کلیدی از آن به عمل آورد.
اما دولت جدید سوریه از زمان به قدرت رسیدن، به روشنی اعلام کرده که دیگر از نمایندگان ایران در سوریه استقبال نمی‌کند و متعهد شده که اجازه نخواهد داد هیچ گروه مسلحی از خاک سوریه به اسرائیل حمله کند.
به گفته تحلیلگران، این تعهد بخشی از تلاش‌های الشرع برای جلب حمایت کشورهای غربی است و همچنین نتیجه ناخرسندی عمیق از ایران است که در طول جنگ داخلی تقریباً ۱۴ ساله سوریه، به بشار اسد دیکتاتور کمک نظامی می‌کرد تا با نیروهای شورشی بجنگد.
اکنون، درگیری بین اسرائیل و ایران به مقامات سوری فرصتی داده تا ثابت کنند به وعده‌های خود عمل خواهند کرد — و حمایت غربی را که الشرع از زمان به قدرت رسیدن به دنبال آن بوده، به دست آورند.
ابراهیم العسیل، پژوهشگر ارشد موسسه خاورمیانه در واشنگتن، می‌گوید: «سکوت سوریه یک سیگنال قوی به اسرائیل و آمریکاست که سوریه دیگر بخشی از این محور نیست و خاک این کشور توسط هیچ نیروی منطقه‌ای برای حمله به اسرائیل استفاده نخواهد شد.»
او افزود: «دولت جدید سوریه این قول را داده و حالا دارد در عمل نشان می‌دهد.»
رهبری جدید سوریه از زمان به قدرت رسیدن، آمادگی بی‌سابقه‌ای برای تعامل با اسرائیل نشان داده است.
بر اساس گفته‌های دو مقام آگاه از این مذاکرات، در هفته‌های اخیر دولت الشرع در گفت‌وگوهای مستقیم با مقامات اسرائیلی درباره مسائل امنیتی مشارکت داشته است که نشان‌دهنده تغییری قابل‌توجه در مناسبات دو کشوری است که برای دهه‌ها در دو سوی متخاصم مناقشات خاورمیانه قرار داشتند.
اسرائیل از زمان جنگ اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷، بلندی‌های جولان سوریه را اشغال کرده است. پس از سرنگونی دولت اسد، این کشور نیروهای بیشتری به این منطقه اعزام کرد و صدها حمله هوایی به پایگاه‌های نظامی و انبارهای سلاح در سوریه انجام داد، با این استدلال که نگران است جنوب سوریه تحت کنترل گروه‌های افراطی قرار گیرد که ممکن است اسرائیل را تهدید کنند.
اما در ماه گذشته، شدت بمباران‌های اسرائیل در سوریه کاهش یافته است. آمریکا نیز از رهبران جدید سوریه خواسته تا با اسرائیل رابطه برقرار کنند و در نهایت به عادی‌سازی روابط بین دو کشور بینجامند.
الشرع نگفته است که چنین چیزی را در نظر دارد. و در حالی که بسیاری انتظار دارند دولت او از تضعیف بیشتر ایران در این درگیری استقبال کند، تحلیلگران می‌گویند این نتیجه ممکن است به اسرائیل اهرم بیشتری بدهد تا سوریه را تحت فشار بگذارد و روابط را عادی کند.
صنم وکیل، مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در موسسه چتم هاوس، می‌گوید: «به نظر من دولت الشرع بیش از هر چیز خواهان نتیجه‌ای است که در آن ایران تضعیف و محدود شود و نتواند عامل بی‌ثباتی منطقه باشد.»
اما او افزود که این ممکن است اسرائیل را ترغیب کند تا الشرع را تحت فشار بگذارد تا با تل‌آویو روابط برقرار کند و به این کشور حق دهد در برابر آنچه تهدید امنیتی در خاک سوریه می‌داند، پاسخ نظامی دهد.
افزایش تنش‌های اسرائیل و ایران همچنین ترس‌هایی را میان سوری‌ها برانگیخته که مبادا کشورشان به درگیری بین ایران و اسرائیل کشانده شود.
در درعا، شهری در جنوب سوریه، مردم شاهد پرواز موشک‌ها بین ایران و اسرائیل بوده‌اند که آسمان شب را روشن کرده است.
محمود عبدالعمر، ۴۶ ساله، یکی از ساکنان درعا، گفت که پس از دیدن موشک‌ها در آسمان روز شنبه، دو شب را با همسر و فرزندانش در خانه پناه گرفته است — تصویری که برای کشوری که تازه از جنگ داخلی خود خارج شده، بیش از حد آشناست.
او با اشاره به جنگ داخلی سوریه، گفت: «صادقانه بگویم، باور نمی‌کنم جنگ تمام شده باشد.»
او افزود: «ما از یک تراژدی و یک جنگ طولانی و سخت در سوریه بیرون آمده‌ایم. ما صلح می‌خواهیم.»
و در پایان گفت: «ان‌شاءالله سوریه هیچ ارتباطی با این درگیری نداشته باشد و در امان بماند.»