هشدار مقام رسمی: بریتانیا با تهدید “بی‌سابقه” از توطئه‌های روسیه و ایران مواجه است
جاناتان هال، مشاور دولت بریتانیا، در مصاحبه‌ای اعلام کرد که کشورهای متخاصم از مجرمان محلی برای انجام اقدامات خشونت‌آمیز، جاسوسی و ارعاب استفاده می‌کنند.
در یکی از اتاق‌های دادگاه اولد بیلی در لندن، این هفته شش نفر به اتهام ایجاد عمدی آتش‌سوزی در یک کسب‌وکار که تجهیزات ماهواره‌ای به اوکراین ارسال می‌کرد، محاکمه شدند. در همان ساختمان، جلسه‌ای جداگانه درباره توطئه‌ای ادعایی برای اعمال “خشونت شدید” علیه روزنامه‌نگاران ایرانی شاغل در بریتانیا برگزار شد. ماه گذشته نیز شش بلغاری به دلیل عضویت در یک شبکه جاسوسی روسیه که در یک مهمان‌خانه در ساحل شرقی انگلستان فعالیت می‌کرد، به زندان محکوم شدند.
این پرونده‌های متفاوت نشان‌دهنده آن است که بریتانیا به محلی برای شبکه‌ای از عملیات جاسوسی خارجی تبدیل شده است. برای مشاور ارشد بریتانیا در زمینه تهدیدات دولتی و تروریسم، این موارد پس‌زمینه‌ای روشن برای هشدار او فراهم می‌کنند که روسیه و ایران با “بهره‌برداری از شکاف‌های موجود در غرب” از طریق رسانه‌های اجتماعی اقدام به جذب عاملان می‌کنند.
جاناتان هال، مشاور دولت بریتانیا، به دلیل قوانین سخت‌گیرانه گزارش‌دهی در انگلستان نمی‌تواند درباره پرونده‌های کیفری فعال صحبت کند. اما او در مصاحبه‌ای با نیویورک تایمز گفت که تلاش‌های روسیه و ایران برای انجام اقدامات خصمانه در خاک بریتانیا، سطح “بی‌سابقه‌ای” از تهدید را ایجاد کرده است، هرچند که درک این تهدید برای عموم مردم ممکن است دشوارتر از تهدیدات تروریستی باشد.
هال اظهار داشت: «تروریسم موضوعی است که توجه عمومی را جلب می‌کند»، بخشی به دلیل «مرگ، تخریب و هرج‌ومرج» ناشی از حملات. اما تهدیدات دولتی، به گفته او، برای مردم «بسیار سخت‌تر قابل درک» هستند.
هشدارهای هال و دیگر مقامات ارشد بریتانیایی در تضاد آشکار با رویکرد ایالات متحده قرار دارد، جایی که رئیس‌جمهور ترامپ درباره تلاش‌های روسیه و ایران برای بی‌ثبات کردن جامعه آمریکا کمتر صحبت کرده و ترجیح داده است بر روی ابتکارات دیپلماتیک با این دو کشور در موضوعاتی مانند جنگ در اوکراین و برنامه هسته‌ای تهران تمرکز کند.
رویکرد ترامپ در حالی است که مقامات آمریکایی گزارش‌هایی از توطئه‌های ادعایی ایران برای ترور رئیس‌جمهور را رصد کرده‌اند — ادعاهایی که ایران آنها را رد می‌کند — و مقامات سابق اطلاعاتی از حضور مأموران روس در مکزیک سخن گفته‌اند که سعی در تشویق مهاجرت غیرقانونی به ایالات متحده داشته‌اند.
