یلدای گرانی

سایه افزایش قیمت بنزین و نوسان نرخ ارز بر بازار خشکبار
«خبری از کمبود و گرانی نیست». با اینکه مسوولان هرساله از بابت افزایش قیمت انواع کالاها در آستانه مناسبت‌های خاص به مردم این اطمینان را می‌دهند که قرار نیست هیچ کالایی گران شود اما تشدید گرانی در نزدیکی مناسبت‌های خاصی همچون شب یلدا به داستانی تکراری برای مردم تبدیل شده است. در واقع این روزها هرچه مسوولان از بابت گرانی‌ها خیال مردم را راحت می‌کنند، نگرانی آنها بیشتر می‌شود چراکه واقعیت‌های بازار خیلی وقت است که با گفته‌های مسوولان همخوانی ندارد. بعد از افزایش قیمت بنزین، شاهد افزایش نرخ ارز و تحولات جدیدی در بازارهای مختلف هستیم به طوری که نمی‌توان افزایش قیمت‌های ناشی از گرانی بنزین را نادیده گرفت اما براساس آنچه متولیان بازارهای مختلف می‌گویند، با تشدید نظارت‌ها حتی قیمت برخی اقلام کاهش یافته است. این در حالی است که به گفته رییس کارگروه مزد کانون عالی شوراهای اسلامی کار، افزایش قیمت بنزین تاثیری ۱۲ تا ۳/۱۸ درصدی بر افزایش قیمت کالاها و خدمات داشته است. آن هم در شرایطی که حداقل دستمزد کارگران کفاف یک‌سوم مخارج خانوار را نیز نمی‌دهد. فرامرز توفیقی معتقد است از ابتدای امسال قدرت خرید به تدریج کاهش یافته است. به طوری ‌که تا پیش از تصمیم دولت برای افزایش قیمت بنزین، سهم دستمزد از پوشش هزینه‌های زندگی به ۳۲ تا ۳۳ درصد رسید و عملا هزینه‌های ماهانه سه برابر درآمد شد. بنابراین در شرایط فعلی با توجه به نوسانات نرخ ارز و افزایش قیمت بنزین چندان جای تعجب ندارد که برگزاری جشن‌های قدیمی مثل شب یلدا و همچنین خرید اقلام غذایی ضروری برای اقشار ضعیف و متوسط جامعه به امری دشوار یا نشدنی تبدیل شود.
با اینکه این روزها تلاش دولت برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ها بیشتر شده اما همچنان اتخاذ سیاست‌های نادرست و ضعف دستگاه‌های نظارتی باعث شده که مردم با گرانی‌های عجیب و غریب دست‌وپنجه نرم کنند؛ گرانی‌هایی که در آستانه شب یلدا تشدید شده است. مقایسه قیمت اقلام مرتبط با شب یلدا از جمله آجیل و خشکبار نسبت به سال گذشته اگرچه از کاهش قیمت برخی از این اقلام حکایت دارد اما واقعیت این است که هرچه این کاهش قیمت‌ها بیشتر هم شود، باز جیب مردم کفاف خرید اقلام مورد نیازشان را نمی‌دهد چرا که از سال گذشته تاکنون افزایش قیمت‌های سرسام‌آوری بر بازار حاکم شده است. همچنین افزایش قیمت بنزین و نوسان نرخ ارز به افزایش تورم و کاهش هرچه بیشتر قدرت خرید مردم دامن زده است، تا جایی که سفره یلدا برای برخی از اقشار نسبت به سال‌های گذشته کوچک شده و حتی برای برخی افراد به فراموشی سپرده شده است. این در حالی است که در گذشته‌های نه‌چندان دور با نزدیک شدن به شب یلدا بازار خوراکی‌ از یکی دو هفته مانده به آن رونق خاصی می‌گرفت و هرچه به این شب نزدیک می‌شدیم، بازار تب و تاب بیشتری برای خرید و دورهمی‌های خودمانی به خود می‌گرفت. اما به گفته کارشناسان این روزها کاهش قدرت خرید مردم و افزایش سرسام‌آور هزینه‌ها سبب شده سفره مردم روز به روز کوچک‌تر شود.براساس آنچه فروشندگان می‌گویند مردم برای خرید، پایین‌ترین قیمت‌های موجود در بازار را برای اقلام مورد نیاز خود انتخاب کنند و حتی در بسیاری از موارد از خواسته‌ و دلخوشی‌های خود می‌گذرند و سعی می‌کنند نگاه اقتصادی‌تری داشته باشند؛ موضوعی که باعث شده رکود موجود در بازار بیشتر از سال‌های قبل شود. در واقع در شرایط فعلی مردم نسبت به پولی که می‌خواهند هزینه کنند سختگیری بیشتری نشان می‌دهند چراکه اگر بخواهند طبق روال سال‌های گذشته هزینه کنند، از پس هزینه‌های اصلی خود برنمی‌آیند.

