اندرو میلز / خبرگزاری رویترز
۳ مارس ۲۰۲۵
بر اساس پیش‌نویس طرحی که توسط رویترز مشاهده شده، مصر برنامه‌ای برای غزه تهیه کرده است که به عنوان جایگزینی برای طرح رؤیایی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، برای ایجاد یک ریویرا (منطقه تفریحی ساحلی) در خاورمیانه ارائه می‌شود. این طرح هدفش کنار زدن حماس و جایگزینی آن با نهادهای موقتی است که توسط کشورهای عربی، اسلامی و غربی کنترل می‌شوند.
چشم‌انداز مصر برای غزه، که قرار است در نشست اتحادیه عرب روز سه‌شنبه ارائه شود، مشخص نمی‌کند که آیا این پیشنهاد قبل یا بعد از هرگونه توافق صلح دائمی برای پایان دادن به جنگ ناشی از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اجرا خواهد شد یا خیر.
طرح ترامپ، که خواستار تخلیه غزه از ساکنان فلسطینی آن بود، به نظر می‌رسید از سیاست دیرینه آمریکا در مورد راه‌حل دو دولت فاصله گرفته و خشم فلسطینیان و کشورهای عربی را برانگیخت.
این سؤال بزرگ که چه کسی پس از جنگ غزه را اداره خواهد کرد، همچنان در مذاکرات درباره آینده این منطقه بی‌پاسخ مانده است. حماس تاکنون هرگونه پیشنهادی که توسط سایر کشورها به فلسطینیان تحمیل شود را رد کرده است.
طرح قاهره به مسائل حیاتی مانند این که چه کسی هزینه بازسازی غزه را پرداخت خواهد کرد یا جزئیات خاصی درباره نحوه حکومت بر غزه ارائه نمی‌دهد، و همچنین مشخص نمی‌کند که چگونه گروهی مسلح و قدرتمند مانند حماس کنار گذاشته خواهد شد.
بر اساس طرح مصر، یک “ماموریت کمک به حکومت” برای یک دوره موقت نامشخص جایگزین دولت تحت کنترل حماس در غزه خواهد شد و مسئول ارائه کمک‌های بشردوستانه و آغاز بازسازی این منطقه که بر اثر جنگ ویران شده است، خواهد بود.
یک مقدمه در پیش‌نویس طرح مصر که اهداف آن را تشریح می‌کند، می‌گوید: “اگر حماس به عنوان عنصر سیاسی مسلط و مسلح در صحنه کنترل حکومت محلی باقی بماند، هیچ کمک مالی بین‌المللی عمده‌ای برای بازسازی و نوسازی غزه وجود نخواهد داشت.”
جزئیات چارچوب پیشنهادی مصر برای آینده غزه تاکنون گزارش نشده است.
مصر، اردن و کشورهای عربی خلیج فارس تقریباً یک ماه است که در تلاش هستند تا یک طرح دیپلماتیک برای مقابله با طرح ترامپ تدوین کنند. ایده‌های متعددی مطرح شده است، اما طرح مصر به عنوان پیشتاز در نظر گرفته می‌شود.
رویترز نتوانسته است مشخص کند که آیا رهبران عرب از طرح ارائه‌شده توسط مصر حمایت خواهند کرد یا خیر.
این طرح مشخص نمی‌کند که چه کسی ماموریت حکومتی را اداره خواهد کرد، اما می‌گوید که “از تخصص فلسطینیان در غزه و سایر نقاط برای کمک به بهبود سریع‌تر غزه استفاده خواهد شد.”
پیش‌نویس این طرح توسط یک مقام درگیر در مذاکرات غزه که خواستار نامشخص ماندن هویت خود بود، با رویترز به اشتراک گذاشته شد، زیرا این پیش‌نویس هنوز عمومی نشده است.
این طرح به شدت پیشنهاد آمریکا برای جابجایی گسترده فلسطینیان از غزه را رد می‌کند، ایده‌ای که کشورهای عربی مانند مصر و اردن آن را یک تهدید امنیتی می‌دانند.
برایان هیوز، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، در پاسخ به سوال درباره طرح مصر برای غزه و این که آیا آمریکا از آن حمایت خواهد کرد، گفت: “رئیس‌جمهور ترامپ به وضوح بیان کرده است که حماس نمی‌تواند به حکومت بر غزه ادامه دهد. در حالی که رئیس‌جمهور از چشم‌انداز جسورانه خود برای غزه پس از جنگ حمایت می‌کند، او از نظرات شرکای عرب خود در منطقه استقبال می‌کند. واضح است که پیشنهادات او منطقه را به سمت مذاکره سوق داده است تا اجازه ندهد این موضوع به بحران بیشتری تبدیل شود.”
نیروی تثبیت‌کننده
سامی ابو زهری، مقام ارشد حماس، به رویترز گفت که این گروه از تهیه چنین طرحی توسط مصر اطلاعی ندارد. او گفت: “روز پس از جنگ در غزه باید تنها توسط فلسطینیان تعیین شود. حماس هرگونه تلاش برای تحمیل پروژه‌ها یا هرگونه اداره غیرفلسطینی یا حضور نیروهای خارجی در خاک نوار غزه را رد می‌کند.”
