الیزابت هاگدورن / المانیتور
مسئول امور سوریه در دولت دونالد ترامپ اعلام کرد که ایالات متحده نگران است تلاش‌های احمد الشرع، رهبر سوریه، برای ترویج حاکمیت فراگیر و تعامل با غرب، او را به هدفی برای ترور توسط شبه‌نظامیان ناراضی تبدیل کند.
تام باراک، سفیر آمریکا در ترکیه و نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور سوریه در مصاحبه‌ای با المانیتور گفت: «ما باید سیستمی حفاظتی در اطراف [شرع] هماهنگ کنیم.»
باراک به تهدید ناشی از گروه‌های منشعب از جنگجویان خارجی که در کمپین برق‌آسای سرنگونی بشار اسد، رئیس‌جمهور پیشین، در اوایل دسامبر به شرع پیوستند، اشاره کرد. در حالی که رهبری جدید سوریه در تلاش برای ادغام این جنگجویان باتجربه در ارتش ملی است، گروه‌هایی مانند داعش آن‌ها را برای جذب هدف قرار داده‌اند.
فرستاده ایالات متحده اظهار داشت: هرچه زمان بیشتری برای ارائه کمک اقتصادی به سوریه طول بکشد، «گروه‌های تفرقه‌افکن بیشتری خواهید داشت که می‌گویند: این فرصت ما برای ایجاد اختلال است.»
باراک گفت: «ما باید پیش از رسیدن هر یک از این مهاجمان احتمالی دشمن، آن‌ها را بازداریم». او افزود که این امر نیازمند همکاری نزدیک و اشتراک اطلاعات میان متحدان ایالات متحده است، نه مداخله نظامی.
باراک که دو بار با شرع دیدار کرده، رئیس‌جمهور سوریه را فردی «باهوش»، «بااعتمادبه‌نفس» و «متمرکز» توصیف کرد. او تردیدها درباره گذشته جهادی شرع را کم اهمیت دانست و او را به‌عنوان یک ارتباط‌گر تأثیرگذار با چهره‌ای خونسرد در مذاکرات ستود.
باراک گفت: «من مطمئنم که منافع ما و منافع او امروز دقیقاً یکسان است، یعنی موفقیت در ساخت جامعه‌ای فراگیر و کارآمد، مانند آنچه در ادلب انجام داد، با اسلامی ملایم، نه اسلام سخت.»
هیئت تحریر الشام شرع، گروهی که توسط ایالات متحده به‌عنوان سازمان تروریستی شناخته شده و زمانی با القاعده مرتبط بود، از سال ۲۰۱۷ که کنترل استان شمال غربی ادلب را به دست گرفت، نیروی نظامی غالب و حاکم بالفعل این منطقه بوده است.
کمیسیون تحقیق سازمان ملل در سوریه گزارش داده که از زمان تسلط هیئت تحریر الشام بر ادلب، مواردی از بازداشت خودسرانه، شکنجه و سایر بدرفتاری‌ها رخ داده است. اما در سال‌های اخیر، گروه شرع محدودیت‌های اجتماعی را کاهش داد، پلیس اخلاق را از اماکن عمومی خارج کرد و الزامات سخت‌گیرانه پوشش اسلامی برای زنان را تسهیل نمود. شرع همچنین شروع به حضور عمومی با چهره‌های مسیحی و دروزی منطقه کرد و وعده داد اموال مصادره‌شده آن‌ها را بازگرداند.
سوریه با اکثریت سنی، میزبان ترکیبی از گروه‌های مذهبی و قومی، از جمله مسیحیان، علویان، کردها و دروزی‌ها است که شرع اعلام کرده حقوق آن‌ها در دولت جدید محافظت خواهد شد.
کشتارهای انتقام‌جویانه توسط گروه‌های حامی دولت، از جمله موجی از خشونت فرقه‌ای در قلب علوی‌نشین ساحل سوریه در مارس، نگرانی‌هایی درباره توانایی شرع برای حفظ نظم و محافظت از اقلیت‌های این کشور ایجاد کرده است. اما باراک می‌گوید شرع و دولت شکننده‌اش در این شرایط به بهترین نحو ممکن عمل کرده‌اند.
