کمپین حقوق بشر ایران
سه‌شنبه ۲۲ خرداد ۱۴۰۳
سه هفته پس از مرگ ابراهیم رئیسی و با نزدیک شدن به زمان برگزاری «انتخابات» زودهنگام ریاست‌جمهوری، یافته‌های کمپین بین‌الملل حقوق بشر ایران نشان می‌دهد به‌طور قابل ملاحظه‌ای بر دامنه تهدیدها، احضارها و «بازداشت‌های خودسرانه» شهروندان عادی و فعالان اجتماعی افزوده شده است. در این میان، افراد و خانواده‌های بازداشت‌شدگان، به‌ویژه در شهرها و مناطق کوچک‌تر، به‌شدت زیر فشار قرار دارند تا نسبت به وضعیتشان سکوت کنند.
به‌گفته هادی قائمی، مدیر کمپین حقوق بشر ایران، «در حالی که مقام‌های جمهوری اسلامی دارند خودشان را برای برگزاری یک انتخابات کاملا کنترل‌شده و ساختگی آماده می‌کنند، هر صدای مستقل و منتقدی در جامعه ایران به‌شدت سرکوب می‌شود.»
مدیر کمپین حقوق بشر ایران در ادامه تاکید کرد: «لازم است که جامعه بین‌المللی در برابر سرکوب خشونت‌آمیز دولتی در ایران سکوت نکند و به‌طور آشکار و قاطعانه، با پیشبرد تحریم‌های دیپلماتیک و محدودیت‌های اقتصادی برای عاملان سرکوب، به این سرکوب‌های نظام‌مند پاسخ دهد.
بر اساس گفته‌های مقام‌های دولتی و داده‌های کمپین بین‌الملل حقوق بشر در ایران، دست‌کم ۳۰۰ تن از فعالان و کاربران شبکه‌های اجتماعی طی سه هفته گذشته صرفا به‌دلیل واکنش‌ها و اظهارنظرها درباره مرگ رئیسی و برگزاری انتخابات غیرشفاف و مهندسی‌شده تهدید، بازداشت یا به‌نهادهای امنیتی احضار شده‌اند. در این میان، برای ده‌ها تن پرونده قضایی تشکیل شده است؛ با این حال، «کمپین حقوق بشر ایران» هشدار می‌دهد که با توجه به تجربه‌های قبلی و سابقه سرکوب‌ها، انتظار می‌رود شمار واقعی پرونده‌های قضایی علیه فعالان اجتماعی بیش از این تعداد باشد.
به‌گفته مدیر کمپین حقوق بشر ایران، عوامل جمهوری اسلامی سابقه طولانی در برخوردهای خودسرانه با شهروندان عادی منتقد دارند. بررسی کارنامه سرکوب جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که این برخوردهای امنیتی در شهرهای کوچک یا مناطق اقلیت‌نشین ایران گسترده‌تر و به‌طور خودسرانه‌تری اعمال می‌شود.»
بر اساس یافته‌های کمپین حقوق بشر ایران، هم ماموران وزارت اطلاعات و هم عوامل اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به‌طور نظام‌مند در تهدید، احضار و بازداشت شهروندان طی هفته‌های گذشته به‌بهانه واکنش‌ها به مرگ ابراهیم رئیسی دست داشته‌اند.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد روزنامه‌نگاران، اعضای خانواده‌های دادخواه، فعالان فضای مجازی و شهروندانی که پیشتر نیز در جریان اعتراض‌های جنبش «زن-زندگی-آزادی» سابقه تهدید و بازداشت داشته‌اند قربانیان اصلی موج تازه کارزار سرکوب و ارعاب جمهوری اسلامی‌‌اند.
کمپین حقوق بشر در ایران، از جامعه جهانی و کشورهایی که خود را به ارزش‌های دموکراتیک و آزادی بیان متعهد می‌دانند، می‌خواهد:
* در بحبوحه برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران، به سرکوب بی‌وقفه روزنامه‌نگاران و شهروندان مخالف و منتقد در ایران توجه کنند و پیامدهای این سرکوب نظام‌مند را جدی بگیرند. این انتخابات نه عادلانه است و نه آزاد و شهروندان ایرانی، به‌دلیل انتقاد و تحریم این انتخابات نباید تحت فشار و پیگیردهای قضایی قرار بگیرند.
* سازوکارهایی فراهم کنند که شهروندان عادی ایران بتوانند به‌طور امن و آزاد، به شبکه اینترنت و سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بشری دسترسی داشته باشند و اطلاعات خود را در میان بگذارند.
