تایلر پیجر، مگی هابرمن، آنا سوانسون و جاناتان سوان
نیویورک تایمز – ۹ آوریل ۲۰۲۵
در یک هفته گذشته، رئیس‌جمهور ترامپ در حالی که خود باعث ایجاد آشوب مالی شده بود، مردم را به آرامش دعوت می‌کرد و در برابر درخواست‌ها برای بازنگری در رویکردش مقاومت نشان می‌داد.
او روز سه‌شنبه به جمهوری‌خواهان گفت: «من می‌دانم دارم چه کار می‌کنم»، در حالی که تعرفه‌های سنگینی که وضع کرده بود، بازارهای جهانی را به‌هم ریخته بود. او صبح چهارشنبه در شبکه اجتماعی‌اش نوشت: «آرام باش! همه‌چیز به‌خوبی پیش خواهد رفت.»
او ساعت ۹:۳۷ صبح چهارشنبه[به وقت واشنگتن]، همچنان نسبت به سیاست خود خوش‌بین بود و در پلتفرم Truth Social نوشت: «الان زمانی عالی برای خرید است!!!»
اما در نهایت، این بازارها بودند که او را وادار به عقب‌نشینی کردند.
آشفتگی اقتصادی – به‌ویژه افزایش سریع نرخ بازده اوراق قرضه دولتی – باعث شد ترامپ عصر چهارشنبه عقب‌نشینی کند و طبق گفته چهار منبع مطلع از تصمیم او، اعمال تعرفه‌های «متقابل» را برای بیشتر کشورها به مدت ۹۰ روز به تعویق بیندازد.
وقتی از ترامپ خواستند این تصمیم را توضیح دهد، به خبرنگاران گفت: «خب، به نظرم مردم کمی از خط خارج شدند. یک‌جورهایی داشتند جیغ می‌زدند، می‌دونی، یک‌جورهایی جیغ‌زن و ترسیده شده بودند.»
در پشت‌صحنه، اعضای ارشد تیم ترامپ نگران وحشت مالی‌ای بودند که می‌توانست از کنترل خارج شود و به اقتصاد آسیب جدی بزند. وزیر خزانه‌داری، اسکات بسنت، و دیگران در تیم رئیس‌جمهور، از جمله معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس، خواستار رویکردی ساختاریافته‌تر در این مناقشه تجاری بودند – رویکردی که تمرکز آن بر منزوی‌کردن چین به‌عنوان بدترین بازیگر باشد، در حالی که همچنان پیام کلی‌تری منتقل کند مبنی بر اینکه ترامپ در برخورد با نابرابری‌های تجاری جدی است.
پس از عقب‌نشینی ترامپ در شبکه‌های اجتماعی، تیم او در وضعیت ناخوشایندی قرار گرفت که باید به رسانه‌ها این‌گونه القا می‌کردند که این تصمیم از ابتدا بخشی از یک استراتژی حساب‌شده بوده – راهبردی درخشان برگرفته از کتاب پرفروش ترامپ «هنر معامله». بسنت حتی پا را فراتر گذاشت و انکار کرد که تغییر تصمیم به‌خاطر واکنش بازار اوراق بوده است.
اما هنگامی که ترامپ برای توضیح تصمیمش در روز چهارشنبه در برابر رسانه‌ها ظاهر شد، اظهاراتش هم بسنت و هم کارولاین لویت – دبیر مطبوعاتی کاخ سفید – را نقض کرد. او با اشاره به بازار بی‌ثبات، گفت که تصمیمش را «بیشتر از روی غریزه، تا چیز دیگری» گرفته است.
بسیاری از مشاوران و مقامات ارشد دولت ترامپ تا آخرین لحظات از این چرخش مهم در سیاست بی‌خبر بودند، چرا که ترامپ حتی در صبح چهارشنبه هم نشان می‌داد که همچنان بر تصمیم اولیه‌اش پایبند است.