تهدیدهای تروریستی تا بیخ گوش نخست‌وزیر
در بریتانیا، مانند ایالات متحده، برخی از این پرونده‌ها ممکن است به سطوح بالای حکومتی مرتبط باشد. روز جمعه، یک قاضی اعلام کرد که سه متهم در ماه آوریل به دلیل ایجاد آتش‌سوزی در دو ملک و یک خودرو مرتبط با کیر استارمر، نخست‌وزیر، محاکمه خواهند شد. رسانه‌های خبری بریتانیا گزارش داده‌اند که سرویس‌های امنیتی در حال بررسی احتمال دخالت روسیه در این آتش‌سوزی‌ها هستند — اتهامی که دولت روسیه آن را رد می‌کند.
هال اذعان کرد که برخی جزئیات پرونده‌های اخیر، از جمله پرونده شش بلغاری که در شبکه جاسوسی روسیه در مهمان‌خانه‌ای در گریت یارموث فعالیت می‌کردند، ممکن است به نظر «بامزه» بیاید.
او گفت: «اما بدون اینکه بخواهم شوخ‌طبعی را خراب کنم، فکر می‌کنم این موضوع خطر اصلی این افراد را نادیده می‌گیرد. آنها در حال برنامه‌ریزی برای ترور افراد بودند و به وضوح توانستند به اهداف خود بسیار نزدیک شوند، بنابراین هیچ چیز خنده‌داری در این مورد وجود ندارد.»
بلغاری‌ها در حال انجام نظارت بر اهدافی از جمله روزنامه‌نگاران، مخالفان روس و شخصیت‌های سیاسی بودند. رهبر این گروه درباره امکان ربودن و کشتن یک گزارشگر تحقیقاتی صحبت کرده بود. این گروه تحت دستورات یان مارشالک، یک فراری اتریشی و تاجر سابق که به گفته دادستان برای اطلاعات روسیه کار می‌کرد، عمل می‌کرد.
در پرونده‌ای دیگر که اخیراً رخ داده، دانیل خلیفه، سرباز جوان ارتش بریتانیا که برای ایران جاسوسی می‌کرد، با تماس گرفتن با سازمان اطلاعات داخلی بریتانیا (MI5) و پیشنهاد بی‌ثمر خود برای فعالیت به‌عنوان مأمور دوجانبه، هویت خود را لو داد. خلیفه پس از فرار از زندان با بستن خود به زیر یک ون تحویل غذا، دستگیر شد، محاکمه شد و در فوریه به ۱۴ سال زندان محکوم شد.
هال در مورد استخدام مأموران توسط کشورهای متخاصم گفت: «برای آنها اهمیتی ندارد که فردی ناشی را به کار گیرند، زیرا حجم بالای این فعالیت‌ها کافی است و طبیعی است که وقتی رویکردی گسترده دارند، برخی افراد ناشی و برخی دیگر بسیار توانمند را جذب کنند.»
هال، که وکیل و دادستان سابق متخصص در جرایم بین‌المللی و امنیت است، در سال ۲۰۱۹ از سوی دولت بریتانیا برای بررسی اثربخشی قوانین ضدتروریسم این کشور منصوب شد و در سال ۲۰۲۴ وظیفه مشاوره درباره تهدیدات دولتی نیز به او واگذار شد.
در گزارش رسمی که ماه گذشته منتشر شد، هال از دولت بریتانیا خواست تا اختیارات قانونی جدیدی ایجاد کند که امکان ضبط گذرنامه‌های مظنونان به فعالیت به‌عنوان مأموران خارجی، صدور هشدار درباره فعالیت‌های سرویس‌های اطلاعاتی خارجی و پیگرد قانونی افرادی که قربانیان را در خارج از کشور هدف قرار می‌دهند، فراهم کند.
او تنها مقامی نیست که زنگ خطر را به صدا درآورده است. در آخرین ارزیابی سالانه تهدیدات، سازمان اطلاعات داخلی بریتانیا (MI5) هشدار داد که روسیه، ایران و چین بزرگ‌ترین تهدیدات دولتی برای امنیت ملی هستند و عملیات جاسوسی و خرابکاری را برای ایجاد اختلال و بی‌ثباتی در بریتانیا برون‌سپاری می‌کنند.