نوسان ۵ تا ۱۰ درصدی
با این حال در آستانه شب یلدا مجددا شاهد بالا رفتن قیمت‌ اقلام مختلف هستیم. در بازار میوه و تره‌بار نرخ انار، خرمالو، هندوانه، سیب، پرتقال، نارنگی، ازگیل، موز، خیار و بسیاری از اقلام دیگر نسبت به هفته‌های اخیر با نوسان ۵ تا ۱۰ درصدی در بازار روبه‌رو شده که برخی فروشندگان افزایش کرایه‌های حمل‌ونقل و بعضی دیگر شب یلدا را عامل اصلی این گرانی‌ها مطرح می‌کنند. در واقع تا چند شب پیش می‌شد هر کیلو هندوانه را با قیمت سه تا چهار هزار تومان خریداری کرد اما در حال حاضر هر کیلو هندوانه به قیمت پنج تا شش هزار تومان افزایش یافته است. انار نیز به عنوان یکی دیگر از میوه‌های مرتبط با شب یلدا بین کیلویی چهار تا هفت هزار تومان فروخته می‌شود. این در حالی است که قیمت دیگر اقلام میوه و تره‌بار نیز چندان مناسب نیست به طوری که در شرایط فعلی حتی خرید گوجه‌فرنگی نیز برای بیشتر مردم به امری نشدنی تبدیل شده است. با این حال مسوولان این بازار اصرار دارند که گرانی‌های موجود در این بازار را کتمان کنند اگرچه حتی خود آنها نیز می‌دانند که اختلاف قیمت عجیب و غریبی در از سر زمین تا محل عرضه حاکم است که سود زیادی را نصیب دلالان می‌کند. با این حال باید این واقعیت را پذیرفت که با اوج‌گیری قیمت دلار از ۱۱ هزار تومان به بالای ۱۴ هزار تومان بعد از افزایش قیمت بنزین، بسیاری از کالاهای ضروری خانوار از جمله گروه سبزیجات و میوه‌ها و همچنین نان و اقلام سبوس‌دار، گرانی چند ده درصدی را تجربه کردند. در واقع طی روزهای اخیر به دلیل بارندگی‌های شدید و شرایط جوی در منطقه جنوب کشور، در عرضه برخی از محصولات کشاورزی مشکلات ایجاد شده است.
قنادی‌های شهر حق هیچ‌گونه افزایش قیمت شیرینی‌جات را در شب یلدا ندارند و باید تمام شیرینی‌جات را به قیمت و تعرفه مصوب پیشین به مردم عرضه کنند. در واقع هیچ قنادی‌ای حق افزایش قیمت شیرینی‌جات را به بهانه شب یلدا ندارد. این گفته‌ها در حالی بیان می‌شود که گشت‌وگذاری در بازار شیرینی و شکلات به عنوان یکی دیگر از اقلام مرتبط با شب یلدا نشان می‌دهد که گرانی‌های جدیدی در این بازار حاکم شده است و این اقلام با افزایش قیمت قابل توجهی عرضه می‌شود.
اگرچه گفته می‌شود که باید در حال حاضر نرخ شیرینی تَر هر کیلوگرم ۳۵ هزار تومان، زبان ۲۸ هزار تومان، دانمارکی ۲۸ هزار تومان، پاپیون ۲۸ هزار تومان و کیک یزدی نیز ۲۱ هزار تومان در واحدهای صنفی عرضه شود. با این قیمت‌ها، بهای دو کیلو شیرینی برای شب یلدا حدود ۷۰ هزار تومان می‌شود.

