ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، روز یکشنبه پیشنهاد مذاکرات مستقیم با اوکراین برای پایان دادن به جنگ را مطرح کرد. این ابتکار از سوی ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، مورد استقبال قرار گرفت، به شرطی که مسکو به آتش‌بس متعهد شود.
پوتین در فوریه ۲۰۲۲ ده‌ها هزار سرباز را به اوکراین فرستاد و جنگی را به راه انداخت که تاکنون صدها هزار کشته بر جای گذاشته و منجر به شدیدترین تقابل بین روسیه و غرب از زمان بحران موشکی کوبا در سال ۱۹۶۲ شده است.
در حالی که نیروهای روسیه به پیشروی‌های تدریجی ادامه می‌دهند، پوتین تاکنون امتیاز چندانی نداده است، اما پیشنهاد مذاکراتی را در شهر استانبول ترکیه مطرح کرده که به گفته او بدون پیش‌شرط و با هدف دستیابی به صلح پایدار برگزار خواهد شد.
پوتین در بیانیه تلویزیونی خود از کاخ کرملین که پس از ساعت ۱:۳۰ بامداد یکشنبه (۲۲:۳۰ به وقت گرینویچ شنبه) پخش شد، گفت: «ما به مقامات کی‌یف پیشنهاد می‌کنیم مذاکرات مستقیم را بدون هیچ پیش‌شرطی از سر بگیرند. ما به مقامات اوکراین پیشنهاد می‌کنیم که مذاکرات را از روز پنجشنبه در استانبول آغاز کنند.»
زلنسکی در بیانیه‌ای در شبکه اجتماعی ایکس (X) گفت: «این نشانه مثبتی است که روس‌ها بالاخره به فکر پایان جنگ افتاده‌اند، اما اولین قدم واقعی برای پایان هر جنگی، برقراری آتش‌بس است.»
او افزود: «ما انتظار داریم روسیه آتش‌بس کامل، پایدار و قابل اعتمادی را از فردا، ۱۲ مه، تأیید کند و اوکراین آماده ملاقات است.»
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که بارها گفته می‌خواهد به عنوان یک صلح‌طلب شناخته شود و وعده پایان دادن به جنگ را داده است، گفت اگر این «حمام خون» پایان یابد، روز بزرگی برای روسیه و اوکراین خواهد بود.
ترامپ در شبکه «تروث سوشال» نوشت: «روی بالقوه بزرگی برای روسیه و اوکراین! به صدها هزار نفری فکر کنید که با پایان این جنگ بی‌پایان نجات خواهند یافت.»
پیشنهاد پوتین برای مذاکره مستقیم با اوکراین، چند ساعت پس از آن مطرح شد که قدرت‌های بزرگ اروپایی روز شنبه در کی‌یف خواستار آتش‌بس ۳۰ روزه بدون قید و شرط از سوی روسیه شدند و در غیر این صورت، تحریم‌های «شدید» جدیدی را تهدید کردند.
پوتین این اقدام را تلاش برخی قدرت‌های اروپایی برای تحمیل «اولتیماتوم» خواند و آن را رد کرد.
او گفت که در مذاکرات پیشنهادی در ترکیه، ممکن است طرفین به «برخی آتش‌بس‌های جدید» برسند، اما این آتش‌بس باید اولین گام به سوی صلح «پایدار» باشد.
آیا آتش‌بس برقرار نمی‌شود؟
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، گفت پیشنهاد پوتین برای مذاکرات صلح مستقیم نشان می‌دهد که رهبر روسیه به دنبال راهی برای پیشرفت است، اما در عین حال می‌خواهد زمان بخرد.
مکرون که صبح یکشنبه در بازگشت از اوکراین با خبرنگاران صحبت می‌کرد، گفت: «این اولین قدم است، اما کافی نیست. آتش‌بس بدون قید و شرط نباید منوط به مذاکرات باشد.»
