ائتلاف این دو، همواره نامحتمل‌ترین ائتلاف‌ها بود.
سال گذشته، دو میلیاردر غیرقابل‌پیش‌بینی با یکدیگر شراکتی را آغاز کردند و وعده دادند که کشور را در مسیری تازه هدایت کنند. دونالد ترامپ قدرت سیاسی را در اختیار داشت. ایلان ماسک نیز پول و نفوذ در شبکه‌های اجتماعی را.
اما روز پنج‌شنبه، اتحاد آن‌ها به شکلی بسیار علنی و سریع فروپاشید؛ دو مرد درگیر حملاتی لفظی علیه یکدیگر شدند، هم بر سر مسائل مهم و هم بر سر موضوعاتی پیش‌پاافتاده.
فارغ از این درام آنی، فروپاشی رابطه میان رئیس‌جمهور و ثروتمندترین مرد جهان، یکی از تأثیرگذارترین مناسباتی را که بر دور دوم ریاست‌جمهوری آقای ترامپ سایه افکنده بود، برهم زد.
مشاجره آن‌ها چند روز پیش بر سر لایحه اصلی سیاست داخلی رئیس‌جمهور آغاز شد؛ لایحه‌ای که ماسک آن را «چیزی چندش‌آور و نفرت‌انگیز» خوانده بود. اما این اختلاف به‌سرعت در روز پنج‌شنبه شدت گرفت و به نزاعی تمام‌عیار بدل شد؛ بر سر اینکه چه کسی شایسته دریافت اعتبار بیشتری برای پیروزی انتخاباتی ترامپ است، اینکه چرا ماسک در ظاهر شدن هفته گذشته‌اش در دفتر بیضی، کبودی چشمش را با آرایش نپوشانده بود، و اینکه چرا ترامپ ناگهان حمایت خود را از یکی از افراد مورد اعتماد ماسک که برای ریاست ناسا نامزد شده بود، پس گرفت.
این درگیری خیلی زود به تهدیدهای متقابل در پلتفرم‌های اجتماعی آن‌ها کشیده شد. ترامپ تهدید کرد میلیاردها دلار قرارداد دولتی با شرکت‌های ماسک را لغو خواهد کرد. در مقابل، ماسک نیز حملاتی تند و پیاپی را علیه مردی آغاز کرد که زمانی او را با تمجیدهای اغراق‌آمیز ستایش می‌کرد.
ماسک از احتمال تشکیل یک حزب سیاسی جدید سخن گفت، مدعی شد که در اسناد دولتی مربوط به جفری اپستین، سرمایه‌گذار فقید و متهم به سوءاستفاده جنسی، نام ترامپ آمده است، و از پستی حمایت کرد که خواستار استیضاح رئیس‌جمهور بود.
این جدال علنی آن‌چنان زشت و ناخوشایند شد که در مقطعی، اشلی سنت کلر — نویسنده‌ای با گرایش راست‌گرا که از ماسک صاحب فرزند است اما اکنون از او جدا شده — نیز وارد ماجرا شد. او در پلتفرم ایکس نوشت: «هی @realDonaldTrump اگه واسه جدایی نیاز به مشاوره داری، خبر بده.»
هر دو مرد چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند
این فروپاشی ناگهانی، به شراکتی نزدیک به یک سال پایان داد؛ شراکتی که طی آن ماسک به ترامپ برای رسیدن به کاخ سفید کمک کرد و به یکی از مشاوران ارشد رئیس‌جمهور بدل شد؛ کسی که در پیشبرد طرحی برای کاهش گسترده نیروی انسانی دولت و قراردادهای دولتی نقش اصلی را ایفا کرد؛ طرحی که شوکی عمیق به دستگاه اداری فدرال وارد ساخت.
