فرودگاهی فاقد چشم انداز؟

روزنامه ایران/ علی غفوری: مديرعامل شركت فرودگاههاى كشور معتقد است كه فرودگاه امام خمينى از دوران مشكلات خود فاصله گرفته و اكنون روى آورى شركتهاى داخلى و خارجى به آن، به صورت اتوماتيك رونق را دراين فرودگاه ايجاد كرده است.
اصغر كتابچى با ۲۶ سال سابقه در بخش هوانوردى مى گويد: وجود كاستى ها را قبول دارم و از مردم عذر مى خواهم اما زيان بسته بودن فرودگاه را براى چندماه ديگر نمى توانستيم بپذيريم.
مصاحبه اى كه در ادامه مى خوانيد به دنبال پاسخ به اين سؤال است كه آيا دوران ناكامى ها در «فرودگاه كيلومتر ۳۵ تهران» به پايان رسيده؟

آقاى كتابچى، درخبرها آمده بود كه برخى شركتهاى خارجى نسبت به استانداردهاى فرودگاه امام خمينى (ره) ابراز ترديد كرده اند و پيرو اين مسأله قرار شد گروهى از كارشناسان ايكائو (سازمان جهانى هواپيمايى) براى بررسى اين نكته به ايران بيايند آيا اين سفر انجام شد؟
از ۱۰ ارديبهشت كه فرودگاه را راه اندازى كرديم اين بحث مطرح شد. برخى كشورها به دلايل سياسى بر اين نكته تأكيد داشتند كه اين فرودگاه مشكلاتى دارد اما ما همان موقع از سازمان جهانى هواپيمايى خواستيم تا هر زمان كه مايل بود براى بررسى بيايد چون ما فرودگاه را امن مى دانستيم. البته آنها هنوز نيامده اند.

آيا مسؤولان ايكائو قبلاً آمده اند؟
آنها قبلاً بازديد غيررسمى از فرودگاه داشته اند و آن را تأييد كرده بودند اما براى بحث باند فرودگاه كه اخيراً مورد ايراد بوده هنوز بازديدى صورت نگرفته است. آنها در بازديد خود بر زيبايى و امكانات فرودگاه صحه گذاشتند و از اينكه اين فرودگاه غيرنظامى است(صرفاً مسافرى است) خيلى خوشحال بودند. مى دانيد كه ايكائو از فرودگاههاى غيرنظامى حمايت خاصى مى كند.

احتمال دارد كه كارشناسان ايكائو به استانداردهاى فرودگاه ايراد بگيرند؟
آنها كه نمى توانند اظهارنظر شخصى كنند اگر بخواهند ايراد بگيرند اول بايد دليل فنى آن را مشخص كنند. همه چيز مطابق كتابهاى مرجع و راهنما مشخص شده و ملاك كار ما و آنها اين كتابها است. از سال جارى ميلادى مثلاً ايكائو بايد يك سرى از استانداردها و تجهيزات را به ويژه در فرودگاههاى بين المللى چك كند، طبق كتاب «انكس ۱۱» (مرجع بررسى ايمنى فرودگاهها). اما طبق اين كتاب نمى توانند مثلاً بگويند چرا ترمينال مسافرى شما اين شكلى است. آنها براساس چك ليستها عمل مى كنند. اما در مورد باند پروازى، گروهى كه مى آيد فقط درباره باند اظهار نظر مى كند و متخصص اين امر است، ما نيز انتظار داريم كه آنها فقط باند را بررسى كنند.

اگر فرضاً آنها ايرادى بر باند بگيرند آيا ايرادات آنها براى ما لازم الاجراست به عبارت ديگر آنها مى توانند جلوى پروازهاى بين المللى را به اين فرودگاه بگيرند؟
ببينيد. آنها مى توانند به دو شيوه عمل كنند توصيه و اجبار، كه هردوى اينها نيز مواردش مشخص است. اگر ايراد آنها در مسائل اجبارى باشد بايد رفع ايراد كنيم اما اگر در بخش توصيه اى باشد باز مى گردد به اينكه آيا ما مايليم درجه (گريد) فرودگاه را بالاتر ببريم يا خير. اگر به اين توصيه ها عمل كنيم درجه فرودگاهى ما بالا مى رود اما اجراى آن اجبارى نيست.

براى بازديد آيا تاريخى را تعيين كرده اند؟
زمانى را اعلام نكرده اند اما ما در هر زمان آمادگى داريم.