پیش‌نویس مصر به انتخابات آینده اشاره‌ای نکرده است.
وزارت امور خارجه مصر و دفتر نخست‌وزیر اسرائیل بلافاصله به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ ندادند. حمایت اسرائیل از هر طرحی برای تضمین این که هرگونه بازسازی آینده دوباره تخریب نخواهد شد، حیاتی تلقی می‌شود.
گروه فلسطینی حماس از سال ۲۰۰۷ بر این منطقه ساحلی حکومت کرده است. این گروه در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حملاتی را علیه اسرائیل آغاز کرد که منجر به کشته شدن ۱۲۰۰ نفر و شروع جنگ غزه شد.
آتش‌بس ۱۹ ژانویه به طور موقت به جنگ پایان داد، اما مرحله اول این توافق در روز شنبه بدون هیچ نشانه‌ای از توافق برای حرکت به مرحله دوم به پایان رسید.
پیش‌نویس مصر به این موضوع نمی‌پردازد که در صورت امتناع حماس از خلع سلاح یا کنار رفتن از صحنه سیاسی، چه اقداماتی می‌توان انجام داد.
این پیشنهاد یک “نیروی تثبیت‌کننده بین‌المللی” را پیش‌بینی می‌کند که عمدتاً از کشورهای عربی تشکیل خواهد شد و به جای گروه‌های شبه‌نظامی، نقش ارائه امنیت را بر عهده خواهد گرفت، و در نهایت یک نیروی پلیس محلی جدید ایجاد خواهد شد.
هم نهادهای امنیتی و هم حکومتی توسط یک هیئت راهبری “سازماندهی، هدایت و نظارت” خواهند شد. پیش‌نویس می‌گوید که این هیئت شامل کشورهای کلیدی عربی، اعضای سازمان همکاری اسلامی، ایالات متحده، بریتانیا، اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن و دیگران خواهد بود.
این طرح نقش مرکزی برای حکومت خودگردان فلسطین (PA) در نظر نمی‌گیرد، که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد حمایت کمی در میان فلسطینیان در غزه و کرانه باختری دارد.
یک مقام فلسطینی به رویترز گفت که غزه، مانند کرانه باختری، تحت صلاحیت حکومت خودگردان فلسطین است و باید توسط فلسطینیان اداره شود.
این مقام که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش فاش شود، گفت: “ما با مصری‌ها بر سر تشکیل کمیته‌ای متشکل از کارشناسان فلسطینی به توافق رسیده‌ایم که به حکومت خودگردان فلسطین در اداره نوار غزه به مدت شش ماه کمک خواهد کرد. این کمیته از کارشناسان فلسطینی تشکیل شده و فعالیت خود را با حکومت خودگردان فلسطین هماهنگ می‌کند و به نهادهای غیرفلسطینی پاسخگو نیست.”
هزینه بازسازی
از زمانی که حماس پس از یک جنگ داخلی کوتاه در سال ۲۰۰۷، حکومت خودگردان فلسطین را از غزه بیرون راند، تمام مخالفان را در آنجا سرکوب کرده است. این گروه که توسط ایران حمایت می‌شود، یک دستگاه امنیتی گسترده و سازمان نظامی مبتنی بر شبکه وسیعی از تونل‌ها ایجاد کرده است که به گفته اسرائیل، بخش زیادی از آن اکنون نابود شده است.
این طرح مشخص نمی‌کند که چه کسی هزینه بازسازی غزه را پرداخت خواهد کرد، هزینه‌ای که سازمان ملل آن را بیش از ۵۳ میلیارد دلار برآورد کرده است. دو منبع به رویترز گفته‌اند که کشورهای خلیج فارس و عربی باید حداقل ۲۰ میلیارد دلار در مرحله اولیه بازسازی متعهد شوند.
پیشنهاد مصر پیش‌بینی می‌کند که کشورهای عضو هیئت راهبری می‌توانند یک صندوق برای حمایت از نهاد حکومتی موقت ایجاد کنند و کنفرانس‌های کمک‌کننده برای جلب مشارکت در یک برنامه بلندمدت بازسازی و توسعه غزه ترتیب دهند.
این طرح شامل هیچ تعهد مالی خاصی نیست.
کشورهای عربی تولیدکننده نفت و گاز مانند عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی می‌توانند منابع حیاتی تأمین مالی از منطقه باشند.
به عنوان مثال، امارات متحده عربی، حماس و سایر گروه‌های شبه‌نظامی را یک تهدید وجودی می‌داند و بعید است تا زمانی که حماس کنار گذاشته نشده است، هیچ گونه کمک مالی ارائه دهد.
وزارتخانه‌های خارجی قطر و امارات و دفتر رسانه‌های بین‌المللی عربستان سعودی بلافاصله به درخواست‌ها برای اظهار نظر درباره طرح مصر یا سوالات درباره تمایل آنها به تعهد مالی برای بازسازی غزه پاسخ ندادند.
پیش‌نویس این طرح همچنین از هیئت راهبری می‌خواهد که با یک “هیئت مشورتی جامعه مدنی” متشکل از دانشگاهیان، رهبران سازمان‌های غیردولتی و شخصیت‌های برجسته دیگر هماهنگی کند.