iran-emrooz.net | Tue, 16.08.2005, 8:54
بررسی علل متلکپرانی و نتايج پاسخهای تند و مرگبار
واکنش خونين «معترضين» به «متعرضين» امنيت روانی
خبرگزاری دانشجويان
سه شنبه ۲۵ مرداد ۱۳۸۴
متلکپرانی به ناموس مردم منجر به حادثهای خونين شد!!
به گزارش گروه حوادث ايسنا ساعت ۲۲ و ۲۰ دقيقه شامگاه جمعه ۲۱ مرداد ماه مسوولان بيمارستان شهيد مدرس موضوع مرگ جوان ۲۷ سالهای به نام «احمد الف» را به ماموران کلانتری باغ فيض اطلاع دادند.
با آغاز تحقيقات ماموران پليس مشخص شد مقتول در اثر خونريزی ناشی از ضربات چاقو در نزاع خونين به اتهام متلکگويی به يک زن کشته شده است.
در حالی که تحقيقات ادامه داشت، مردی به نام «اسماعيل» چند ساعت بعد از فوت مقتول به کلانتری منطقه مراجعه کرد و با اعلام اين که در اين نزاع شرکت داشته است، اعتراف کرد: با همکاری دو تن از دوستانش به نامهای «مرتضی » و «احمد» با چاقو و قمه به مقتول حمله کرده و چند ضربه به وی وارد کردهاند.
او درباره نزاع رخ داده اظهار کرد: با همسرم در حال عبور از کوچه بوديم که مقتول به همراه يکی از دوستانش به همسرم متلک گفت؛ در پی اين برخورد با آنها درگير شدم اما برای تاديب آنها به دوستانم «مرتضی» و «احمد» مراجعه کرده و با در دست داشتن قمه و چاقو به سراغ دو جوان متلک گو آمديم.
بنابر اعترافات «اسماعيل» دو متهم ديگر پر ونده که در منازل اقوامشان مخفی شده بودند دستگير شده و به شرکت در اين نزاع اعتراف کردند.
اين متهمان در تحقيقات پليس مدعی شدند در حالی که مقتول و دوستش با چوب به آنها حمله ور شدهاند و آنها نيز با ضربات چاقو از خود دفاع کردهاند، ناگهان ضربات چاقو به مقتول اصابت کرده و آنها که به شدت ترسيده بودند از صحنه فرار کردند. بر اين اساس متهمان برای تحقيقات بيشتر به آگاهی تهران منتقل شدند.
به گزارش گروه حوادث ايسنا اجتماع امروز شاهد حضور زنان در همه عرصههای اجتماعی است. بويژه آنها که برای انجام فعاليت روزانه و پيشبرد امور، وقت اعظم خود را در خارج از منزل و در کنار ساير اعضای جامعه به سر میبرند.
اما اين حضور برای زنان هميشه خالی از دردسر و دغدغه نيست. متلک شنيدن که موجب احساس عدم امنيت نزد زنان میشود همانی است که از سوی روانشناسان تعرض روانی معنا گرفته و زنان را از احساس امنيت محروم میکند.
متلک گويی بهعنوان يک ناهنجاری، در ميان همه طبقات اجتماعی و گروههای سنی مشاهده میشود، به طوری که در فضای کنونی، شنيدن حرفهای شنيع از نوجوانی ۱۴ ساله به خانمی که حداقل بيست سال با او تفاوت سنی دارد، زياد هم غريب نيست و از سوی ديگر فاصلههای طبقاتی و سنی در اين ناهنجاری اجتماعی محو شده است.
از نگاه تحليلگران اجتماعی يکی از عوامل موثر در شکلگيری اين الگوی رفتاری نقش ضمانت اجرايی در عمل به رفتارهای مناسب و عکسالعمل اجتماعی درست در بروز ناهنجاری رفتاری است به طوری که برخورد ناموجه با متلک شنيدن نيز مانند بسياری از ناهنجارهای ديگر اجتماع زاييده عدم ضمانت اجرايی قوی رفتارهای اخلاقی - اجتماعی است.
غالب رفتارهای دفاع از ناموس با چاقوکشی ، درگيریهای فيزيکی ،اسيدپاشی، قتل ناموسی و يا فرد متعرض از سوی خانوادها، از يک سو نتيجه نارسايیهايی در اعمال قانون و از سويی ديگر حاصل برداشتهای غلط فرهنگی است که گزينه خشونت را به عنوان تنها راه حل، پيش روی معترضين در برابر متعرضين به امنيت روانی افراد قرار میدهد.
دکتر شيری جامعه شناس و عضو هيات علمی دانشگاه در گفتوگو با خبرنگار ايسنا در آسيبشناسی اين پديده اظهار میکند :متلک گفتن در گروه رفتارهای ناهنجاری قرار دارد که واکنش قوی در مقابلش وجود نداشته و در عين حال ضمانت اجرايی نيز لزوما عدم بروز آن را تضمين نمیکند، بطوری که فرد هنگام رو به رو شدن با آن روش بیاعتنايی، نگاههای تند، و يا فحاشی کردن و در نهايت درگيری فيزيکی را به عنوان پاسخ مناسب برمیگزيند.