آيا شركتهاى هوايى خارجى نظير امارات اير ديگر ايرادى را به فرودگاه وارد نكرده اند؟
من فكر مى كنم كه تنها ايراد جدى آنها بحث سوخت رسانى فرودگاه بود كه آنها مايل بودند قبل از استفاده از سوخت فرودگاه از تأسيسات فرودگاه بازديد كنند اكنون اين بازديدها انجام شده و ديگر ايرادى به فرودگاه وارد نيست.

آقاى كتابچى ، فرودگاه امام خمينى (ره) بارها مورد بازديد خبرنگاران قرار گرفته ، فرودگاه از نقطه نظر زيبايى، وسعت و امكانات جالب توجه است اما هنوز بعضى چيزها كه اصلاً هزينه بر هم نيستند و به اصطلاح ريزه كارى محسوب مى شوند در فرودگاه دچار مشكل است. مثلاً همين امروز مسافران يك هواپيما كه با تأخير ۵ ساعته مواجه شده شكايت مى كردند كه حتى از يك پذيرايى سرپايى محروم بوده اند حال آن كه در تأخيرهاى طولانى رسيدگى به مسافران بسيار ضرورى است. هنوز كترينگ و رستوران فرودگاه آماده نشده يا مثلاً شما در سالن فرودگاه شاهديد كه هزاران مترمربع زيربنا را با دقت ساخته اند اما هنوز درچند نقطه مثلاً چوب برى ناتمام و يا سقف كاذب تكميل نشده به جا مانده است يا در محوطه فرودگاه هنوز آثار كارهاى نيمه تمام به چشم مى خورد. چه زمانى فكر مى كنيد كه شاهد رفع اين نواقص باشيم؟
به نكته خوبى اشاره كرديد. ببينيد تيم جديد مديريت فرودگاه و بنده ۵ اسفند ۸۳ مأمور اجراى كار شديم و همان زمان تاريخ بازگشايى فرودگاه را ۱۰ ارديبهشت تعيين كرده بودند در اين شرايط ما وقت بسيار محدودى داشتيم، از طرف ديگر نمى توانستيم بيش از اين بازگشايى فرودگاه را به تأخير بيندازيم بنابراين مجبور بوديم برخى كاستى ها را بپذيريم. من همين جا از مردم به خاطر كمبودها عذرخواهى مى كنم و تمام تلاش خود را مى كنم تا مشكلات را در اسرع وقت برطرف كنم. اما ما تمام تلاش مان بر ايمنى پرواز بوده اينكه هواپيما سالم بيايد، بنشيند، مسافران پياده شوند و از فرودگاه خارج شوند. سيستم هاى كمك ناوبرى و ناوبرى، تجهيز باند، روشنايى باند و سيستمهاى ليزرى كه بسيار ضرورى هستند همه آماده شده اند. اكنون كه اين مسائل به پايان رسيده ما مى توانيم به فكر رستوران، كافى شاپ، كيوسك هاى خدمات رسانى و... باشيم. البته از طرف ديگر ما هنوز گرفتار قرارداد «تاو» هستيم ولى چون نمى خواستيم سرنوشت فرودگاه را با قرارداد مذكور گره بزنيم كار را جلو برديم. از طرف ديگر مقدمات ايجاد رستوران و بوفه فراهم شده و به زودى شاهد راه اندازى آنها در ايران خواهيم بود. يكى از دلايل تأخير اين كار نيز اين است كه مى خواهيم وضعيت خدمات سالن متفاوت با بقيه فرودگاههاى ما باشد. من شخصاً از وضعيت فرودگاه مهرآباد راضى نيستم و تلاش مى كنم اين بى نظمى در فرودگاه امام خمينى(ره) ادامه نيابد. حيف است كه ساختمان زيبا و جديد ترمينال با خدمات رسانى ضعيف و بدشكل نافرم شود.
تاكسيرانى و اتوبوسرانى مورد احتياج فرودگاه نيز اكنون در شرايط مناسبى است. البته بايد به سرعت تعداد تاكسى ها افزايش يابد و به همين دليل ۱۰۰ دستگاه سمند ديگر را ايران خودرو به زودى تحويل ما مى دهد كه به اين ترتيب تعداد تاكسى هاى فرودگاه به ۲۰۰ دستگاه تا خردادماه مى رسد.