اکنون هر دو مرد چیزهای زیادی برای از دست دادن دارند. ماسک که حدود ۲۷۵ میلیون دلار برای پیروزی ترامپ در انتخابات ۲۰۲۴ هزینه کرده بود، وعده داده بود که پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۲۶، ۱۰۰ میلیون دلار به نهادهای تحت کنترل تیم ترامپ پرداخت کند — وعده‌ای که هنوز محقق نشده و اکنون به‌شدت در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
از سوی دیگر، ترامپ نه‌تنها باید با قطع حمایت‌های انتخاباتی مواجه شود، بلکه اکنون باید با خشم متحدی سابق دست‌وپنجه نرم کند که ظاهراً مصمم است جایگاه او را در میان جناح راست تضعیف کند.
شرکت‌های ماسک میلیاردها دلار از قراردادهای دولتی سود برده‌اند و در موقعیتی بودند که میلیاردهای بیشتری نیز دریافت کنند — منبعی پرسود برای امپراتوری تجاری او که اکنون از سوی ترامپ تهدید شده است.
به گفته یکی از افراد نزدیک به رئیس‌جمهور که برای شرح گفت‌وگوهای درونی خواست نامش فاش نشود، مشاوران سیاسی ترامپ خود را برای نبردی فرسایشی با ماسک آماده می‌کنند؛ نبردی که در آن متحدان دو طرف، چه در حوزه فناوری و چه در عرصه سیاست، ناگزیر خواهند بود جانب یکی را بگیرند.
کارولاین لویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، در بیانیه‌ای گفت: «این یک رویداد ناخوشایند از سوی ایلان است؛ او از “لایحه بزرگ و زیبا” ناراضی است، چون سیاست‌هایی را که مد نظر داشت، در آن نیافته است. رئیس‌جمهور بر تصویب این قانون تاریخی متمرکز است تا کشورمان را دوباره عظمت ببخشد.»
اما تا شب پنج‌شنبه، به‌نظر می‌رسید که ماسک در تلاش برای کاهش تنش بود. هنگامی‌که بیل آکمن، میلیاردر فعال در حوزه صندوق‌های پوشش ریسک، در شبکه‌های اجتماعی نوشت که ماسک و ترامپ «باید برای خیر کشور بزرگ‌مان با یکدیگر آشتی کنند»، ماسک پاسخ داد: «بی‌راه نمی‌گویی.»
در همین حال، دوستان و نزدیکان ماسک در بهت و ناباوری از این جدایی خصمانه و ناگهانی به‌سر می‌بردند و روز پنج‌شنبه را پای رایانه‌ها و تلفن‌های همراه‌شان گذراندند تا ببینند دوست‌شان چگونه با ترامپ درگیر شده، بی‌آنکه نقشه روشنی از مسیر پیش‌رو داشته باشند.
نگرانی در حلقه نزدیکان ماسک
برخی از اطرافیان ماسک با اطمینان می‌گفتند که این مدیر فناوری در نهایت از حیث نفوذ جهانی از ترامپ پیشی خواهد گرفت. اما در عین حال، در حلقه نزدیکان ماسک نوعی نگرانی وجود داشت؛ نگرانی از اینکه او وارد نبردی عظیم شده — حتی با معیارهای خودش — نبردی که ممکن است به زیان او و به ضرر دنیای «راستِ فناوری‌محور» تمام شود؛ یعنی همان اکوسیستم مدیران دره سیلیکون که به آغوش دولت ترامپ رفته‌اند.
بیشتر اطرافیان ماسک انتظار نداشتند این رابطه تا ابد دوام داشته باشد. اما آن‌ها می‌گفتند از اینکه این ائتلاف به چنین پایانی تلخ رسیده، ناراحت‌اند.
در ماه‌های ابتدایی دولت، ماسک حضوری دائم در کنار ترامپ داشت؛ آخر هفته‌ها با او به مارالاگو سفر می‌کرد و در حالی که رهبری تلاش‌های سراسری برای کاهش هزینه‌های دولت فدرال را بر عهده گرفته بود، در مصاحبه‌ای مشترک با فاکس‌نیوز شرکت کرد.