* در مجامع بین‌المللی صراحتا نقض گسترده آزادی بیان در ایران را محکوم و به جمهوری اسلامی فشار بیاورند تا به تعهدات حقوقی خود وفق ماده ۱۹ «کنوانسیون حقوق مدنی-سیاسی» پایبند باشد.
* با احضار نمایندگان دیپلماتیک جمهوری اسلامی نشان دهند به نقض مستمر آزادی بیان و برخوردهای خودسرانه با شهروندان حساسیت دارند و به این سرکوب‌ها و بازداشت‌های خودسرانه واکنش مناسب نشان می‌دهند.
* به شناسایی و تحریم عاملان نقض حقوق بشر و قضات دادگاه‌هایی که در صدور و اجرای احکام سنگین، از جمله اعدام، برای فعالان ایرانی دست دارند ادامه دهند.
ربایش و شکنجه فرشاد دستمردی چند ساعت پس از مرگ ابراهیم رئیسی
فرشاد دستمردی از جمله شهروندانی است که طی هفته‌های گذشته و به‌دنبال اعلام خبر مرگ ابراهیم رئیسی توسط عوامل اطلاعاتی و امنیتی در شهرستان کوچک دهدشت، در جنوب غربی ایران با ضربوشتم بازداشت، بازجویی و برای اعتراف‌های اجباری زیر فشار قرار گرفته است.
فرشاد دستمردی پیشتر و در جریان اعتراض‌های سراسری ۱۴۰۱ نیز بازداشت و به شدت شکنجه شده بود.
ماموران امنیتی (وزارت اطلاعات) روز ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ چند ساعت بعد از اعلام خبر مرگ رئیسی با یورش ناگهانی به خانه فرشاد دستمری او را می‌ربایند و بعد از ساعت‌ها شکنجه او را در خیابان رها می‌کنند.
یک منبع مطلع از وضعیت فرشاد دستمردی به کمپین حقوق بشر ایران گفت: «روزی که اعلام کردند رئیسی کشته شده ساعت ۹ نیم تا ۱۰ صبح، سه تا مامور، بدون این که در بزنند از روی دیوار خانه بالا آمدند و ریختند داخل خونه. فرشاد هنوز خواب بود. مامانش هم که مریض‌احوال است خواب بود. خواهر فرشاد که حدودا ۲۰ساله است بیدار بود. خواهر فرشاد وقتی صدای پای ماموران را می‌شنوند می‌دود داخل حیاط و با ماموران بگو‌ومگو می‌کند. مامورها با خواهر فرشاد درگیر می‌شوند. هُلش می‌دهند که با سر می‌خورد روی زمین. بعد هم شروع می‌کنند به فحاشی؛ که شما برانداز هستید و منتظرید تا سرلخت بشین و… فرشاد با صدای درگیری خواهرش بیدار می‌شود و می‌دود طرف آن‌ها. ماموران هم با باتوم و مشت و لگد فرشاد را هم می‌زدند. یکی از ماموران می‌نشیند روی سر فرشاد و یکی دیگه هم روی پاهایش، بعد هم دستبندش می‌زنند و… خلاصه فرشاد را با هزار تا مشت به سینه‌اش، نیمه‌جون سوار ماشین می‌کنند و می‌برند.»
به گفته این منبع نزدیک به فرشاد دستمردی، «ماموران امنیتی در ساختمان وزارت اطلاعات، فرشاد را روی صندلی نشاندند و از پشت دست‌بند می‌زنند. بازجو اصرار داشته که فرشاد بگوید بعد از مرگ رئیسی، داشته مخالفین حکومت را برای اعتراض و براندازی سازماندهی می‌کرده است.»
این منبع آگاه در ادامه افزود: «ماموران چهار ساعت فرشاد را شکنجه و بازجویی کرده‌اند. ماموران در جریان یورش به خانه فرشاد، تمام گوشی‌های همراه اعضای خانواده را ضبط کرده بودند. اعضای خانواده و برخی رفقای فرشاد، ساعت چهار صبح به ساختمان وزارت اطلاعات رفتند و اعتراض کردند».
به گفته این منبع نزدیک به فرشاد دستمردی، «ماموران تا صبح روز بعد چندبار فرشاد را کتک زده‌اند تا مجبورش کنند پای برگه‌ای را انگشت بزند و اعتراف کند که رئیسی را مسخره کرده و به او فحاشی کرده است.»
