مدرس حوزه قم: مردم از آخوندها بیزار شده‌اند

رادیو زمانه: فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در مصاحبه با روزنامه «همدلی» از خدشه‌دار شدن رابطه مردم با «روحانیت» و بیزاری مردم از طلبه‌ها خبر داد. میبدی گفت: «بسیاری از طلابی که می‌خواهند به بازار بروند، خریدی دارند، یا کاری دارند یا می‌خواهند به مغازه‌ای بروند، سعی می‌کنند با لباس روحانیت نروند، برای اینکه مردم متلک یا فحش می‌دهند. امروزه روحانیت کمتر با لباس روحانی در مجامع عمومی ظاهر می‌شود که معذب نشود. روحانی در تاکسی می‌نشیند، مردم متلک می‌گویند. مردم گرانی و تمام مشکلات را از چشم روحانیت می‌بینند، لذا به این سادگی نمی‌توان آن رابطه‌ای را که سابق بر این میان روحانیت و مردم بود و خدشه‌دار شد، اصلاح کرد.»

به گفته علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه کشور بالغ بر ۱۰۰ هزار طلبه در حوزه‌های علمیه مشغول تحصیل‌اند. برخی از این اشخاص بعد از فراغت از تحصیل در ارگان‌های دولتی و ارگان‌های نظامی مشغول به کار می‌شوند و از حقوق و مزایای خوبی هم بهره‌مندند. طلبه‌ها اما باید با کمک‌هزینه حوزه سر کنند.

فاضل میبدی در ادامه مصاحبه با «همدلی» با اشاره به تنگناهای معیشتی این گروه از طلبه‌ها گفت: «متأسفانه تنخواهی که به‌عنوان حوزه داده می‌شود، هزینه طلاب کم‌درآمد نمی‌شود بلکه هزینه کارهای جنبی، ساختمان‌سازی و تشریفات دیگر می‌شود که چندان به جیب طلبه‌هایی که درآمد ندارند، نمی‌رود.»

باید توجه داشت که امروزه مدارس علمیه ایران به پیشرفته‌ترین وسایل رفاهی و آموزشی مجهزند و تجهیزات و امکانات حوزه‌ علمیه قم، از دانشگاه‌های مدرن کم ندارند. حجره‌های طلاب حوزه هم آن ازدحام و کمبودهای خوابگاه‌های دانشجویی دانشگاه‌های ایران را ندارند و از امکانات رفاهی بیشتری برخوردارند. اشتغال و معیشت پس از تحصیل طلاب نیز مانند دانشجویان در ابهام نیست. بودجه‌‌ای که دولت به حوزه‌های علمیه و سایر نهادهای سربار اختصاص می‌دهد، معادل ۸۵ درصد بودجه فرهنگی ایران است. طلبه‌ها اما سهم زیادی از این بودجه ندارند. 

فاضل میبدی با اشاره به اینکه «مردم صرفاً طلبه‌هایی را که در حکومت هستند، یا امام‌جمعه هستند یا در شهرستان‌ها جایگاه و به‌تبع ماشین و پاسداری دارند؛ می‌شناسند» گفت «مردم این گروه را می‌بینند یا کسانی که در تلویزیون سخنرانی می‌کنند اما کسانی که در هیچ جا نیستند، نه امام‌جمعه هستند، نه سمتی دارند و نه حضوری در صداوسیما دارند را نمی‌بینند که تعداد این گروه هم زیاد است.»

عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه مصاحبه با همدلی گفت: «واقعاً تعداد زیادی از طلاب حوزه به‌ناچار به شغل‌های دیگری رو آورده‌اند، یا در اسنپ کار می‌کنند یا حتی طلبه‌هایی را می‌شناسم که شب‌ها سرایداری می‌کنند و همه برای تأمین معیشت است.»

این مشکلات – به گفته میبدی – به اختلافات خانوادگی طلبه‌ها هم دامن زده است: «متأسفانه در خانه طلاب به دلیل کم درآمدی اختلافات خانوادگی هم زیاد شده است. بسیاری از طلبه‌ها خانه‌ای هم ندارند و باید اجاره خانه هم بدهند و تعدادشان هم کم نیست.»