اما همکاری او با «وزارت کارآمدسازی دولت» موجب اصطکاک با مقام‌های بلندپایه کابینه شد؛ آن‌ها با ماسک بر سر میزان و نحوه کاهش‌ها درگیر بودند. ترامپ عمدتاً از ماسک حمایت می‌کرد، اما به‌گفته افرادی که با این تعاملات آشنا هستند، با افزایش شکایت‌ها از رویکرد ماسک، روابط دو طرف شروع به سست شدن کرد.
برای چند روز، ترامپ در ظاهر از درگیری با ماسک خودداری می‌کرد، حتی با وجود آن‌که این مدیر فناوری لایحه اصلی ترامپ را به باد انتقاد گرفته بود و آن را طرحی می‌خواند که کسری بودجه را افزایش می‌دهد و «عظیم، رسوا، و پر از ریخت‌وپاش» است.
اما ماسک دست‌بردار نبود. او استدلال می‌کرد که این لایحه تمام تلاش‌هایش برای کاهش هزینه‌های دولت را نابود خواهد کرد و تلویحاً هشدار داد که در انتخابات میان‌دوره‌ای سال آینده، جمهوری‌خواهان حامی این طرح را هدف خواهد گرفت.
روز پنج‌شنبه، وقتی خبرنگاران درباره انتقادهای ماسک از ترامپ پرسیدند، رئیس‌جمهور واکنش نشان داد.
ترامپ در دفتر بیضی و در جریان دیدار با فریدریش مرتس، صدراعظم جدید آلمان گفت: «من از ایلان بسیار ناامیدم. من خیلی به ایلان کمک کرده‌ام.»
او همچنین میزان کمک مالی متحد سابقش در کارزار انتخاباتی را کم‌اهمیت جلوه داد و گفت که حتی بدون ماسک هم می‌توانست در پنسیلوانیا پیروز شود؛ ایالتی کلیدی که ماسک بخش زیادی از پول و وقت خود را صرف آن کرده بود.
ماسک هم در پاسخ، واکنش نشان داد.
او در پلتفرم ایکس نوشت: «بدون من، ترامپ انتخابات را می‌باخت، دموکرات‌ها کنترل مجلس نمایندگان را به‌دست می‌گرفتند و جمهوری‌خواهان در سنا ۴۹–۵۱ عقب می‌افتادند.»
سپس لحظه‌ای بعد افزود: «عجب ناسپاسی‌ای!» و به شکلی بی‌سابقه، خود را عامل پیروزی ترامپ در انتخابات معرفی کرد.
این حملات میان دو مرد همچنان در پلتفرم‌های اجتماعی شخصی آن‌ها ادامه یافت.
تهدیدهای متقایل ترامپ و ماسک
ترامپ در پلتفرم «تروث سوشال» نوشت: «ساده‌ترین راه برای صرفه‌جویی در بودجه ما — به میزان میلیاردها و میلیاردها دلار — قطع یارانه‌ها و قراردادهای دولتی ایلان است. من همیشه متعجب بودم که چرا بایدن این کار را نکرد!»
در پاسخ، ماسک گفت که شرکت فناوری فضایی‌اش، «اسپیس‌ایکس»، روند کنار گذاشتن فضاپیمای «دراگون» را آغاز خواهد کرد، هرچند بعداً به‌نظر رسید که از این تهدید عقب‌نشینی کرده است. ناسا برای انتقال فضانوردان، غذا و سایر تدارکات به ایستگاه فضایی بین‌المللی به این فضاپیما متکی است.
به‌گفته فردی که با این گفت‌وگوها آشناست و به شرط ناشناس‌ماندن صحبت کرده است، در هفته‌های اخیر، با کناره‌گیری از بخشی از فعالیت‌های دولتی‌اش، ماسک ظاهراً روحیه خوبی داشت و به دوستانش می‌گفت که همچنان می‌خواهد در برخی حوزه‌های کاهش هزینه‌ها فعال بماند، از جمله جلوگیری از تأمین مالی برنامه‌هایی که به‌زعم او مهاجرت غیرقانونی را ترویج می‌کردند.