طبق گفته فردی آگاه، جمیسون گریر، نماینده تجاری ایالات متحده، زمانی از این تصمیم مطلع شد که در حال دفاع از تعرفه‌های اصلی در برابر کمیته‌ای در مجلس نمایندگان بود.
هرچند بسنت نقش مهمی در هدایت رئیس‌جمهور به‌سوی توقف این سیاست ایفا کرد، اما مشاوران ترامپ در محافل خصوصی اذعان دارند که سهم اصلی از این چرخش متعلق به بازار اوراق قرضه است. تصمیم ترامپ از ترس آن گرفته شد که قمار تعرفه‌ای او خیلی سریع به بحرانی مالی تبدیل شود – و برخلاف دو سقوط بزرگ قبلی طی ۲۰ سال گذشته (بحران مالی جهانی در ۲۰۰۸ و همه‌گیری ۲۰۲۰)، این بار تنها یک نفر عامل مستقیم آن شناخته می‌شد: دونالد ترامپ.
فروپاشی بازار
روزی که ترامپ از برنامه خود برای اعمال گسترده تعرفه‌ها پرده برداشت، وعده داد که «آمریکا را دوباره ثروتمند خواهد کرد.»
اما جزئیات این برنامه و اهدافش همچنان مبهم باقی ماند. در روزهای منتهی به اعلام تعرفه‌ها در هفته گذشته، تیم اقتصادی ترامپ تا آخرین لحظه بر سر شکل نهایی این تعرفه‌ها بحث می‌کردند. به گفته دو منبع آگاه از این برنامه‌ها، اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری، و هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی، در محافل خصوصی خواهان تعرفه‌هایی محدودتر بودند.
پیتر ناوارو، مشاور تجاری کاخ سفید، تندروترین عضو تیم مشاوران ترامپ بود که بر استراتژی تعرفه‌ای پافشاری می‌کرد و ادعا داشت این استراتژی می‌تواند انقلابی در صنعت تولید آمریکا ایجاد کند. دفتر نماینده تجاری ایالات متحده فرمولی مخصوص برای محاسبه نرخ تعرفه‌ها در نظر گرفته بود که شامل میزان تعرفه‌های کشورهای دیگر به‌اضافه برآوردی از سایر موانع تجاری می‌شد. اما در نهایت، رئیس‌جمهور تصمیم گرفت از فرمولی استفاده کند که مبنای آن کسری تراز تجاری با کشورها بود – به گفته دو فرد آگاه از این مذاکرات.
زمانی که تعرفه‌ها سرانجام روز چهارشنبه گذشته اعلام شدند، بازارها به شدت سقوط کردند.
تا روز یکشنبه، بسنت به این نتیجه رسید که باید به‌صورت خصوصی با رئیس‌جمهور دیدار کند. در کمتر از ۲۴ ساعت آینده، بازارها دوباره باز می‌شدند و سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کردند که «دوشنبه سیاه» در راه است.
بسنت همراه ترامپ با هواپیمای ایرفورس وان به واشنگتن بازگشت. در طول پرواز، طبق گفته چهار منبع مطلع از گفت‌وگوها، بسنت به رئیس‌جمهور توصیه کرد تمرکز خود را بر مذاکره با سایر کشورها بگذارد و تأکید کرد که ترامپ ماهرترین مذاکره‌کننده‌ای است که وجود دارد. اما در عین حال هشدار داد که لازم است ترامپ چشم‌انداز نهایی این برنامه را به‌طور روشن بیان کند، چرا که بازارها به شفافیت بیشتری نیاز دارند.
به گفته منابع، ترامپ با این توصیه مخالفت کرد و تأکید داشت که این درد «کوتاه‌مدت» خواهد بود. اما بسنت در پاسخ گفت که از منظر بازار، این درد می‌تواند چندین ماه به طول بینجامد.