مأموریت برای ایجاد هرج‌ومرج در خیابان‌ها
کن مک‌کالم، مدیرکل MI5، در ماه اکتبر اظهار داشت که مأموران اطلاعاتی روسیه در مأموریتی برای «ایجاد هرج‌ومرج در خیابان‌های بریتانیا و اروپا» هستند، در حالی که ریچارد مور، رئیس سرویس اطلاعات مخفی بریتانیا (MI6)، گفت که سرویس‌های اطلاعاتی روسیه «کمی وحشی شده‌اند.»
سفارتخانه‌های روسیه و ایران در لندن به درخواست اظهارنظر درباره این پرونده‌های اخیر پاسخی ندادند.
یکی از جسورانه‌ترین اقدامات خارجی اخیر در خاک بریتانیا، حمله با عامل اعصاب به سرگئی اسکریپال، مأمور دوجانبه سابق روس، در سالزبری، جنوب غربی لندن، در سال ۲۰۱۸ بود. پیامدهای این حمله باعث شد دولت بریتانیا در سال ۲۰۲۳ قوانین جدید امنیت ملی را معرفی کند که جاسوسی خارجی، خرابکاری و نفوذ را به‌عنوان جرایم کیفری تعریف کرد.
در فوریه، هال با مقامات وزارت دادگستری ایالات متحده در واشنگتن دیدار کرد تا رویکرد آنها در برخورد با تهدیدات کشورهای متخاصم را بررسی کند. او از «رویکرد ایالات متحده که هرچه کارساز باشد» استفاده می‌کند، تمجید کرد؛ رویکردی که از طیف گسترده‌ای از قوانین فدرال و ایالتی برای مختل کردن توطئه‌ها بهره می‌برد.
آقای هال گفت، چشمگیرترین روند در سال‌های اخیر، استفاده از گروه‌های جرایم سازمان‌یافته توسط قدرت‌های خارجی بوده است. او گفت که این نتیجه موج اخراج‌های دیپلماتیک است که افسران اطلاعاتی را از بریتانیا بیرون رانده است، به این معنی که کشورها «نمی‌توانند از افسران اطلاعاتی تحت پوشش دیپلماتیک برای جذب و هماهنگی توطئه‌ها استفاده کنند.»
آقای هال گفت که روسیه و ایران هر دو به مجرمان محلی پول می‌دهند تا در خاک بریتانیا اعمال خشونت‌آمیز، جاسوسی و ارعاب انجام دهند. چنین تلاش‌هایی موفقیت‌های متفاوتی داشته‌اند، به طوری که پیگرد قانونی جاسوسان بلغاری و دیگران به دلیل نقص در امنیت عملیاتی، منجر به افشای نادری از جاسوسی شده است.
هال هشدار داد که روسیه و ایران همچنین از اینترنت برای یافتن، تأثیرگذاری و استخدام افراد ناراضی سیاسی در بریتانیا و ایالات متحده استفاده می‌کنند، کشورهایی که هر دو از درجاتی از دوقطبی شدن رنج می‌برند.
او خاطرنشان کرد که به دلیل فیدهای عمیقاً هدفمند و شخصی‌سازی‌شده رسانه‌های اجتماعی، «مقابله با این امر به طور فزاینده‌ای دشوار است». «هر فرد فید متفاوتی دریافت می‌کند و ما نمی‌دانیم دیگران چه چیزی می‌بینند.»
هال افزود: «اگر شما یک مأمور اطلاعاتی باشید، چرا نباید از شکاف‌های موجود در غرب بهره‌برداری کنید و سعی کنید نوعی هم‌افزایی فرهنگی بین خود و هدف‌تان پیدا کنید؟»
لیزی دیردن و مارک لندلر / نیویورک تایمز / ۶ ژوئن ۲۰۲۵