فعاليت‌ علمی و پژوهشی NGO‌های جوانان ۲۷ درصد است

چهارشنبه ۱۲ مرداد ۱۳۸۴
مفهوم مشارکت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران از جايگاه ويژه ای برخوردار است، در اصول ۱۰۴، ۵۹، ۵۶، ۲۹، ۸،۷،۶،۳ قانون اساسی به موضوع مشارکت مردم در امور تصريح شده است. دولت جمهوری اسلامی ايران با تکيه بر تعاليم دينی و ارزش‌های بنيادين آن، ويژگی‌ها و عناصر فرهنگی انقلاب اسلامی، شرايط روانی و اجتماعی جوانان کشور و استفاده از تجارب جهانی، توسعه مشارکت ملی را در قالب گسترش نهادهای مدنی جوانان در دستور کار خود قرار داده است.

به استناد ماده ۱۵۷ قانون برنامه سوم توسعه کشور و آئين نامه اجرايی آن، شناسايی، نظارت، تقويت و حمايت از سازمان‌های غير دولتی جوانان بر عهده سازمان ملی جوانان است . اين سازمان در گام نخست به مطالعه و بررسی نهادهای غير دولتی جوانان در جهان و آگاه سازی ملی در اين زمينه پرداخته و در گام دوم بنا به ضرورت‌ها، به امر تسهيل و گسترش سازمان‌های غير دولتی جوانان همت گمارده که حاصل آن پا گرفتن دو هزار سازمان غير دولتی جوانان در پايان برنامه سوم توسعه است.

دفتر برنامه‌ريزی و توسعه امور جوانان نيز که بر اساس چارت سازمانی سازمان ملی جوانان، زير مجموعه معاونت توسعه امور جوانان محسوب می‌شود وظيفه ی سازمان دهی، ساماندهی و نظارت بر سازمان‌های غير دولتی جوانان را بر عهده دارد.

اين دفتر در سال گذشته اقدام به صدور ۱۶۳۰ مجوز به تشکلهای غير دولتی جوانان کرد و اکنون نيز ۱۵۰ تشکل منتظر صدور اعتبار نامه از اين دفتر هستند.

نگاه اجمالی به دستاوردهای توسعه سازمانهای غير دولتی جوانان آشکار می‌کند که تقاضاهای محوری جوانان در تأسيس نهادهای مدنی همان الويت‌ها و دغدغه‌های اصلی کشور و برنامه ريزان است.

بر اساس آمار موجود، بيشترين فراوانی سازمان‌های غير دولتی جوانان با ۲۷ درصد از مجموع، به موضوع فعاليت علمی و پژوهشی اختصاص دارد که پيش درآمد توسعه کشور است. همچنين سازمان‌های غير دولتی با موضوع فعاليت ميراث فرهنگی و گردشگری، هنری و ادبی هر کدام با ۱۶ درصد از مجموع، در رتبه دوم جای دارند و فعاليت‌های اعتقادی و مذهبی نيز با ۱۳ درصد در رتبه سوم قرار دارند که اين مساله نشان دهنده تعلق جوانان به فرهنگ بومی، ايرانی و اسلامی است.

سازمان‌های غير دولتی جوانان با موضوع فعاليت فناوری اطلاعات، دختران و زنان، کارآفرينی و اشتغال، مواد مخدر و ايدز نيز در سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳ با رشد جهشی همراه بودند.

بر اساس گزارش معاونت توسعه امور جوانان سازمان ملی جوانان، تعداد ۶۷۰ تشکل در سال ۱۳۸۳ مشغول فعاليت بودند که ۲۲۴ تشکل به فعاليت‌های علمی و پژوهشی،۴۷ تشکل به فعاليت‌های ميراث فرهنگی و گردشگری،۷۷ تشکل به فعاليت‌های اعتقادی و مذهبی، ۱۰۹ تشکل به فعاليت‌های هنری و ادبی، ۵۷ تشکل به فعاليت‌های خدمات داوطلبانه، ۲۹ تشکل به فعاليت‌های محيط زيست، ۱۹ تشکل به فعاليت‌های بهداشت و سلامت، ۱۶ تشکل به فعاليت‌های دختران و زنان، ۱۶ تشکل به فعاليت‌های رسانه ای و ارتباطی، ۳۱ تشکل به فعاليت‌های ورزشی، ۱۳ تشکل به فعاليت‌های حقوق جوانان و صلح، ۱۴ تشکل به فعاليت‌های کارآفرينی و اشتغال، ۱۰ تشکل به فعاليت‌های مواد مخدر و ۸ تشکل نيز به فعاليت‌های فناوری و اطلاعات مشغول هستند.

توزيع پراکندگی سازمان‌های غير دولتی جوان به تفکيک استان‌ها نيز نشان می‌دهد که در سال ۱۳۸۳ استان آذربايجان شرقی دارای ۱۲ تشکل،آذربايجان غربی ۱۸ تشکل، اردبيل ۵ تشکل، اصفهان ۳۰ تشکل، ايلام ۹ تشکل، بوشهر ۲۵ تشکل، تهران ۱۱۵ تشکل، چهار محال و بختياری ۸ تشکل، خراسان ۸۵ تشکل، زنجان ۱۰ تشکل، سمنان ۱۹ تشکل، سيستان و بلوچستان ۱۵ تشکل، فارس ۴۱ تشکل، قزوين ۲۳ تشکل، قم ۲۵ تشکل، کردستان ۶ تشکل، کرمانشاه ۲۷ تشکل، کهييلويه و بوير احمد ۳ تشکل، گلستان ۱۲ تشکل، گيلان ۳ تشکل، لرستان ۱۶ تشکل، مازندران ۱۴ تشکل، مرکزی ۲۹ تشکل، هرمزگان ۲۴ تشکل، همدان ۱۷ تشکل و يزد ۲۲ تشکل فعال در حوزه جوانان که از سازمان ملی جوانان مجوز فعاليت خود را دريافت کرده بودند، هستند.

بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته در سال ۸۳ ،تعداد يک هزار و ۹۴۶ تشکل در کل کشور فعال بودند که اين تعداد به نسبت سال‌های ۸۲ با تعداد يک هزار و ۲۷۶ تشکل، سال ۸۱ با تعداد ۷۵۹ تشکل، سال ۸۰ با تعداد ۴۲۶ تشکل و سال ۷۹ با تعداد ۲۱۶ تشکل، رشد چشمگير و قابل توجهی داشته اند.

اجرای طرح جامع ظرفيت سازی سازمانهای جامعه مدنی جوانان، تأسيس کارگاه تسهيل گری ظرفيت و نياز سنجی، کارگاه تربيتی مربی"TOT" و سهيم کردن تشکلهای غير دولتی جوانان در اجرای پروژه اوقات فراغت سال ۱۳۸۳ ديگر فعاليت‌های اين بخش را شامل می‌شود.

همچنين سازمان ملی جوانان در اجرای بندهای چ،ذ و ر ماده چهار آئين نامه اجرائی ماده ۱۵۷ قانون برنامه سوم توسعه کشور و تجربه موفق اجرای پروژه‌های اوقات فراغت سال ۸۲ توسط سازمان‌های غير دولتی جوانان، مصمم شد تا در سال ۸۳ نيز بخش قابل توجهی از فعاليت‌های غنی سازی اوقات فراغت جوانان را به سازمان‌های غير دولتی جوانان واگذار کند.

اهداف سازمان از اين تصميم شامل تقويت نهادينه سازی مشارکت جوانان، استفاده از پتانسيل‌های فعال سازمان‌های غير دولتی در عرصه‌های اوقات فراغت، بهينه سازی و تقاضا محوری کردن برنامه‌ها و همچنين کاهش تصدی گری دولت در بخش اوقات فراغت بوده است.

نگاهی اجمالی به اين دستاوردها نويد بخش توانايی‌ها و استعدادهای بالقوه سازمان‌های غير دولتی جوانان در پذيرش و اجرای پروژه‌های بزرگ ملی است.

در برنامه‌های اوقات فراغتی سازمان‌های غير دولتی جوانان در سال ۸۳، بطور مجموع بيست ميليارد ريال هزينه شده که از اين ميان ۳/۱ هزينه‌ها سهم مشارکت سازمان ملی جوانان و ۳/۲ هزينه‌ها نيز سهم سازمان‌های غير دولتی جوانان بوده که آن هم عمدتاً از طريق جلب مشارکت ساير دستگاه‌های اجرائی و کمک‌های مردمی تأمين شده است.

سرانه هزينه فعاليت برنامه‌های فراغتی سازمان‌های غير دولتی جوانان به ازاء هر فرد جوان دو هزار ريال بوده که اين رقم يک دهم سرانه فعاليت‌های برنامه‌های اوقات فراغتی اجرا شده توسط دستگاه‌های اجرايی است.

نسبت پوشش مخاطبين دختران جوان در برنامه‌های اوقات فراغتی سازمان‌های غير دولتی ۴۸ درصد بوده که می‌توان گفت عدالت جنسيتی نيز بطور نسبی در اجرای برنامه‌ها رعايت شده است.

در سال ۸۳ در مجموع يک ميليون و دويست هزار نفر از جوانان از برنامه‌های اوقات فراغت سازمان‌های غير دولتی جوانان بهره مند شدند که اين پوشش نسبت به سال گذشته ۱۰۰ درصد رشد داشته است.

برنامه‌های فراغتی سازمان‌های غير دولتی جوانان در سال ۸۳ از تنوع بيشتری برخوردار بوده است و به ترتيب در چهارده موضوع فعاليت علمی و پژوهشی، ميراث فرهنگی و گردشگری، هنری و ادبی، اعتقادی و مذهبی، ورزشی، محيط زيست، رسانه ای و ارتباطی، حقوق جوانان و صلح، فناوری اطلاعات، خدمات داوطلبانه و امدادی، بهداشت و سلامت، مواد مخدر و ايدز، کارآفرينی و اشتغال و دختران و زنان انجام شده است.

موضوع فعاليت‌های علمی و پژوهشی، ميراث فرهنگی، گردشگری، هنری و ادبی و اعتقادی و مذهبی از بيشترين تعداد فعاليت و مخاطبين برخوردار بوده اند، با توجه به نظر سنجی از جوانان که الويت علاقه آنان در برنامه‌های اوقات فراغت به ترتيب هنری و ادبی ۴۴ درصد، گردشگری ۴۰، ورزشی ۳۸ درصد اعلام شده بود، می‌توان متناسب بودن فعاليت‌های اوقات فراغتی سازمان‌های غير دولتی جوانان با خواسته‌های جوانان را استنباط کرد و اين امر موفقيتی در هدف تقاضا محوری شدن برنامه‌ها محسوب می‌شود.