مشروعیت‌باختگی نهاد روحانیت به سبب درهم‌تنیدگی حوزه‌های علمیه با سیاست

نگاه مردم به روحانیت هم در این مدت تغییر کرده و به سبب مشروعیت‌باختگی آخوندها، آن اعتماد سابق در صدر انقلاب جای خود را به بیزاری از کاسبان دین داده است:

«سابق بر این مردم هر مشکلی که داشتند، به روحانیون مراجعه می‌کردند. اعتمادی وجود داشت و مردم روحانیون را از خودشان می‌دانستند اما متأسفانه اکنون چنین رابطی وجود ندارد.  به‌طور مثال اگر اکنون فردی در شهرستان بخواهد پیش امام‌جمعه برود، باید از مراحلی رد شود، پاسدار باید اجازه بدهد، وقت بگیرد و در خانه‌ها حفاظت و نگهبانی گذاشته‌اند. مردم هم از این چیزها بدشان می‌آید. در گذشته به این شکل نبود که مردم بخواهد به ملاقات روحانیون بروند و با موانع روبه‌رو شوند.»

عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم ریشه این مشکلات را در درهم‌تنیدگی بیش از حد حوزه‌های علمیه با سیاست می‌داند و توصیه می‌کند که آخوندها از منصب‌های اجرایی فاصله بگیرند: «متأسفانه حوزه علمیه زیاد سیاسی شده است و حکومت هم به‌نوعی حکومت دینی و روحانیون است. از طرفی روحانیون هم در مناصب حساسی هستند، به همین دلیل نگاه مردم به‌کل طلبه‌ها نگاه چندان مثبتی نیست و باید فکری به حال این موضوع کرد. هرچه طلاب و روحانیون از پست‌ها و مناصب اجرایی بیرون بیایند برای کار خودشان بهتر است. البته هزینه زندگی‌شان هم هست اما اینکه هرجایی یک طلبه یا روحانی بگذاریم یا هرجایی که یک افتتاحیه‌ای باشد یا ریسمانی قیچی شود، استاندار یا فرماندار یا هرکسی باشد، در کنارش یک طلبه‌ای یا معلمی باشد؛ درست نیست.»

فاضل میبدی با اشاره به اینکه «دیگر وضع از بهبود رابطه میان مردم و روحانیون گذشته است»، گفت: «متأسفانه کشور ما به سمت و سویی حرکت کرده است که عامه مردم از وضع موجود جامعه راضی نیستند و این را به‌حساب روحانیت می‌گذارند؛ یعنی تا زمانی که کشور خصوصاً در مسائل اقتصادی به این شکل اداره شود و هر روز مردم با تورم و گرانی مواجه باشند و از طرف دیگر؛ شب‌ها در تلویزیون هم یک روحانی را ببینند که از نگاه اسلام سخن می‌گوید؛ طبیعی است که نگاه مردم به طلاب نگاه مثبتی نخواهد بود.»

دخالت‌های رهبر جمهوری اسلامی در حوزه‌های علمیه و عزل و نصب‌های مدیران حوزه‌ها استقلال این مراکز دینی را مخدوش کرده است. علی خامنه‌ای اما بارها در سخنانی رابطه حوزه علمیه با نهاد رهبری و نظام اسلامی را به عنوان «همکاری و حمایت» حوزه از نظام اسلامی درک کرده و مخل استقلال حوزه به شمار نمی‌آورد. خامنه‌ای در دیدار با گروهی از طلاب حوزه علمیه قم گفته بود: «عده‌ای می‌خواهند به نام استقلال، رابطه حوزه‌ها را با نظام قطع کنند اما واضح است که وابستگی غیر از حمایت و همکاری است و می‌توان در عین استقلال، به همکاری متقابل نیز پرداخت.»

فاضل میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در مصاحبه با همدلی درباره امکانات رفاهی ویژه برای طلبه‌ها سکوت کرده است. مرکز خدمات حوزه‌های علمیه در سال ۱۳۷۰ با بودجه کلان به دستور رهبر جمهوری اسلامی با هدف ارائه خدمات رفاهی به روحانیان و خانواده‌های آن‌ها بنیان گذاشته شد. این مرکز، از تاسیسات، ساختمان‌ها و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قابل توجهی بهره می‌برد و در همه استان‌ها شعباتی دارد و زیر نظر خامنه‌ای و دفتر او فعالیت می‌کند. هفت نفر عضو هیئت مدیره به پیشنهاد دفتر رهبری و امضای خامنه‌ای منصوب می‌شوند.