به گفته این منبع مطلع، «بعد از ۲۴ ساعت، نیروهای امنیتی فرشاد دستمردی را با وضعیتی بسیار نامناسب در حالی که از شدت ضربوشتم حتی توان راه رفتن را هم نداشته، مقابل بیمارستان خمینی دهدشت رها کرده‌اند».
منیژه موذن، مترجم و روزنامه‌نگار، یکی دیگر از افرادی است که به دلیل انتشار ویدئوی از شادمانی گروهی از مردم تهران در شبکه اجتماعی اینستاگرام، پرونده‌‌ای علیه او در دادسرای فرهنگ و رسانه باز شده است.
مهتا صدری، روزنامه‌نگار اهل گیلان هم پس از انتشار مطلبی درباره مرگ رئیسی بازداشت شد. این روزنامه‌نگار روز یکشنبه با سپردن قرار وثیقه از زندان لاکان رشت به‌طور موقت آزاد شد.
عالیه مطلب‌زاده عکاس خبری و فعال سیاسی، هیرش سعیدیان، روزنامه‌نگار اقتصادی و امیرحسین مصلی، سردبیر مجله «آیت‌ماندگار»، از دیگر فعالان رسانه‌ای هستند که گفته‌اند طی هفته‌های گذشته، پس از انتشار مطالب یا اظهار‌نظرهای درباره مرگ ابراهیم رئیسی، تماس‌های امنیتی تهدید‌آمیز داشته‌اند.
در این میان، از زانا حسن‌زاده، هنرمند معترض و رَپر بوکانی که دوم خرداد ۱۴۰۳ به‌دنبال انتشار یک استوری در صفحه اینستاگرامش، در واکنش به مرگ رئیسی و همچنین پرونده‌سازی‌های امنیتی، بازداشت شده بود، نیز هیچ اطلاعی در دست نیست.
حسین شنبه‌زاده، فعال مجازی، نویسنده و ویراستار یکی دیگر از افرادی است که روز سه‌شنبه ۱۵ خرداد ۱۴۰۳ به دلیل واکنش به یک پست اینستاگرامی علی خامنه‌ای، در شهر اردبیل به دست نیروهای امنیتی بازداشت شد.
یک روز پس از بازداشت حسین شنبه‌زاده، دادستان عمومی و انقلاب اردبیل بدون اسم بردن از او از بازداشت یک «متهم متواری و تحت تعقیب وزارت اطلاعات» و «جاسوس اسرائیل» در این شهر خبر داد. پس از آن بود که خانواده حسین شنبه‌زاده در بیانیه‌ای نوشتند: «اتهامات سنگینی که علیه نور دیده ما مطرح شده است با توجه فعالیت حسین با هویت حقیقی‌اش در فضای مجازی قابل توجیه نیست.»
روز پنجشنبه ۱۷ خرداد ۱۴۰۳ رضا ببرنژاد، برادر مهدی ببرنژاد از معترضان کشته‌شده در جریان اعتراضات «زن-زندگی-آزادی» نیز برای دومین بار پس از مرگ ابراهیم رئیسی بازداشت شد. این بازداشت، تنها پنج روز پس از آزادی موقت او با سپردن وثیقه، انجام شد.
رضا ببرنژاد پس از بازداشت مجدد به زندان قوچان منتقل شده است. رضا ببرنژاد یک روز پس از مرگ ابراهیم رئیسی اول خرداد ۱۴۰۳ ویدئویی از رقص برادر جان‌باخته‌اش که در ۲۲ سالگی با شلیک مستقیم مأموران جمهوری اسلامی کشته شد، منتشر کرد و بعد از آن به دست نیروهای امنیتی بازداشت و پس از پنج روز به قید وثیقه آزاد شده بود.
روز پنجشنبه، ۱۷ خرداد ماه نیز دادستانی تهران خبر داد برای حسین پاکدل مجری و بازیگر تلویزیون با عنوان «انتشار مطلب در جهت بر هم زدن امنیت روانی جامعه و توهین و هتاکی» پرونده قضایی تشکیل شده است. این هنرمند در یک پست اینستاگرامی نوشته بود: «مطبخ سیاست، از مردان پخته، استیک لاستیک می‌سازد و از مردان پخمه کتلت مخصوص رژیم.» اظهارنظری که از نگاه مقام‌های امنیتی جمهوری اسلامی به مرگ رئیسی و قاسم سلیمانی، فرمانده کشته‌شده نیروی قدس سپاه پاسداران، اشاره دارد و توهین‌آمیز است.