به نظر می‌رسد رئیس‌جمهور تنها بخشی از این پیام را دریافت کرد. صبح دوشنبه، او پیش‌نویس پیامی در شبکه اجتماعی خود «Truth Social» نوشت که در آن گفته شده بود «گفت‌وگوهایی» با کشورها انجام خواهد شد؛ اما بعداً متن آن را تغییر داد و نوشت که قرار است با آن‌ها «مذاکره» شود.
تا بعدازظهر دوشنبه، به خبرنگاران گفت: «تقریباً تمام کشورها خواهان مذاکره هستند.»
اما هنوز هیچ اظهارنظر روشنی درباره هدف نهایی این برنامه وجود نداشت: آیا رئیس‌جمهور می‌خواست از این تعرفه‌ها به‌عنوان ابزاری برای مذاکره و دستیابی به توافق‌هایی بهتر برای ایالات متحده استفاده کند؟ یا هدفش این بود که آن‌ها را به‌عنوان ابزاری خشن برای افزایش درآمد و بازگرداندن تولید به داخل آمریکا حفظ کند؟
در جست‌وجوی شفافیت
اگرچه استراتژی ترامپ در قبال تعرفه‌ها همچنان نامشخص بود، اما اینکه او به‌طور تهاجمی به سوی اعمال آن‌ها پیش برود، نباید موجب شگفتی می‌شد.
ترامپ در کارزار انتخاباتی‌اش وعده داده بود که تعرفه‌ای پایه و فراگیر اعمال خواهد کرد و مشاورانش نیز به‌روشنی گفته بودند که رئیس‌جمهور پس از دور اول ریاست‌جمهوری – که در آن معتقد بود مشاورانش در هر مرحله مانع او شده‌اند – این بار بر اساس غریزه‌اش عمل خواهد کرد.
با آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری، ترامپ به مشاورانش گفته که این بار می‌خواهد کارها را به شیوه خودش پیش ببرد. او خود را با مشاورانی احاطه کرده که به غرایز او ایمان دارند و بارها اعلام کرده که تعرفه‌ها را ابزاری می‌داند برای نجات اقتصاد آمریکا از چنگ کشورهای خارجی که دهه‌ها از ایالات متحده سوءاستفاده کرده‌اند.
سرمایه‌گذاران، مدیران وال‌استریت و اهداکنندگان مالی بزرگ، خود را قانع کرده بودند که ترامپ فقط بلوف می‌زند یا اینکه در نهایت از اجرای خشن‌ترین طرح‌های تعرفه‌ای‌اش منصرف خواهد شد. برخی از مشاورانش نیز تلاش‌هایی در همین راستا انجام دادند. هاوارد لوتنیک تقریباً بلافاصله خواهان معافیت برای صنعت خودروسازی شد. برخی دیگر هم خواهان معافیت برای کالاهایی بودند که در آمریکا به‌اندازه کافی تولید نمی‌شوند، مثل قهوه.
در همین حال، اقتصاددانان هشدار می‌دادند که تعرفه‌های سنگین، با بالا بردن قیمت کالاهای وارداتی، یکی از وعده‌های کلیدی دیگر ترامپ را تضعیف خواهد کرد: کاهش نرخ تورم.
اما ترامپ نظریه‌ای در مورد تعرفه‌ها دارد که در طول ۴۰ سال در ذهنش شکل گرفته و حالا چنان تثبیت شده که در برابر داده‌هایی که با حس درونی‌اش تناقض دارند، مقاوم است. در طول سال‌ها، هر زمان که آمار و ارقامی به او ارائه شده که با غرایزش هم‌خوانی نداشته، از اطرافیانش خواسته اطلاعات جایگزینی برایش پیدا کنند که با باورهایش همسو باشد.