آجیل ۳۰۰ هزار تومانی
در این میان اما شاهد این هستیم که قیمت آجیل و خشکبار به نسبت سال‌های قبل با کاهش روبه‌رو شده است اگرچه هنوز غیرمنطقی و گران است. ابن روزها مغازه‌داران از کاهش قیمت آجیل نسبت به سال گذشته خبر می‌دهند و می‌گویند قیمت آجیل شب یلدا هیچ افزایشی نداشته و ثابت است و نوسانات قیمت فقط در جنس‌ها و اقلام خارجی مثل بادام هندی به دلیل مشکل واردات دیده می‌شود. به گفته آنها، امسال قیمت آجیل شب یلدا ۲۰ درصد ارزان‌تر از سال قبل است به طوری که در حال حاضر آجیل چهار مغز کیلویی ۱۳۰ هزار تومان است در حالی که سال گذشته به ۲۰۰ تا ۲۵۰ تومان هم می‌رسید. با این حال با توجه به اینکه قدرت خرید مردم نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است، خرید آجیل شب یلدا برای اقشار متوسط و ضعیف کار ساده‌ای نیست.
در حال حاضر پسته کله قوچی در بازار ۱۷۵ هزار تومان و پسته اکبری ۱۶۷ هزار تومان به فروش می‌رسد. پسته احمدآقایی کیلویی ۱۵۸ هزار تومان است و پسته فندقی که ارزان‌ترین نوع پسته است، در فروشگاه‌ها با قیمت کیلویی ۱۴۰ هزار تومان فروخته می‌شود. همچنین قیمت بادام هندی نسبت به عید نوروز اندکی کاهش داشته و این روز‌ها با ۱۸۰ هزار تومان می‌توان یک کیلو بادام هندی خرید. مغز بادام خام ایرانی کیلویی ۱۹۰ هزار تومان است و انواع خارجی آن کیلویی ۱۴۰ هزار تومان فروخته می‌شود. قیمت بادام هنوز گران‌تر است و ۲۲۰ هزار تومان قیمت دارد. مغز بادام‌زمینی شمالی نمکی در فروشگاه‌ها کیلویی ۶۰ هزار تومان است. همچنین مغز بادام پوست کنده خام با قیمت ۳۵ هزار تومان فروخته می‌شود. انواع طمع‌دار بادام‌زمینی هم حدود ۴۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت دارند. همچنین مغز فندق نیز این روز‌ها با قیمت ۸۰ هزار تومان برای شب یلدا فروخته می‌شود. گردو با پوست هم حدود ۷۰ هزار تومان فروخته می‌شود. تخمه آفتابگردان نیز که ازجمله تنقلات مورد علاقه در شب یلداست در بازار حدود ۳۰ هزار تومان قیمت دارد. تخمه کدو گوشتی نیز ۵۶ هزار تومان فروخته می‌شود و تخمه کدو ریز هم ۵۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم قیمت دارد. از طرفی قیمت آجیل مخلوط چهارمغز شامل ۲۵۰ گرم پسته، ۲۵۰ گرم تخمه کدو، ۲۵۰ گرم تخمه ژاپنی و ۲۵۰ گرم بادام نیز از ۸۵ هزار تومان تا ۱۱۰ هزار تومان در سه کیفیت مختلف در خشکباری‌ها به فروش می‌رسد. بنابراین با یک حساب سرانگشتی قیمت یک کیلو آجیل به اضافه تخمه و نخودچی کشمش شب یلدای امسال دست‌کم حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان خواهد شد.
با این تفاسیر در یلدای امسال اگرچه قیمت برخی اقلام سفره یلدا نسبت به سال گذشته کاهش یافته است، اما با افزایش قیمت برخی اقلام دیگر همچون میوه‌ها، باز هم برای سفره‌ها گران است. چراکه با حسابی سرانگشتی برای یک جمع شش تا هشت نفری در شب یلدای امسال، قیمت اقلام سفره یلدا حدود ۵۰۰ هزار تومان می‌شود که هیچ‌گونه سنخیتی با جیب اقشار ضعیف و متوسط جامعه ندارد.