باراک اظهار داشت: «من واقعاً به این افراد به خاطر استفاده از منابع محدودشان و حفظ آرامش در زمانی که همه تلاش می‌کنند آتش‌هایی به پا کنند و آن را به آن‌ها نسبت دهند، اعتبار زیادی قائل هستم.»
بدون شرط، اما با «انتظارات»
باراک کمتر از یک ماه پس از دیدار ترامپ با شرع در ریاض در ۱۴ مه و اعلام لغو تمام تحریم‌های ایالات متحده علیه سوریه، با المانیتور صحبت کرد. این اقدام تغییری شگفت‌انگیز در سیاست ایالات متحده بود که پیشتر از تعامل مستقیم با شرع و دولت موقت او اجتناب می‌کرد.
باراک، سرمایه‌گذار املاک و دوست قدیمی ترامپ، ماه گذشته در حالی که سفیر ایالات متحده در ترکیه بود، نقش فرستاده ویژه برای سوریه را نیز بر عهده گرفت. این مأموریت جدید او را به صدایی برجسته در خاورمیانه در دولت ترامپ تبدیل کرده، جایی که برخی مقامات ارشد تلاش داشتند کاهش تحریم‌ها را به دلیل ارتباطات پیشین شرع با القاعده به تأخیر بیندازند یا متوقف کنند.
باراک مأموریت خود را جلوگیری از «نظارت بوروکراتیک» که می‌توانست فشار رئیس‌جمهور برای کاهش تحریم‌ها را متوقف کند، توصیف کرد.
او گفت: «[ترامپ] به‌تنهایی تصمیم باورنکردنی گرفت که بانداژ را یک‌باره بردارد. این ترامپ بود که خودش بود، نه مشاورانش، و این تصمیم درخشانی بود.»
باراک تأکید کرد که هیچ شرطی به کاهش تحریم‌ها، برخلاف آنچه برخی در دولت ترامپ خواستار آن بودند، متصل نیست.
باراک گفت: «ما دیکته نمی‌کنیم. شرط تعیین نمی‌کنیم. ملت‌سازی نمی‌کنیم»، «ما این کار را قبلاً انجام داده‌ایم. هیچ‌گاه موفق نبوده است.»
باراک اظهار داشت که به جای شرط‌گذاری، «انتظاراتی» برای ادامه شفافیت وجود دارد، در حالی که شرع به اولویت‌های مطرح‌شده توسط ترامپ در دیدارشان پایبند است. این اقدامات شامل سرکوب شبه‌نظامیان فلسطینی، پیگیری ورود نهایی این کشور به پیمان ابراهیم و مقابله با احیای داعش است.
در ۲۳ مه، وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز کلی صادر کرد که به شهروندان و شرکت‌های آمریکایی اجازه می‌دهد با نهادهای سوری، از جمله بانک مرکزی این کشور، معاملات مالی انجام دهند. وزارت امور خارجه نیز معافیتی شش‌ماهه برای تحریم‌های اعمال‌شده تحت قانون حفاظت از غیرنظامیان سوریه (قانون سزار) در سال ۲۰۱۹ اعلام کرد.
دفاتر کنگره از هر دو حزب در حال تدوین قانونی برای لغو قانون سزار هستند. باراک گفت که دولت قصد دارد این معافیت را تا زمانی که کنگره قانون را به‌طور کامل لغو کند، تمدید نماید.
همان‌طور که المانیتور ابتدا گزارش داد، انتظار می‌رود ترامپ این هفته فرمانی اجرایی امضا کند که مجموعه‌ای از تحریم‌های اعمال‌شده بر سوریه از سال ۱۹۷۹ را لغو خواهد کرد.
«تفاهم خاموش»
باراک به مجموعه‌ای از چالش‌های پیش روی شرع اشاره کرد، از جمله ادغام نیروهای کرد سوری در ارتش ملی، یکپارچه‌سازی گروه جنگجویان تندروی خارجی او، و رسیدگی به اردوگاه‌های بازداشت گسترده در شمال سوریه که مظنونان به عضویت در داعش و خانواده‌هایشان را در خود جای داده‌اند و به‌عنوان بستری برای رادیکالیزه شدن شناخته می‌شوند.
