دیوید پیلینگ / فایننشال تایمز
بیل گیتس، میلیاردر و نیکوکار مشهور، نزاع خود با ایلان ماسک را شدت بخشید و او را متهم کرد که با قطع «گمراه‌کننده» کمک‌های توسعه‌ای ایالات متحده، باعث «کشتن فقیرترین کودکان جهان» شده است.
گیتس که در حال اعلام طرحی برای تسریع روند امور خیریه‌اش در طی ۲۰ سال آینده و تعطیلی کامل «بنیاد گیتس» تا سال ۲۰۴۵ است، در یک مصاحبه گفت که رئیس تسلا از روی «نادانی» چنین اقدام کرده است.
در ماه فوریه، اداره‌ای موسوم به «وزارت بهره‌وری دولت» (Doge) به رهبری ماسک، عملاً «آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده» (USAID) را که مسیر اصلی ارائه کمک‌های آمریکا به کشورهای دیگر است، تعطیل کرد و گفت: «زمان مرگ آن فرا رسیده است.»
بیل گیتس، یکی از بنیان‌گذاران مایکروسافت، که خود زمانی ثروتمندترین مرد جهان بود، گفت که این قطع ناگهانی کمک‌ها باعث شده است مواد غذایی و داروهای نجات‌بخش در انبارها فاسد شوند و می‌تواند باعث بازگشت بیماری‌هایی مانند سرخک، اچ‌آی‌وی و فلج اطفال شود.
او به فایننشال تایمز گفت: «تصویرِ ثروتمندترین مرد جهان که فقیرترین کودکان دنیا را می‌کشد، تصویر خوشایندی نیست.»
گیتس گفت که ماسک کمک‌هزینه‌ای را که به بیمارستانی در استان گازا در موزامبیک داده می‌شد و از انتقال اچ‌آی‌وی از مادر به کودک جلوگیری می‌کرد، قطع کرده است؛ آن هم به این تصور نادرست که آمریکا در غزه (واقع در خاورمیانه) به حماس کاندوم می‌رسانده است. او افزود: «خیلی دوست دارم او به آنجا برود و با کودکانی ملاقات کند که اکنون به اچ‌آی‌وی مبتلا شده‌اند، چون او بودجه را قطع کرد.»
گیتس ۶۹ ساله، روز پنجشنبه اعلام کرد که قصد دارد تقریباً تمام ثروتش را طی ۲۰ سال آینده صرف امور خیریه کند؛ در این مدت، او برآورد می‌کند که بنیادش بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار در زمینه بهداشت جهانی، توسعه و آموزش هزینه خواهد کرد. این در حالی است که این مبلغ در ۲۵ سال گذشته حدود ۱۰۰ میلیارد دلار بوده است. بنیاد گیتس قرار است در سال ۲۰۴۵ تعطیل شود، یعنی دهه‌ها زودتر از آنچه پیش‌تر برنامه‌ریزی شده بود.
گیتس گفت دلیل این تسریع در صرف هزینه‌ها، ایجاد بیشترین تأثیر ممکن است، از جمله دستیابی به راه‌حل‌های قطعی مانند ریشه‌کنی فلج اطفال و درمان اچ‌آی‌وی.
او گفت: «این برنامه به ما شفافیت می‌دهد. چون در طول ۲۰ سال آینده بودجه‌مان را به‌تدریج مصرف می‌کنیم، پول بسیار بیشتری در اختیار خواهیم داشت، در مقایسه با حالتی که بخواهیم این بنیاد را به‌طور دائمی حفظ کنیم.»
بنیاد گیتس همچنان بخش عمده‌ای از بودجه‌اش — که قرار است به حدود ۱۰ میلیارد دلار در سال افزایش یابد — را صرف بهداشت جهانی خواهد کرد، و واکسن‌ها، سلامت مادران و کودکان همچنان از اولویت‌های آن خواهند بود. اما گیتس گفت که خیریه‌های خصوصی نمی‌توانند جای خالی بودجه قطع‌شده USAID را پر کنند، بودجه‌ای که سال گذشته ۴۴ میلیارد دلار بود.
گیتس قصد دارد کمتر از یک درصد از ثروتش را برای فرزندانش باقی بگذارد. او گفت که از مالیات ارث سنگین برای جلوگیری از «ثروت موروثی دودمانی» و همچنین از «نظام مالیاتی بسیار تصاعدی‌تر» حمایت می‌کند.
منتقدان گیتس، او را به استفاده از وضعیت خیریه بنیادش به عنوان سپر مالیاتی و سوءاستفاده از میلیاردها دلار خود برای اعمال نفوذ بی‌مورد در اولویت‌های بهداشت جهانی متهم کرده‌اند.
گیتس در نامه‌ای که در آن تصمیم خود را شرح داده، نوشت: «مردم وقتی من بمیرم، حرف‌های زیادی درباره‌ام خواهند زد، اما مصمم هستم که جمله‌ی “او ثروتمند مُرد” یکی از آن‌ها نباشد. مشکلات فوری زیادی برای حل شدن وجود دارد.»
گیتس و ماسک پیش از این بر سر امور خیریه با هم اختلاف نظر داشته‌اند. در سال ۲۰۱۲، ماسک «پیمان بخشش» (Giving Pledge) را که توسط بیل و ملیندا گیتس و وارن بافت، سرمایه‌گذار، راه‌اندازی شده بود، امضا کرد که از طریق آن ده‌ها میلیاردر قول دادند دست‌کم نیمی از ثروت خود را ببخشند. اما به گفته والتر ایزاکسون، زندگینامه‌نویس ماسک، ماسک بعداً به گیتس گفت که امور خیریه عمدتاً «مزخرف» هستند و راه‌حل‌های تجاری برای مشکلاتی مانند تغییرات اقلیمی، از جمله خودروهای الکتریکی تسلا، مؤثرترند.
گیتس به فایننشال تایمز گفت که ماسک — که آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID) را «یک سازمان جنایت‌کار» خوانده — هیچ درکی از عملکرد این آژانس یا نحوه فعالیت آن ندارد. ماسک در ماه فوریه پذیرفت که استان گازا در موزامبیک را با نوار غزه فلسطین اشتباه گرفته است و گفت: «برخی از حرف‌هایی که می‌زنم نادرست خواهند بود.»
گیتس در نقد خود به دونالد ترامپ، با خویشتنداری بیشتری برخورد کرده و گفته است که ممکن است ترامپ از تأثیر واقعی این کاهش بودجه‌ها آگاه نبوده باشد و این احتمال را مطرح کرد که برخی از این تصمیم‌ها قابل بازگشت باشند. بنیاد گیتس یکی از نهادهای متعددی است که نگران‌اند رئیس‌جمهور آمریکا از طریق فرمان اجرایی، وضعیت معاف از مالیات آن‌ها را لغو کند.
گیتس از انتخاب رابرت اف کندی جونیور به‌عنوان وزیر بهداشت دولت ترامپ انتقاد کرد و گفت که کندی «به واکسن‌ها حمله کرده و به‌طور مشخص، نقش من را هدف قرار داده است... با انبوهی از اطلاعات نادرست.»
اما تندترین انتقاداتش را متوجه ماسک کرد. او گفت که تصمیمات ماسک تهدیدی برای تضعیف ۲۵ سال تلاش بنیاد گیتس است. گیتس پیش‌تر به آیزاکسون گفته بود که ماسک باید بیشتر نگران زندگی روی زمین باشد تا یافتن راه‌حل‌هایی در سیارات دیگر. گیتس گفته بود: «او درباره مریخ زیاده‌روی کرده است.»
ماسک و سازمان Doge به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ ندادند.