دلایل مخالفت خامنه‌ای با سند ۲۰۳۰

سعید پیوندی، جامعه شناس و عضو کمیسیون صلح و آموزش یونسکو در مصاحبه با کمپین حقوق بشر در ایران گفت که سند آموزشی ۲۰۳۰ یونسکو یک سمت گیری و نشان دادن یک دورنما برای آینده است و هیچ اجباری بر دولت‌ها ایجاب نمی‌کند.

آقای پیوندی گفت که دلیل مخالفت آیت الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی با این سند، سه محور «برابری زنان و مردان در برخورداری از آموزش، توجه به حقوق بشر و نگاه این سند به صلح» است.

آیت الله علی خامنه‌ای، یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ماه در یک سخنرانی در جمع معلمان و کارکنان آموزش و پرورش از شورای عالی انقلاب فرهنگی گفته است که  «این سند ۲۰۳۰ یونسکو چیزی نیست که جمهوری اسلامی تسلیم آن شود. اصل کار غلط است؛ اینکه برویم سندی امضا کنیم و بعد بی‌سروصدا آن را اجرا کنیم؛ مطلقاً مجاز نیست.»

او گفته «به چه مناسبت یک مجموعه به اصطلاح بین‌المللی که تحت نفوذ قدرت‌های بزرگ نیز قرار دارد، به خود حق می‌دهد که برای ملت‌هایی با تاریخ و فرهنگ و تمدن گوناگون، تکلیف معین کند.»

در سپتامبر ۲۰۱۵ سال میلادی، ۱۷ هدف توسعه پایدار با عنوان طرح ۲۰۳۰ در سازمان ملل متحد تصویب شد. هدف چهارم این نقشه راه، آموزش بود که اجرای آن بر عهده سازمان یونسکو گذاشته شد که براساس آن کشورهای عضو یونسکو سندهای آموزشی خود برای ۱۵ سال آینده را همسو با اهداف توسعه پایدار تدوین کنند. دولت ایران  ۲۶ مرداد سال ۹۵ تدوین سند آموزش ۲۰۳۰ در ایران با مدیریت وزارت آموزش و پرورش را تصویب کرده بود.

سعید پیوندی، عضو کمیسیون صلح و آموزش یونسکو به کمپین گفت: «این سند دو بخش اساسی دارد یک بخش مربوط به هدف‌هایی می‌شود که صرفا آموزشی هستند و به روش‌های آموزشی، کاربرد فن آوری ارتباطات و اطلاعات برمی‌گردند که من فکر می‌کنم در این حوزه زیاد اختلاف نظری بین اقای خامنه‌ای و نظام آموزشی ایران با سند یونسکو وجود ندارد. اما بعد اجتماعی سند یونسکو است که بسیار برای آقای خامنه‌ای مساله برانگیز است که این بعد در سه محور اساسی در سند مطرح شده است.»

آقای پیوندی به مساله برابری زنان و مردان در برخورداری از آموزش اشاره کرد و گفت: «محور اول مساله برابری زنان و مردان در برخورداری از آموزش است و اینکه براساس این سند، نظام آموزشی یکی از هدف‌های اصلی‌اش باید این باشد که زنان و مردان را به صورت برابر برای جامعه و بازار کار آماده کند. این موضوعی نیست که جزو اهداف نظام آموزشی ایران باشد و آقای خامنه ای با آن موافق باشد. برای اینکه ایشان بارها علیه این مساله موضع گرفته و مخالف حضور زنان در بازار کار است. او بیشتر به نقش مادری، همسری و خانگی زن توجه دارد و میانه خوشی با کار زن و حضور زنان در جامعه به صورتی که در این سند آمده ندارد.»

آقای پیوندی به کمپین گفت: «موضوع دوم مورد اختلاف و برخورد خصمانه آقای خامنه‌ای و رسانه‌های محافظه کار این است که سند اصرار دارد چه در بعد شناخت و چه بعد علمی، به حقوق بشر توجه شود. یعنی بچه‌ها باید یاد بگیرند حقوق بشر و مفهوم حقوق بشر چی است، اهمیت حقوق بشر برای آینده و برای جامعه چی است و در بعد عملی هم باید در فعالیت‌های آموزشی در روابط درون مدرسه و شیوه مدیریت مدرسه این ابعاد حقوق بشری رعایت شود. ما می‌دانیم که نظام آموزشی ایران و مدارس ایران این فرهنگ را ندارد و کتاب های درسی حتی در مقابل اعلامیه جهانی حقوق بشر هستند و بارها از آن به عنوان حربه‌ای برای فشار آوردن به مسلمانان در کتب درسی یاد می‌کنند.»

نگاه سند آموزشی ۲۰۳۰ یونسکو به مقوله صلح سومین موردی است که به گفته سعید پیوندی مخالفت رهبر جمهوری اسلامی به این سند را به همراه دارد. آقای پیوندی گفت: «از نظر این پیمان مهم بین‌المللی آموزش باید در خدمت صلح بین‌المللی باشد و صلح باید در مرکز گفتمان آموزشی قرار بگیرد در حالیکه اگر برگردیم به نظام آموزشی ایران و محتوای کتاب های درسی، ما با کتاب‌های درسی طرف هستیم که که طرفدار جنگ و خشونت هستند و آشکارا از تضاد بین مسلمانان و غیرمسلمانان و جنگ بین خودی‌ها و دشمنان صحبت می‌کنند. چهره‌های مطلوب کتاب های درسی، چهره‌هایی هستند که تجربه خصمانه و خصومت را زندگی کرده‌اند. شهدایی که از آنها یاد می‌شود و نوع زندگی کسانی که از آنها تقدیرمی‌شود هیچ کدام در جهت صلح و فرهنگ صلح و نگاه مبتنی به صلح چه در رابطه با اقلیت‌ها و گروه‌های مختلف مردم و چه در رابطه با بیرون از مرزها یا کشورهای همسایه و کشورهای مختلف دنیا نیست و این فرهنگ دیده نمی‌شود.»