شرع همچنین باید با اسرائیل مقابله کند، که از زمان سرنگونی اسد عملیات زمینی خود را در سوریه به‌طور چشمگیری گسترش داده است. ارتش اسرائیل کنترل منطقه غیرنظامی ۴۰۰ کیلومتر مربعی (۱۵۴ مایل مربع) در بلندی‌های جولان را به دست گرفته، تهاجمات محدودی به جنوب سوریه انجام داده و حملات هوایی را با هدف جلوگیری از افتادن تسلیحات به دست افراد نامناسب اجرا کرده است.
شرع گفته است که متعهد به رعایت توافق آتش‌بس سال ۱۹۷۴ با اسرائیل است و به احتمال عادی‌سازی روابط بین دو کشور در آینده اشاره کرده است.
باراک پیشتر خواستار یک پیمان عدم تجاوز بین سوریه و اسرائیل شده بود و درگیری بین آن‌ها را «مشکلی قابل حل» توصیف کرد. هنگامی که المانیتور از او پرسید ایالات متحده چه اقداماتی برای تسهیل گفت‌وگو یا ایجاد اعتماد بین دو طرف انجام می‌دهد، او با دقت کلماتش را انتخاب کرد.
باراک گفت: «امید ما این است که هر دو طرف، اسرائیل و شرع، حتی اگر در حال حاضر با یکدیگر صحبت نکنند، تفاهمی خاموش با یکدیگر داشته باشند که درگیری نظامی در حال حاضر برای هر دوی آن‌ها فاجعه‌بار خواهد بود.»
دمشق در موضوع پیچیده دیگری پیشرفت کرده است. در اواسط مارس، شرع توافقی با نیروهای دموکراتیک سوریه، که کنترل شمال شرق کشور را در دست دارند، امضا کرد تا نیروهایش را در ارتش ملی سوریه ادغام کند.
المانیتور پیشتر گزارش داد که هفته گذشته بیش از ۴۰۰ زندانی بین دولت سوریه و نیروهای دموکراتیک سوری مورد حمایت آمریکا تبادل شدند. اما اختلافات حل‌نشده‌ای، از جمله بر سر کنترل سد استراتژیک تشرین، همچنان باقی است.
باراک گفت: «تنها راه بقای سوریه این است که چندین دولت غیرملی مسلح و در حال جنگ با یکدیگر در خاک سوریه وجود نداشته باشد و به همه اقلیت‌ها اجازه داده شود با فرهنگ‌ها، سنت‌ها و آداب خودشان — اما به‌عنوان سوری — فعالیت کنند.»
او هشدار داد که ادغام نیروهای مسلح سوریه ریشه در سؤالات عمیق‌تر هویت دارد و اظهار داشت که «این موضوع به لباس‌های متحدالشکل برمی‌گردد.»
«پر کردن فضا با امید»
برای بیش از یک دهه، تحریم‌ها سوریه را از سیستم مالی بین‌المللی منزوی کرده و بیش از ۹۰ درصد سوری‌ها را به زیر خط فقر کشانده بود. پایان دادن به این تحریم‌ها راه را برای بازگشت شرکت‌های بین‌المللی به سوریه، جایی که یک نفر از هر چهار نفر بیکار است و برآورد هزینه بازسازی کشور بین ۲۵۰ تا ۴۰۰ میلیارد دلار است، هموار می‌کند.
باراک هدف اصلی ایالات متحده در سوریه را حذف موانع برای بهبود اقتصادی این کشور توصیف کرد تا کشورهای خلیج فارس، ترکیه و خود سوری‌ها بتوانند برای ایجاد نشانه‌های قابل‌مشاهده پیشرفت وارد عمل شوند.
باراک گفت: «می‌خواهید توانایی ساختن ملت خودتان را داشته باشید؟ بفرمایید.» او افزود: «ما فقط در حال برداشتن محدودیت‌هایی هستیم که مانع جریان ایده‌های خوب و افراد خوب برای کمک می‌شوند.»
فرستاده ایالات متحده این رویکرد را «پر کردن فضا با امید» می‌نامد.
باراک گفت: «حتی اگر هنوز آب یا برق بیشتری نداشته باشند، می‌توانند ببینند که یک ژنراتور در حال ساخته شدن است.» او افزود: «در این مرحله، یک قطره امید از یک مخزن واقعیت بد پیشی می‌گیرد.»