بنابراین، او با وجود همه مخالفت‌ها به پیش رفت، در حالی که مشاورانش به سختی تلاش می‌کردند سیاستی را برای مردم توضیح دهند که خودشان هم آن را کاملاً درک نکرده بودند. دستیاران او جلسات متعددی با ترامپ و مشاوران ارشدش برگزار کردند تا راهی پیدا کنند که افکار عمومی را متقاعد کنند این جریمه‌های اقتصادی منطقی و موجه‌اند.
در مدتی کوتاه، این تعرفه‌ها شرایطی را پدید آوردند که ترامپ بیش از هر چیز از آن لذت می‌برد – رهبران جهانی که به سراغ او می‌آیند و همان‌طور که او سه‌شنبه‌شب گفت، «برای رسیدن به توافق‌ها، خودشیرینی می‌کنند». مقام‌های دولت گفتند که بیش از ۷۵ کشور با آن‌ها تماس گرفته‌اند.
اما نشانه‌های هشداردهنده خیلی شدیدتر از آن شدند که بتوان آن‌ها را نادیده گرفت.
بازگشت به عقب
صبح روز چهارشنبه، ترامپ آمریکایی‌ها را تشویق کرد که سهام بخرند و از شرکت‌ها خواست که به ایالات متحده نقل مکان کنند. در آن لحظه هنوز مشخص نبود که تنها چند ساعت بعد، او ناگهان مسیر خود را تغییر خواهد داد و در مورد بسیاری از تعرفه‌ها، تعلیقی ۹۰ روزه اعلام خواهد کرد. پس از این عقب‌نشینی، بازارهای مالی به شدت صعود کردند و این پرسش مطرح شد که آیا توصیه قبلی ترامپ مبنی بر خرید سهام، در واقع علامتی به برخی سرمایه‌گذاران بود که از جهش شدید قیمت سهام سود ببرند.
اما بلافاصله پس از آنکه ترامپ پیام خود را در رسانه اجتماعی منتشر کرد، در دفتر بیضی با اسکات بسنت، هاوارد لوتنیک و کوین هست، رئیس شورای ملی اقتصاد، دیدار کرد. آن‌ها با رئیس‌جمهور درباره نرخ بازدهی اوراق خزانه‌داری ۱۰ ساله گفت‌وگو کردند و نگرانی خود را درباره سلامت کلی نظام مالی ایالات متحده ابراز داشتند. ترامپ به‌طور خاص، به‌خوبی درک می‌کرد که افزایش بازدهی اوراق قرضه چه معنایی برای بانک‌ها و وام‌دهی بلندمدت آن‌ها دارد – موضوعی که به دلیل سال‌ها فعالیتش در صنعت املاک، با آن آشنایی عمیق دارد.
اعمال تعرفه‌ها موجب فروش گسترده در بازار اوراق قرضه دولتی آمریکا و کاهش ارزش دلار شده بود – دارایی‌هایی که معمولاً در زمان‌های بحرانی به‌عنوان پناهگاه امن در نظر گرفته می‌شوند. پس از اعلام تعرفه‌های جدید در هفته گذشته، اقتصاددانان وال‌استریت به‌سرعت پیش‌بینی‌های خود را درباره تورم افزایش و در مورد رشد اقتصادی کاهش دادند و بسیاری نسبت به وقوع رکود هشدار دادند. هزاران میلیارد دلار از ارزش بازارهای سهام تنها در عرض چند روز از بین رفت.
ساعت ۱:۱۸ بعدازظهر چهارشنبه، ترامپ در Truth Social اعلام کرد که از تعرفه‌های «متقابل» برای مدت ۹۰ روز عقب‌نشینی می‌کند، اما در عوض، تعرفه‌ها علیه چین را به ۱۲۵ درصد افزایش می‌دهد. این تعلیق، همراه با حفظ تعرفه ۱۰ درصدی برای اکثر کشورها، نسخه‌ای از همان چیزی بود که بسیاری طی روزهای گذشته از ترامپ خواسته بودند اجرا کند.