آقاى مهندس بالاخره تكليف كار ما با شركت تاو تركيه چه شد؟
تاو اكنون در بهره بردارى از فرودگاه هيچ نقشى ندارد. اما اگر دولت و مجلس تصويب كنند تاو در ساخت فاز ۲ با ما شريك مى شود. قبلاً سرويس دهى از ورود هواپيما تا خروج مسافر از فرودگاه همه به دست تاو بود. كنار گذاشتن تاو سبب شد تا بخشى از كارها عملاً رها شود چرا كه قرار بود اين كارها را تاو انجام دهد مثلاً بحث فرى شاپ ها هنوز در اختيار تاو است يا چون هنوز كاملاً از تاو خلع يد نشده در بهره بردارى از رستوران نيز با تأخير مواجه هستيم.
خدمات فرودگاهى ما را (در نبود تاو) چه گروهى بر عهده گرفت؟
در فرودگاه امام(ره) از تجربيات نوينى استفاده كرده ايم.
آمده ايم و «مديريت قدرتمند فرودگاهى» را جدى گرفته ايم. در اين روش همه چيز تحت فرمان مديريت فرودگاه است. براى آنكه با مشكل هندلينگ مواجه نباشيم ۲ شركت هندلينگ يكى براى هندلينگ هما و يكى براى هندلينگ ساير شركتها ايجاد كرديم. الآن شركت هما هندلينگ خود را داير كرده و شركت دوم هم به زودى فعاليت خود را آغاز مى كند و در رقابت با يكديگر بايد ديد كه كدام موفق ترند.

مسأله حمل و نقل مسافران يكى از مباحث مهم فرودگاه است و مردم و كارشناسان معتقدند تا زمانى كه مترو راه اندازى شود اين مشكل كاملاً حل نخواهد شد. اخيراً اعلام شد كه مديرعامل مترو نيز بازديدى از فرودگاه داشته و نظرات مثبتى در اين باره اظهار كرده است؟
بله، ۳ هفته قبل وى در بازديدى از فرودگاه آمادگى خود را براى اين مسأله اعلام كرد اما مسأله بر سر اقتصادى و يا غيراقتصادى بودن طرح است. اگر بخواهيم ايجاد شبكه مترو به فرودگاه به صرفه باشد، بايد لااقل سالانه ۱۰ميليون مسافر از آن استفاده كنند كه با توجه به ظرفيت فعلى فرودگاه اين مسأله تحقق نمى يابد اما قرار شده كه اين خط همزمان مورد استفاده شهر جديد پرند نيز قرار بگيرد كه در آن صورت احداث آن به صرفه خواهد بود. وزير راه و ترابرى نيز اين مسأله را تأييد كرده و قرار شده تا پيگيرى مناسبى براى اين كار انجام دهيم. اجراى اين طرح از منابع شهر جديد پرند خواهد بود. وزير مسكن و شهرسازى اين قول را به ما داده، البته شايد لازم باشد بخشى از هزينه ها را هم سازمان مديريت و برنامه ريزى بدهد.

مجموعه پروازهاى انجام شده از فرودگاه امام طى ۳هفته اخير چقدر بوده و چه تعداد مسافر از اين فرودگاه جابه جا شده اند؟
طى روزهاى اخير روزانه ۲۵ تا ۳۰پرواز به مقصد و يا از مبدأ اين فرودگاه انجام شده است و فكر مى كنم حدوداً ۵۰۰پرواز در اين مدت از فرودگاه رفته و يا به فرودگاه آمده است.

چه تعداد از شركتها در آنجا دفتر دارند؟
شركتهاى ايرانى، شركتهاى اماراتى، قطرى هم اكنون دفاتر خود را مستقر كرده اند و كليه شركتهاى اروپايى نيز درخواستهاى خود را داده اند، آنها بايد در اين فرودگاه مستقر شوند تا بتوانند مسافران خود را پشتيبانى كنند.

از چه زمانى كليه پروازهاى خارجى به فرودگاه امام خمينى منتقل مى شود؟
الآن كليه پروازهاى خليج فارس (به جز پرواز حجاج) از اين فرودگاه انجام مى شود و از ۲ ماه ديگر ساير پروازها را به تدريج به فرودگاه امام منتقل مى كنيم و اميدواريم تا پايان شهريور كل پروازهاى خارجى در اين فرودگاه انجام شود و تنها پروازهاى حج باقى مى ماند.

به نظرمى رسد كه انتقال كليه پروازهاى خارجى به فرودگاه امام چندماه جلو افتاده است؟
بله. چون ايرلاين ها در حال حاضر هزينه هاى دفترى مضاعفى را دارند، اينكه بخواهند هم درمهرآباد دفتر داشته باشند و هم در فرودگاه جديد براى آنها مشكل است. ساير نهادهاى پشتيبانى كننده نيز دراين صورت هزينه هايشان كاهش مى يابد.

