جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - Friday 29 March 2024
ايران امروز
iran-emrooz.net | Tue, 24.05.2005, 10:02

چشم تيز بين جامعه برای نظارت بر عملکرد مسئولان

سازمانهای غير دولتی

ريحانه طباطبايی/خبرگزاری سينا

سه شنبه، ۳ خرداد ۱۳۸۴
تاريخ شکل گيری سازمان های غيردولتی را شايد بتوان به قبل از آغاز قرن بيستم نسبت داد. زمانی که برخی از گروه ها و اصناف خاص به طور مستقل و جدای از دولت ها و حکومت ها به فعاليت های ترويجی خاص می پرداختند.
کارشناسان معتقدند، سازمان های غير دولتی به عنوان ناظرين بر عملکرد مسوولان نقش مهمی در اداره امور کشور دارند، اين سازمانها همانند پلی ميان مردم و مسوولان عمل می کنند و خواسته های مردم را به مسوولان انتقال می دهند ، ضمن اينکه بر حسن اجرای برنامه ها نظارت دارند.
در تعاريف مختلفی که از سازمان های غيردولتی شده، اين سازمان ها را عموما سازمان های غير اقتصادی و غير سياسی می دانند و بر ابعاد فرهنگی و اجتماعی آنان بيشتر تأکيد می شود. در عين حال با توجه به تحولات بسياری که از ابتدای قرن بيستم آغاز و تا به امروز ادامه داشته ، جهان شاهد نوعی توسعه کمی و کيفی در حوزه سازمان های غيردولتی بوده است و سازمان های غيردولتی جوانان نيز از اين قاعده مستثنی نيستند.
تحولاتی که در حوزه های علم و فن آوری رخ داده موجب شده تا مردم جهان با برخی از مقوله ها و چالش های نو آشنا شوند و برای مواجه با اين چالش ها به فکر سازماندهی های اجتماعی و فرهنگی در مقوله های مختلفی نظير جمعيت، محيط زيست، بيماری های جديد، حقوق بشر ، توسعه، جهانی شدن، فن آوری اطلاعات و غيره بيافتند.
از آنجا که بيشتر کشورهای در حال توسعه از نظام و ساز و کارهای لازم برای مواجه با اين چالش ها برخوردار نبودند اقدام به اصلاحاتی در ساختار اجتماعی و سياسی کشور کردند که از جمله می توان به موضوع حمايت دولتها از شکل گيری و رشد سازمان های غيردولتی جوانان، مجتمع صنفی دانش آموزی و دانشجويی، سازمان ها و انجمن های زنان و ساير سازمان های غيردولتی علاقه مند به فعاليت های اجتماعی اشاره کرد.
رئيس دبير خانه مجمع ملی جوانان درخصوص می گويد: در فرآيند ايجاد جامعه مدنی، سازمان های غير دولتی نقش اساسی به سوی غير دولتی شدن امور جامعه و مشارکت مردم در ارکان مختلف دارند.
"اکبر افتخاری" می افزايد: تشکل های غير دولتی به دليل اينکه برخاسته از متن جامعه هستند ،با اعتمادی که در مردم به وجود آورده اند می توانند به عنوان نمايندگان آحاد جامعه بر عملکرد مسوولان نظارت داشته باشند.
وی تأکيد می کند: NGOها بر اساس وظيفه نظارتی که بر عهده دارند سبب می شوند تا دولت نسبت به فعاليت هايی که انجام می دهد ، پاسخگو باشد. البته اين امر در کشورهای در حال توسعه کمتر نمود دارد و نقش نظارتی سازمان های غيردولتی در کشورهای پيشرفته و توسعه يافته بيشتر است.
رئيس دبير خانه مجمع ملی جوانان ، تصريح می کند: سازمان های غير دولتی برنامه های نهادهای دولتی را به صورت تخصصی و منظم پيگيری می کنند .اين سازمان ها با انجام بسياری از امور، سبب کوچک شدن دولت شده و دخالت آن را در بسياری از مسايل کمرنگ می کنند در نتيجه ميزان مشارکت مردم در سطح جامعه بالا خواهد رفت.
کارشناساان معتقدند ،کاهش دخالت دولت در امور از سوی ديگر به واسطه مواضع و دخالت های تشويقانه سازمان های بين دولتی، غيردولتی و بين المللی شدت و سرعت بيشتری يافت به طوريکه از دهه ۱٩٦٠به بعد سازمان های غيردولتی در کشورهای در حال توسعه رشد چشمگيری پيدا کردند.
