فرار دختران، عواقب و مشکلات آن

پنجشنبه ۱۸ فروردين ۱۳۸۴
مبحث فرار دختران، عواقب و مشکلات آن، تاکنون بسيار در رسانه ها مطرح شده است و در اين مقوله قصد تکرار واضحات نيست، اما آنچه جای تاکيد دارد، رشد تمايل فرار از خانه توسط دخترانی است که فرزند اول خانواده به شمار می آيند و متاسفانه اين مساله تا امروز کمتر مورد توجه مسئولان و کارشناسان امر قرار گرفته است.
در همين ارتباط چندی پيش مرکز امور مشارکت زنان در روزهای پايانی سال گذشته اعلام کرد که ۳۳ درصد از دختران فراری، فرزند اول خانواده بوده اند که اين مساله به نبود مهارت های لازم والدين برای تربيت و آموزش و انتظار زيادی از آنان مربوط می شود.
براساس همان تحقيق، تحصيلات ۵۲ درصد اين دختران در سطح دبيرستان، ۴۱ درصد راهنمايی و هفت درصد در مقطع ابتدايی بوده است.
۴۹ درصد از دختران بر اساس اين تحقيق در نتيجه ولگردی، ۲۷ درصد در اثر رابطه نامشروع و ۲۴ درصد به علت اعتياد دستگير شده اند.
همچنين، ۴۸ درصد اين دختران ميزان خشونت و نزاع بين والدين را زياد، ۵۰ درصد کم و دو درصد در حد صفر اعلام کرده اند و از سوی ديگر ۲۹ درصد از آنان دارای دوست اخراجی از مدرسه، ۴۳ درصد دوست خلافکار، هفت درصد دوست بازداشت شده از سوی پليس و ۲۱ درصد دارای خانواده ای با پايگاه اجتماعی و اقتصادی پايين بوده اند.
دکتر آرمان رضايی، آسيب شناس می گويد: فرار از خانه به رفتاری اطلاق می شود که طی آن کودکان و نوجوانان بدون اجازه والدين يا وصی قانونی خود خانه را ترک می کنند و با تاکيد بر تعريف فوق، گرچه در نگاه اول فرار پديده ای فردی به نظر می رسد، ولی با توجه به پيامدهای سوء آن برای جامعه بايد آن را از انواع آسيب های اجتماعی به حساب آورد.
وی اضافه کرد: افراد فراری اغلب متعلق به خانواده هايی بوده اند که در آن پدر به عنوان نهاد قدرت حکومت می کرده است و در چنين فضايی پدر نه تنها تکيه گاه عاطفی و اقتصادی برای همسر و فرزندان محسوب نمی شود، بلکه با استفاده از قدرت جسمی و مشروعيت قانونی خود به سلطه عليه آنان دست زده و با فحاشی، هتک حرمت، ضرب و جرح در خانه و استفاده از برچسب ها و ارزيابی های منفی از تواناييهای فردی و اجتماعی خود موجب موجب می شود، سايرين و به خصوص فرزند اول به دليل حساسيت های موجود در خانواده احساس آرامش و امنيت نکنند و به موجب همين حس ناامنی به صورت کوتاه يا بلند مدت از منزل فرار کنند.
رضايی ادامه داد: ازسوی ديگر، امروزه هر چند در بسياری از خانواده ها پدر و مادر دارای حضور فيزيکی هستند، اما حضور وجودی و معنوی آنان برای فرزندان چندان محسوس نيست و در اين خانواده ها فرزندان به حال خود رها شده اند، ارتباط آنان با افراد مختلف تحت هيچگونه نظارت خاصی نيست و هيچ ضابطه و قانونی در خانواده حکومت نمی کند و بنابراين روشن است که در چنين وضعيتی زمينه برای ايجاد خلا عاطفی فرزندان به ويژه دخترانی که به عنوان فرزند اول بسيار مورد توجه بوده اند، فراهم خواهد شد که در شکل شدت يافته خود اين مساله به فرار از خانه و پناه آوردن به بيگانه منجر می شود.
به گفته وی نبايد فراموش کرد که هر خانواده ای دارای باورها و ارزشهای فرهنگی خاص خود است و بنابراين با برخورد منطقی و آموزش درست، اين ارزشها به راحتی در محيط خانواده نهادينه خواهد شد و اين مساله سبب پيشگيری از بسياری از معضلات می شود.
رضايی اظهار داشت: اما رفتارهای افراطی بدون ارايه آگاهی های لازم در جهت متهم ساختن ارزشهای مورد نظر در ذهن و روان فرزندان سبب ايجاد نوعی طغيان، سرکشی، تمرد و در نهايت فرار از منزل خواهد شد.
اين آسيب شناس افزود: بايد در نظر داشت، اشتغال سرپرست خانواده به کارهايی که از لحاظ اجتماعی دارای بار غير ارزشی و غير قانونی است سبب می شود، فرزندان به انجام جرايم ترغيب شوند و برای يافتن استقلال مالی، فرار از خانه را به ماندن ترجيح دهند و در اين رابطه فرزندان اول بيش ازسايرين به الگوپذيری مبادرت می روزند.