اما او روز پنج‌شنبه، تمام ملاحظات پیشین را کنار گذاشت و رئیس‌جمهور را به شکلی تمسخرآمیز به چالش کشید — رفتاری که برای بسیاری از مشاوران سابق ترامپ که از دایره نزدیکان او کنار گذاشته شده‌اند، آشناست.
تا بعدازظهر، ماسک احتمال خروج از حزب جمهوری‌خواه و تشکیل حزبی جدید را مطرح کرد و حتی به‌صورت علنی گمانه‌زنی کرد که ترامپ — کسی که زمانی با افزایش کسری بودجه مخالف بود — «با بدل جایگزین شده است.»
با شروع درگیری میان این دو نفر، حوالی ظهر پنج‌شنبه، ارزش سهام شرکت تسلا با ۱۴ درصد کاهش روبه‌رو شد. ارزش سهام شرکت مادر «تروث سوشال»، یعنی «گروه رسانه‌ای و فناوری ترامپ»، نیز ۸ درصد افت کرد.
فقط یک هفته پیش، ترامپ در مراسمی در دفتر بیضی، شخصاً با ماسک خداحافظی کرده بود. او در آن مراسم ماسک را «یکی از بزرگ‌ترین رهبران تجاری و نوآورانی که جهان تا به‌حال به خود دیده» خواند و کلیدی طلایی با نشان رسمی کاخ سفید به او اهدا کرد. ماسک نیز وعده داد که همچنان «دوست و مشاور رئیس‌جمهور» باقی بماند.
در همان مراسم، ماسک کبودی‌ای زیر چشم داشت که آن را به مشت‌زدن پسر خردسالش نسبت داد. ترامپ روز پنج‌شنبه، از اینکه ماسک برای پوشاندن این کبودی آرایش نکرده بود، تمسخرش کرد. او همچنین گفت که این مدیر فناوری، مانند سایر دستیاران سابق، پس از خروج از حلقه درونی کاخ سفید دچار «سندروم جنون ترامپ» شده است.
رئیس‌جمهور گفت: «صبح از خواب بیدار می‌شوند، جادوی قدرت از بین رفته، همه دنیا برایشان تغییر کرده و به آدم‌هایی دشمن‌خو تبدیل می‌شوند.»
ماسک نیز در پاسخ گفت که تعرفه‌های ترامپ تا پایان سال باعث رکود اقتصادی خواهد شد و پست‌های قدیمی ترامپ در شبکه‌های اجتماعی را منتشر کرد که در آن‌ها از جمهوری‌خواهان بابت نپرداختن به مسأله فزاینده کسری بودجه انتقاد کرده بود.
ترامپ گفت که انتقاد ماسک از لایحه سیاست داخلی‌اش صرفاً ناشی از منافع شخصی است و او زمانی با این قانون مخالفت کرد که جمهوری‌خواهان مشوق‌های مالی مربوط به خودروهای برقی را — که به نفع شرکت تسلای ماسک بود — از آن حذف کردند. (ماسک پیش‌تر خواستار حذف این معافیت‌های مالیاتی شده بود.)
ترامپ در تروث سوشال نوشت: «ایلان داشت از کنترل خارج می‌شد، من از او خواستم کنار برود، فرمان خودروی برقی را که همه را مجبور به خرید ماشین‌هایی می‌کرد که هیچ‌کس نمی‌خواست — و خودش هم ماه‌ها بود می‌دانست که قرار است آن را لغو کنم — برداشتم، و او دیوانه شد!»
ماسک نیز در پلتفرم ایکس پاسخ داد: «دروغی چنین آشکار. واقعاً که جای تأسف دارد.»
تایلر پیجر و تئودور شلایفر / نیویورک‌تایمز / ۵ ژوئن ۲۰۲۵