کمی بعد، در گفت‌وگو با خبرنگاران، بسنت و کارولین لویت، دبیر مطبوعاتی کاخ سفید، هر دو تلاش کردند این‌گونه جلوه دهند که این تصمیم نتیجه یک برنامه‌ریزی دقیق و بلندمدت بوده – با هدف منزوی کردن چین به‌عنوان مقصر اصلی در وارد آوردن فشار بر کارگران آمریکایی.
بسنت گفت: «این از همان ابتدا بخشی از استراتژی او بود.»
کار چرخش سیاست را شاهکار مذاکره جلوه دادن
کارولین لویت، دبیر مطبوعاتی کاخ سفید، تلاش کرد چرخش ناگهانی در سیاست تعرفه‌ها را به‌عنوان یک شاهکار در هنر مذاکره جلوه دهد.
او گفت: «بسیاری از شما در رسانه‌ها به‌وضوح کتاب هنر معامله را نخوانده‌اید، به‌وضوح متوجه نشده‌اید که رئیس‌جمهور ترامپ اینجا چه می‌کند. شما سعی کردید بگویید که جهان به چین نزدیک‌تر خواهد شد، در حالی که در واقع عکس آن اتفاق افتاده است. تمام دنیا دارند با ایالات متحده تماس می‌گیرند، نه با چین، چون آن‌ها به بازارهای ما نیاز دارند، به مصرف‌کنندگان ما نیاز دارند و به این رئیس‌جمهور در دفتر بیضی نیاز دارند تا با آن‌ها گفت‌وگو کند. و دقیقاً به همین دلیل است که بیش از ۷۵ کشور تماس گرفته‌اند.»
استفان میلر، مشاور ارشد ترامپ، در پلتفرم X (توییتر سابق) پا را فراتر گذاشت و نوشت: «شما شاهد بزرگ‌ترین استراتژی اقتصادی یک رئیس‌جمهور آمریکایی در تاریخ هستید.»
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری، مدعی شد که تعلیق ۹۰ روزه پیشنهاد خود ترامپ بوده و اصرار داشت که این تصمیم هیچ ارتباطی به از بین رفتن هزاران میلیارد دلار از ثروت ایالات متحده در بازار سهام پس از اعلام تعرفه‌ها در هفته گذشته نداشته است.
او در پاسخ به خبرنگاری که پرسید آیا فروش گسترده اوراق قرضه یا احتمال فروش اوراق خزانه‌داری آمریکا توسط چین در این تصمیم نقش داشته، گفت: «هیچ مدرکی در این‌باره ندارم، و در واقع امروز مزایده بسیار خوبی برای اوراق ده‌ساله داشتیم.»
بسنت گفت رئیس‌جمهور به این دلیل تعرفه‌ها را متوقف کرده که دولت سیلی از درخواست‌ها برای مذاکره دریافت کرده، و هر مذاکره‌ای «سفارشی» خواهد بود و بنابراین «مدتی زمان خواهد برد.»
وزیر خزانه‌داری به‌طور مستقیم به این سؤال پاسخ نداد که چرا سرمایه‌گذاران باید باور کنند این تصمیم، آخرین موضع ترامپ است، آن هم پس از این همه تغییر ناگهانی.
اقدامات ترامپ تنها برای ۹۰ روز آینده اعتبار دارد. در مورد معافیت‌های تعرفه‌ای بیشتر، رئیس‌جمهور از ارائه شفافیتی که بسیاری از سرمایه‌گذاران در جست‌وجوی آن بودند، خودداری کرد.
او در پاسخ به این سؤال که چگونه درباره معافیت‌های بعدی تصمیم خواهد گرفت، گفت: «بیش از هر چیز به‌صورت غریزی. منظورم این است که شما تقریباً نمی‌توانید این را روی کاغذ بنویسید. واقعاً بیشتر یک غریزه است تا هر چیز دیگر.»