شيری با اظهارت فوق میافزايد: زن در هنگام متلک گويی در معرض رفتارهای ناهنجار قرار میگيرد که جامعه خيلی برای آن تنبيه و مجازاتی مقرر نکرده است و واکنشهای صورت گرفته نيز تنها بازخوردی از عرف جامعه و آن دسته از ارزشهايی دينی است که بر جامعه حاکم است.
وی در پاسخ به اين سؤال که چرا متلک گويی به عنوان يک ناهنجاری تا اين حد گسترش پيدا کرده است و تبديل به يک امر عادی شده است، علل ساختاری را مطرح میکند و عامل اصلی پديده مزاحمتهای لفظی خيابانی را از مشکلات جامعه جوان درحال گذار دانسته و میافزايد: ساختار اجتماعی فعلی در روابط اجتماعی ما نه تنها لزوما ساختار تعريف شدهای نيست، بلکه در حال فروپاشی يا ساختريزی است؛ چرا که ساخت سنتی متراکم چند صد ساله در فضای جديد دوام نخواهد داشت و با ترک خوردن و شکستن میخواهد دوباره شکل بگيرد.
شيری، پديده مزاحمتهای لفظی خيابانی را به عنوان يک مشکل در سه بخش ناهنجاری، برخوردهای قانونی و راه حل مورد بررسی قرار داده و در مورد بسترهای بروز آن میگويد: شرايط اجتماعی در حال گذار ايران دچار نوعی ساختريزی است که به تبع آن عرف و ارزشهای قبلی جامعه را دچار چندگانگی میکند به گونهای که امکان ايجاد الگوها و رفتارهای اجتماعی مشخص و اعلام اين که جوانها بايد اين گونه برخورد کنند وجود ندارد.
اين جامعهشناس در ادامه میافزايد: سؤال ديگر اين است که برخوردهايی که منابع قانونی با عاملان مزاحمتهای لفظی برای نواميس مردم در نظر گرفتهاند چيست؟
به گفته وی عدم واکنش جدی قانونی به تعرضات لفظی عليه زنان منجر به تقويت بروز واکنشهای خشونتآميز سليقهای میشود بطوری که بنا بر تئوریهای روانشناسی افرادی که در مقابل متلک گوی خود واکنش درست دريافت نمیکنند و يا با سکوت مواجه میشوند محرکشان درانجام خطا قویتر میشود.
به گزارش ايسنا آنچه که میتواند به عنوان سؤال جمعی مطرح شود، علت فراگيری روند تلخ متلک گويی در همه گروههای سنی است و اين که امروز اين گناه گريبانگير جوانان يا قشر و طبقهای خاص نيست.
دکتر شيری در اين باره میگويد: اگر در گذشته خانواده، مدرسه و شرايط اجتماعی به عنوان اصلیترين نهادهای شکل دهنده شخصيت فرد بودند، امروز نفوذ وسايل ارتباط جمعی، ماهواره و اينترنت ، نقش اساسی را در شکل دهی به شخصيت فرد به عهده دارند.
وی به ايسنا میگويد: هشدار جدی پديده متلکپرانی اين است که اگر اين معضل را حل نکنيم در دراز مدت شاهد تبلور اين دست از رفتارهای ناهنجاری هستيم که حتی میتواند تبديل به شخصيت اجتماعی افراد شود.
دکتر شيری راهکاری مطرح شده همچون برخورد پليس و مقررات و احکام اجرايی ، اموزشهای رسانههای جمعی مانند روزنامهها و صدا و سيما را در حد يک مسکن می داند که اين درد اجتماع را برای مدتی تسکين میدهد اما باز هم اين درد مانند عفونت چرکين از گوشهای ديگر از اجتماع بيرون میآيد و راهکاری نو میطلبد.
او قویترين و بنيادیترين راه حل را در هدايت و شکل دهی اين مسئله ، ارائه پيشنهاد و راه حلهای اجرايی از سوی انجمنها و نهادها، سازمانهای غيردولتی میداند و در بيان علت اين امر تصريح میکند: برخوردهای سليقهای با فرهنگ، جامعه جوان را با کثرت تصميمگيری در حوزه فرهنگی مواجه میکند آن گونه که هر سازمانی با ادعای کلمه داغ فرهنگ سازی خودش را متولی فرهنگ میداند و راهکارهای مبتنی بر اصول و اهداف سازمانيش را ارائه میدهد در حالی که نبايد فراموش کرد حل معضل فرهنگی هميشه زمان بر است. اما اگر ارائه پيشنهاد برای راهکارهای معضلات اجتماعی به نهادهای غير دولتی سپرده شود علاوه بر اين که آنها به دور از سياستهای اعمال شده توانايی کسب آمار حقيقی ناهنجارها را پيدا میکنند به دور از تعصبات سازمانهای اجرايی میتوانند نقش فعال را در کاهش و يا حذف ناهنجاری ايفاء کنند.