پوتین گفت روسیه چندین بار پیشنهاد آتش‌بس داده، از جمله تعلیق حملات به تأسیسات انرژی، آتش‌بس عید پاک و اخیراً آتش‌بس ۷۲ ساعته به مناسبت هشتادمین سالگرد پیروزی در جنگ جهانی دوم.
به گفته او، در طول آتش‌بس ماه مه، اوکراین با ۵۲۴ پهپاد هوایی، ۴۵ پهپاد دریایی و چندین موشک غربی به روسیه حمله کرده و نیروهای روسیه پنج حمله به مناطق مرزی را دفع کردند. اوکراین نیز روسیه را متهم به نقض آتش‌بس‌های موقت، از جمله آتش‌بس ۸ تا ۱۰ مه کرده است.
با وجود درخواست پوتین برای مذاکرات صلح، روسیه روز یکشنبه حملات پهپادی به کی‌یف و سایر مناطق اوکراین را از سر گرفت که منجر به زخمی شدن یک نفر در اطراف پایتخت اوکراین و آسیب به چندین خانه شد.
پوتین گفت مذاکرات باید به ریشه‌های جنگ بپردازد و او امروز با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، درباره تسهیل این مذاکرات صحبت خواهد کرد که می‌تواند به آتش‌بس منجر شود.
او گفت: «پیشنهاد ما روی میز است. حالا تصمیم با مقامات اوکراینی و حامیان آنهاست که به نظر می‌رسد بیشتر تحت تأثیر جاه‌طلبی‌های سیاسی شخصی خود هستند تا منافع مردمشان.»
صلح؟
پوتین، که نیروهایش یک پنجم اوکراین را کنترل می‌کنند و در حال پیش‌روی هستند، علیرغم فشارهای عمومی و خصوصی ترامپ و هشدارهای مکرر قدرت‌های اروپایی، بر شرایط خود برای پایان جنگ پافشاری کرده است.
در ژوئن ۲۰۲۴، او گفت اوکراین باید به طور رسمی از آرزوی پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند و نیروهایش را از تمامی خاک چهار منطقه مورد ادعای روسیه خارج کند.
مقامات روسیه همچنین خواستار شده‌اند که آمریکا کنترل روسیه بر بخش‌هایی از اوکراین را به رسمیت بشناسد و اوکراین بی‌طرف بماند، هرچند مسکو گفته مخالفتی با آرزوی کی‌یف برای پیوستن به اتحادیه اروپا ندارد.
پوتین به طور خاص به پیش‌نویس توافق سال ۲۰۲۲ اشاره کرد که روسیه و اوکراین اندکی پس از شروع تهاجم روسیه روی آن مذاکره کرده بودند.
بر اساس این پیش‌نویس که رویترز نسخه‌ای از آن را بررسی کرده، اوکراین باید در ازای تضمین‌های امنیتی بین‌المللی از سوی پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (بریتانیا، چین، فرانسه، روسیه و آمریکا) به بی‌طرفی دائمی تن دهد.
پوتین گفت: «این روسیه نبود که در سال ۲۰۲۲ مذاکرات را قطع کرد، بلکه کی‌یف بود. روسیه آماده مذاکره بدون هیچ پیش‌شرطی است.»
او از چین، برزیل، کشورهای آفریقایی و خاورمیانه و همچنین آمریکا برای تلاش‌هایشان در میانجی‌گری تشکر کرد.
جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، رهبران اروپای غربی و اوکراین این تهاجم را تلاشی برای الحاق سرزمینی به سبک امپریالیستی خوانده و بارها وعده شکست نیروهای روسیه را داده‌اند.
پوتین این جنگ را نقطه عطفی در روابط مسکو با غرب می‌داند و می‌گوید غرب پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ با گسترش ناتو و نفوذ به حوزه نفوذ مسکو، از جمله اوکراین، روسیه را تحقیر کرده است.
مارینا بوب‌روا و لیدیا کِلی / خبرگزاری رویترز / ۱۱ مه ۲۰۲۵