فكرمى كنيد امسال فرودگاه امام بتواند از ۴۰ درصد ظرفيت خود استفاده كند؟
ظرفيت فرودگاه جابه جايى ۶‎/۵ ميليون مسافر در سال است ما اگر كل مسافران خارجى را به اين فرودگاه منتقل كنيم، ۳ ميليون مسافر را ازطريق اين فرودگاه جابه جا كرده ايم. بنابراين حداكثر ۵۰ درصد ظرفيت را طى يكسال آينده بتوانيم پوشش دهيم.
اگر بخواهيم ظرفيت كامل آن را شاهد باشيم بايد از كمك مسؤولان بهره مند شويم تا جاذبه هاى اين فرودگاه افزايش يابد و به جايى برسيم كه ضرورت احداث فاز۲ فرودگاه افزايش يابد.

آقاى كتابچى، هدف اصلى اين فرودگاه تبديل شدن به «هاب» منطقه بوده (مركز پروازهاى منطقه) فكرمى كنيد چه زمانى به دنبال دستيابى به اين هدف برويم؟ آيا حركت برنامه ريزى شده اى براى اين مسأله داريم؟
براى آنكه بتوانيم «هاب» منطقه شويم شرايط زيادى لازم است.
اول «اقتصادى شدن فضاى ايران» يعنى نرخهاى ما بايد رقابتى شود. مسيرهاى ما مستقيم شود، سرويسها را مناسب بدهيم، خدمات فرودگاهى ارزان بدهيم. بايد شرايط فرهنگى، نحوه صدور ويزا و هتل ما مناسب باشد. اگر در بخش بار بخواهيم «هاب» شويم باز شرايط ديگرى را بايد فراهم كنيم به عبارتى «هاب» شدن شرايطى مى خواهد كه بايد آن را فراهم كنيم.

اجازه بدهيد از بخش فرودگاه امام (ره) خارج شويم. چندسال قبل در گزارشها آمده بود كه اكثر فرودگاههاى ما غيراقتصادى است و دليل احداث آنها نيز نه تصميمات اقتصادى بلكه نقطه نظرات قومى، اجتماعى بوده است. درحال حاضر چه تعداد فرودگاه غيراقتصادى داريم؟
فرودگاه با مسافر و هواپيما معنا مى گيرد. اگر اين دو عنصر باشد و تردد آنها زياد شود هزينه هاى جارى فرودگاه تأمين شده و فرودگاه اقتصادى مى شود.
امروز احداث يك فرودگاه كوچك ۳۰ ميلياردتومان هزينه دارد و اگر اين فرودگاه بخواهد اقتصادى شود بايد حداقل روزى ۷ پرواز را شاهد باشد (با ۴۰۰ تا ۵۰۰ مسافر).

چه تعداد از فرودگاههاى ما غيراقتصادى است؟
بيش از دو سوم فرودگاهها. الآن در برخى فرودگاهها ما به عنوان شركت فرودگاههاى كشور راضى هستيم كه يك پرواز در روز در آن انجام مى شود تا سرمايه گذارى انجام شده بدون استفاده نماند.
حالا كه اين فرودگاه ايجادشده، هزينه آن به دولت تحميل شده و نيروى كار براى آن به كار گرفته شده چاره اى نداريم جز آنكه آن را فعال نگاه داريم، ولو آنكه هفته اى ۵ پرواز داشته باشيم. الآن فرودگاههاى فسا و جهرم كه فشار زيادى براى راه اندازى آنها صورت گرفت حتى ۱۰ نفر هركدام مسافر ندارد. بنابراين هيچ ايرلاينى علاقه مند به برقرارى خط تجارى به آن نيست. در زنجان پرواز انجام نمى شود، در اراك انجام نمى شود و مواردى مشابه اين، اما با اين همه ما هنوز درخواستهاى متعددى براى احداث فرودگاه داريم. اگرچه سعى داريم مسؤولان را متقاعد كنيم كه ديگر قول احداث هيچ فرودگاه جديدى را ندهند و حداكثر به دنبال باند اضطرارى براى وقايع غيرمترقبه نظير سيل و زلزله (استريپ) برويم.

به عنوان آخرين سؤال، برنامه شما در شركت فرودگاههاى كشور براى واگذارى فرودگاهها چيست؟ آيا غيراقتصادى بودن فرودگاهها مانع اين واگذارى نمى شود؟
اولين كارى كه ما بايد بكنيم باتوجه به وضعيت بخش خصوصى در ايران و مشكلات پيش رو، واگذارى اداره فرودگاه به شوراهاى شهر، فرمانداريها و نيروهاى محلى است كه البته فكرمى كنم باتوجه به غيراقتصادى بودن فرودگاهها اين اتفاق رخ ندهد و آنها تمايل نشان ندهند اما مى توانيم فعاليتها در فرودگاه را خصوصى كنيم.