رضايی تصريح کرد: آمارهای غيررسمی نيز موکد آن است که هر ماه ۸۵ تا ۱۰۰ کودک و نوجوان از خانه های خود فرار می کنند و بيش از نيمی از آنان دختر هستند.
اين آسيب شناس افزود: همچنين پرونده های موجود در نيروی انتظامی نشان می دهد، در سال ۱۳۷۸، يک هزار و ۲۲۴ مورد از خروج بی بازگشت دختران از خانواده گزارش شده که ۱۴۵ مورد آن در شهريور ماه رخ داده است و از سوی ديگر، گزارشهای آماری سه ماه اول سال ۱۳۸۰ نشانگر رشد فرار آنان بوده است.
وی اظهار داشت: فرار دختران از خانه به گونه ای بوده است که در خرداد ماه سال ۱۳۸۰، ۲۰۳ مورد پرونده درخصوص دختران فراری تشکيل شده است و اين ميزان نسبت به سال ۷۹، ۸۸ مورد رشد نشان می دهد و اين در حالی است که بسياری از خانواده ها برای حفظ آبروی خود، فرار دختران را به مراکز قانونی و ذی صلاح گزارش نمی کنند.
رضايی گفت: از ميان نوجوانان فراری متواری در سطح شهر تهران، ۴۱ درصد مورد ضرب و شتم قرار گرفته، ۲۴ درصد سابقه ربوده شدن دارند، ۲۴ درصد تجربه تجاوز جنسی، چهار درصد تهديد با اسلحه و هفت درصد سابقه مورد حمله واقع شدن با اسلحه را داشته اند.
رضايی اضافه کرد: اين نوجوانان در مقايسه با سايرين بيشتر در معرض ابتلا به افسردگی، سوء مصرف دارو و ساير مسايل بهداشت روانی قرار خواهند گرفت به طوريکه خطر اقدام به خودکشی در آنان نسبت به سايرين بسيار بالا می رود به طوريکه ۳۰ درصد نوجوانان فراری از منزل در يک منطقه حداقل يک بار خودکشی کرده اند.
"عزت الله يوسفيان"، نماينده مردم آمل و عضو کميسيون حقوقی و قضايی مجلس شورای اسلامی نيز اظهار داشت: آمارهای رسمی و غير رسمی حاکی از آن است که ماهانه بين ۸۰ تا ۱۱۰ کودک و نوجوان در کشور از خانه و کاشانه خود فرار می کنند که حدود ۶۰ درصد آنان را دختران تشکيل می دهند.
وی اضافه کرد: با توجه به پيامدهای سوء فرار از منزل در جامعه، لازم است اين معضل را در زمره آسيب های پر خطر به شمار آوريم و برای کاهش ميزان آن چاره ای جدی تر و برنامه ای عاقلانه تر بينديشيم و بنابراين به نظر می رسد بايد در تربيت فرزندانمان دقت بيشتری به خرج دهيم.
نماينده مردم آمل در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: به اعتقاد اکثر روانشناسان و جامعه شناسان ريشه اصلی آسيب های اجتماعی و از جمله آنها فرار نوجوانان به خانواده باز می گردد و به عبارتی ديگر آشفتگی و نابسامانی محيط خانوادگی به عنوان کوچکترين اجتماع بشری حتی در گوشه ای از آن، کل سيستم نظام اجتماعی را دگرگون خواهد ساخت و بنابراين هميشه تطابق و تعادل بين تمامی اعضا ضروری به نظر می آيد.
پروفسور حسين باهری رفتار شناس و استاد دانشگاه، در رابطه با آسيب پذيری فرزندان اول خانواده گفت: فرزندان اول خانواده به دليل کم تجربگی بسيار آسيپ پذيرتر از سايرين هستند.
وی اضافه کرد: دخترانی که فرزند اول خانواده هستند تا زمان تک فرزند بودن بسيار عزيزند که نتيجه اين رفتار، حساس شدن آنان نسبت به مسائل پيرامون است اما به محض حضور فرزند بعدی اين فرزندان دچار خلا عاطفی می شوند و از نگاه ديگر از آنجا که اکثر خانواده های ايرانی از مشکلات اقتصادی رنج می برند، بنابراين اين مساله خود به تنهايی سبب می شود، بار مسئوليت بيشتری بر گردن آنان بيافتد.
به گفته باهری، اين مسايل و موارد ديگر سبب می شود که فرد احساس کند خانه جای امنی نيست و همين حس سبب شود، فرد بدون آگاهی از عواقب به ماندن در بيرون از محيط خانه تمايل پيدا کند.
اين رفتار شناس افزود: با توجه به شرايط موجود، خانواده ها بايد قدری شکيبايی به خرج دهند و در برابر مشکلات جوانان تمام تلاش خود را به کار بندند تا بر مشکلات فائق آيند و از سوی ديگر زمان آن فرا رسيده است که آنان بيشترين بخش از فعاليت های خود را به رشد فهم و درک نوجوانان و جوانان اختصاص دهند.