سازمان های بين المللی که از اختيارات و امکانات خاصی در حوزه توسعه برخوردار هستند، می توانند نقش حمايتی در فرآيند توسعه ملی کشورها داشته باشند و در اين خصوص تاثيرات مثبتی بر جای گذارند. اين سازمانها اهميت زيادی به حضور فعال و مشارکت ملی سازمان های غيردولتی می دهند.
اين سازمان های بين المللی در حمايت هايی که از برنامه های ملی توسعه در کشورهای در حال توسعه ارائه می کنند، حضور و مشارکت نهادهای بخش خصوصی و جامعه مدنی را از پيش شرط های خود می دانند، زيرا از نظر اين سازمان ها تا زمانی که حمايت و همکاری ملی در برنامه های توسعه ملی به معنای حقيقی محقق نشود ، دولت ها در مديريت فرآيند توسعه ملی موفق نخواهند شد.
همکاری ملی نيز به زعم اين سازمان ها، حضور برابر و مشارکت کامل بخش خصوصی و سازمانهای جامعه مدنی در کنار سازمان ها و دستگاه های دولتی است.
تجربه ايران نيز به عنوان يکی از کشورهای در حال توسعه در آغاز برنامه پنج ساله اول توسعه می تواند بهترين مثال در اين خصوص باشد. زمانی که جمهوری اسلامی ايران در سال ١٣٦٩برنامه اول توسعه را تدوين و مبنا را بر اقتصاد مبتنی بر بازار و خصوصی سازی قرار داد، وضعيت جامعه مدنی و سازمان های متعلق به اين جامعه کاملاً متفاوت با سال ١٣٨٣ است. اکنون پس از گذشت ١٥ سال و پشت سر گذاشتن ٣ برنامه پنج ساله اول، دوم و سوم توسعه روند خصوصی سازی و تقويت جامعه مدنی همچنان ادامه دارد و شکل گيری و رشد سازمان های غيردولتی جوانان به عنوان يکی از پيش شرط های توسعه و از ثمرات آن محسوب می شود.
امروزه در حوزه سازمان های غيردولتی جوانان ادعا می شود که قريب ٢٥٠٠ سازمان غيردولتی جوانان در کشور وجود دارد که در حوزه های مختلف مشغول فعاليت هستند ، درحاليکه اين آمار در سال ١٣٦٩ (آغاز اولين برنامه ملی توسعه کشور) چيزی نزديک به صفر بوده است.
"پرويز ورجاوند"، جامعه شناس و متخصص علوم اجتماعی می گويد: در دنيای امروز يکی از نمود های پررنگ دموکراسی، رشد و شکل گيری شمار قابل ملاحظه ای از NGO ها در ابعاد مختلف فرهنگی، زيست محيطی، حقوق بشر و غيره است.
وی می افزايد:با توجه به هوشمندی نسل جوان در ايران، گام برداشتن در مسير نهادينه ساختن سازمان های غير دولتی می تواند در تقويت دموکراسی نقش داشته و به پيشرفت های اجتماعی و مدنی کمک کند.
اين استاد دانشگاه خاطر نشان می کند: در حال حاضر NGO های بسياری با علاقه ای که به تاريخ و فرهنگ کشور دارند، هوشمندانه نسبت به بازشناسی تاريخ و فرهنگ و شناساندن آن به نسل جوان فعاليت می کنند.
ورجاوند تصريح می کند: در حال حاضر فرهنگسراها، مراکز دولتی و دانشگاهی با برپايی کنفرانس های دو يا سه روزه و با کمترين تلاشی می خواهند فرهنگ ايرانی را گسترش دهند، که مطمئناً امری بی نتيجه خواهد بود.
اين جامعه شناس می افزايد: اين در حالی است که بسياری از سازمان های غير دولتی با برخورداری از کمترين امکانات، جای خالی نهادهای دولتی را پر می کنند و با برپايی مراسم ملی، جشن های آيينی و بزرگداشت چهره های تاريخی در اعتلای فرهنگ سرزمين خود کوشش می کنند، بر اين اساس نسل جوان ايران می تواند هويت ملی خويش را بشناسد و در باروری آن بکوشد.
ورجاوند با توجه به تخريباتی که توسط اپوزسيون خارج از مرزها عليه ايران صورت می گيرد، وجود سازمان های غير دولتی بسيار مثبت ارزيابی کرده و می گويد: از طريق اين تشکل ها جامعه ايران به خودشناسی می رسد و وحدت ملی و يکپارچگی خود را نيز حفظ می کند.


 

ايران امروز (نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است.
استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024