سوریه وسایل شخصی الی کوهن را به اسرائيل داد
اختصاصی خبرگزاری رویترز
سه منبع به خبرگزاری رویترز گفتند که رهبری سوریه با تحویل وسایل شخصی «الی کوهن»، جاسوس سال‌ها پیش اعدام‌شده اسرائیلی، به اسرائیل موافقت کرده است؛ اقدامی که هدف آن کاهش خصومت اسرائیل و نشان دادن حسن نیت به رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ است.
اسرائیل روز یکشنبه اعلام کرد مجموعه‌ای از اسناد، عکس‌ها و وسایل شخصی مربوط به کوهن را بازیابی کرده است. بنابر اعلام این کشور، سازمان اطلاعاتی موساد با همکاری یک سرویس اطلاعاتی خارجی بی‌نام، این آرشیو را به دست آورده است.
با این حال، یک منبع امنیتی سوری، یکی از مشاوران رئیس‌جمهور احمد الشرع، و فردی آگاه از گفت‌وگوهای پشت‌پرده میان دو کشور، به رویترز گفتند که این آرشیو در واقع به ابتکار و تأیید مستقیم الشرع و به‌عنوان اقدامی غیرمستقیم در جهت حسن نیت، به اسرائیل پیشنهاد شده است. هدف از این اقدام، کاهش تنش‌ها و جلب اعتماد دولت ترامپ عنوان شده است.
الی کوهن که در سال ۱۹۶۵ پس از نفوذ به حلقه‌های عالی‌رتبه سیاسی سوریه در میدان مرکزی دمشق اعدام شد، همچنان در اسرائیل به‌عنوان یک قهرمان ملی شناخته می‌شود. او مهم‌ترین مأمور موساد به شمار می‌رود که اطلاعاتی حیاتی را در اختیار اسرائیل قرار داد؛ اطلاعاتی که در پیروزی سریع این کشور در جنگ شش‌روزه سال ۱۹۶۷ نقش کلیدی داشت.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز یکشنبه کوهن را «افسانه‌ای» و «بزرگ‌ترین مأمور اطلاعاتی تاریخ کشور» توصیف کرد.
در حالی که اسرائیل سال‌هاست تلاش می‌کند پیکر کوهن را برای دفن مجدد به کشور بازگرداند، موساد بازگرداندن آرشیو او را که ۶۰ سال در اختیار دستگاه امنیتی سوریه قرار داشت، «دستاوردی با بالاترین ارزش اخلاقی» توصیف کرد.
(نادیا، بیوه جاسوس اسرائیلی الی کوهن، در مصاحبه‌ای با رویترز در هرتزلیا، اسرائیل، در ۶ اکتبر ۲۰۱۹ به عکس‌هایی که شوهر فقیدش را نشان می‌دهد، نگاه می‌کند. عکس گرفته شده در ۶ اکتبر ۲۰۱۹. رویترز/امیر کوهن)
اسرائیل جزئیاتی از نحوه دستیابی به این آرشیو را فاش نکرده و تنها اعلام کرده است که این عملیات، «محرمانه، پیچیده و با همکاری یک سرویس اطلاعاتی متحد» انجام شده است.
دفتر نخست‌وزیری اسرائیل، مقامات سوری و کاخ سفید در پاسخ به پرسش رویترز درباره نقش سوریه در بازگرداندن آرشیو کوهن، اظهار نظری نکرده‌اند.
پرونده کوهن
پس از آن‌که نیروهای شورشی به رهبری احمد الشرع در دسامبر گذشته حکومت بشار اسد را سرنگون کردند و به بیش از نیم‌قرن سلطه خانواده اسد پایان دادند، آرشیو کوهن در یکی از ساختمان‌های امنیتی کشف شد.
به گفته منبع امنیتی سوری، الشرع و مشاوران خارجی‌اش به سرعت تصمیم گرفتند از این اسناد به‌عنوان ابزار چانه‌زنی سیاسی استفاده کنند.
این منبع تأکید کرد که الشرع از اهمیت این آرشیو برای اسرائیل آگاه بود و معتقد بود بازگرداندن آن می‌تواند به‌عنوان یک ژست دیپلماتیک مؤثر تلقی شود.
پایان دادن به حملات اسرائیل به خاک سوریه و بهبود روابط با ایالات متحده و کشورهای غربی، از جمله اهداف کلیدی الشرع برای بازسازی سوریه پس از ۱۴ سال جنگ داخلی است.
با این حال، اسرائیل همچنان به رهبران جدید سوریه و نیروهای سابق مخالف که پیش‌تر با شاخه القاعده در سوریه پیوند داشتند، با دیده تردید می‌نگرد. نیروهای اسرائیلی سال گذشته به مناطق مرزی سوریه نفوذ کرده و چندین بار مواضعی را در حمایت از اقلیت دروزی این کشور بمباران کردند.
اوایل ماه جاری، رویترز گزارش داد که امارات متحده عربی در تلاشی برای اعتمادسازی میان دو طرف، کانالی محرمانه برای گفت‌وگو میان اسرائیل و سوریه ایجاد کرده است.
به گفته دو منبع آگاه، کانال‌های غیرمستقیم دیگری نیز برای ارتباط میان دو کشور فعال بوده‌اند.
بر اساس گزارش‌ها، سوریه در جریان این گفت‌وگوها با بازگرداندن بقایای پیکر کوهن و نیز اجساد سه سرباز اسرائیلی که در اوایل دهه ۱۹۸۰ در جریان نبرد با نیروهای سوری در لبنان کشته شدند، موافقت کرده است. هفته گذشته اسرائیل اعلام کرد که پیکر یکی از این سربازان به نام «زوی فلدمن» به کشور بازگردانده شده است.
بازگشت آرشیو کوهن نیز در چارچوب همین اقدامات اعتمادساز و با تأیید مستقیم الشرع انجام شده است.
دیدار ترامپ با الشرع و لغو تحریم‌ها
هفته گذشته، ترامپ در دیداری غیرمنتظره با احمد الشرع در عربستان سعودی، از او خواست روابط با اسرائیل را عادی‌سازی کند و اعلام کرد که تحریم‌های اعمال‌شده علیه سوریه را لغو خواهد کرد.
مقام‌های سوری گفته‌اند که خواهان صلح با تمامی کشورهای منطقه هستند. الشرع نیز در همین ماه تأیید کرد که دمشق از طریق کشورهایی که با آن‌ها روابط دیپلماتیک دارد، گفت‌وگوهای غیرمستقیمی با اسرائیل برای کاهش تنش انجام داده است.