به گفته سعید پیوندی «چیزی که باعث اختلاف است این است که چه انسانی می‌خواهیم تربیت کنیم و چه جامعه‌ای. سند یونسکو به طور کامل در مقابل درکی است که آیت الله خامنه‌ای دارد.»

پس از انتقاد شدید رهبر جمهوری اسلامی با سند آموزشی ۲۰۳۰ یونسکو، منصور کبگانیان، دبیر ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور از توقف اجرای این سند در ایران خبر داد. حسن روحانی، رئیس جمهور اما ۲۳ اردیبهشت ماه در یک سخنرانی عمومی اعلام کرد که دولت به سند ۲۰۳۰ یونسکو در چارچوب قوانین و فرهنگ ایران پایبند خواهد بود.

رسانه‌های محافظه کار و چهره های اصولگرا، دولت حسن روحانی را متهم کرده‌اند که بدون اطلاع مجلس چنین سندی را اجرا کرده است. علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی از «کمیسیون آموزش و تحقیقات خواسته که رسیدگی و نظارت جدی نماید تا اولاً نظرات رهبری معظم در اسرع وقت تحقق یابد و ثانیاً رسیدگی شود که چرا این مسیر طی شد و نظرات کمیسیون آموزش و تحقیقات و مجلس اخذ نگردید و نتیجه را به مجلس گزارش نماید.»

روزنامه‌های کیهان و خبرگزاری تسنیم، این سند را پروژه‌ای برای نفوذ آموزشی در ایران خوانده‌اند و محمدمهدی زاهدی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو صدا و سیما گفته است که این سند امانیستی، سکولاریستی و در پی بی‌هویت کردن ایرانیان است و امضای این سند به طور پنهانی از سوی برخی مسئولان دولت همان نفوذ جریان فرهنگی خاموش و بی سر و صداست.

علیرضا سلیمی، عضو هیات رئیسه کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی هم گفته است که «غربی‌ها به دنبال جهانی‌سازی فرهنگ خودشان هستند و سند ۲۰۳۰ یونسکو نیز ابزاری در این راستا است.» همزمان ده نماینده مجلس در نامه‌ای به رئیس مجلس خواستار پاسخگویی رئیس جمهور و دولت درباره علت امضای این سند شده‌اند.

این اظهارات در حالی دررسانه‌های محافظه کار منتشر می شود که محمود صادقی، عضو فراکسیون امید مجلس در توییتی اعلام کرده «از چند نماینده که با برنامه عمل ۲۰۳۰ یونسکو باحرارت مخالفت می‌کردند پرسیدم با کدام بندش مخالفند معلوم شد هیچ‌کدام متن سند را ندیده بودند!»

سعید پیوندی، عضو کمیسیون صلح و آموزش یونسکو در مصاحبه با کمپین گفت: «مساله نادرستی که از سوی آقای خامنه‌ای مطرح شده و دیگران تکرار می‌کنند این است که گویا این سند یک الگوی زندگی غربی است و قرار است به جمهوری اسلامی تحمیل شود در این موضوع دو مساله نادرست و دروغ است اول اینکه این سند توسط کارشناسان آموزشی و نه دولت‌ها تنظیم شده. یونسکو اتفاقا سازمانی است که خیلی از کشورهای اروپا و حتی امریکا به هیچ وجه دل خوشی از آن ندارند و خیلی وقت ها مقابل یونسکو هستند و بودجه یونسکو را کاهش می‌دهند به خاطر همین نگاه گاه انتقاد آمیزی که دارند و نفوذی که کشورهای جهان سوم در امر توسعه در این سازمان دارند.»

آقای پیوندی به کمپین گفت: «نکته دیگر که به دروغ و نادرست القا می‌کنند این است که این سند سبک زندگی غربی را ارائه می‌دهد درحالیکه این سند، یک اجماع بین المللی در مورد آموزشی است که جامعه انسانی در آینده نزدیک باید به سراغ اش برود و این آموزشی است در رابطه با نیازهای جامعه امروز و فردای ما.  متاسفانه به جای اینکه به این جنبه اشاره شود به حرف‌هایی استناد می‌شود و بهانه‌هایی مطرح می‌شود که ارتباط با سند ندارد در حالی‌که این سند ارتباطی با دولت‌ها ندارد و کار کارشناسی خود بونسکو است و از همه مهم‌تر اینکه این سند هیچ اجباری را بر دولت‌ها ایجاد نمی‌کند و این سند یک سمت گیری و نشان دادن یک دورنما برای آینده است.»

انتقادات تند آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی در حالی منتشر شده که ۱۸ دی ماه ۱۳۹۵ سهراب صلاحی، رئیس سازمان بسیج اساتید، در نامه‌ای خطاب به اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی و نمایندگان مجلس که  خبرگزاری فارس منتشر کرد مدعی شده بود جاسوسان آمریکایی مسئولان ساده‌لوح را فریب داده‌اند، تا در قالب  پروژه آموزش یونسکو ۲۰۳۰، ظرفیت عظیم فرهنگی ایران در اختیار آمریکا قرار گیرد.