iran-emrooz.net | Wed, 15.11.2006, 11:46
سناریوی وحشت
کانون سبزهای ایران
.(JavaScript must be enabled to view this email address)
پس از بیش از یک هفته بحث و در حالی که تنها چند روز به پایان کنفرانس محیط زیست سازمان ملل متحد در نایروبی باقی مانده است هنوز هیچ نتیجهی دلگرم کنندهای به دست نیامده است. بزرگترین کشورهای تولید کنندهی دیاکسیدکربن، آمریکا، چین، هند و برزیل هنوز حتی وعدهی دارای ارزشی به جهان ندادهاند. گویا هیأتهای نمایندگی کشورها در کنفرانس نایروبی بیشتر وقتشان صرف کارهای دیگری میشود. کوشندگان راه بهسازی محیط زیست نگران آن هستند که این کنفرانس نیز بیشتر به یک نمایش بوروکراتیک بدل شود تا یک اقدام مؤثر جهانی در مقابله با بحرانی که آغاز شده است. جهان وقتی برای این نمایشها ندارد. لحظه لحظهی تصمیمهای بزرگ است. امیدواریم که تا پایان این کنفرانس تصمیمی گرفته شود.
برابر گزارشهای نهادهای مسئول و متخصصین شتاب گرمایش زمین چنان است که اگر روند کنونی پیش برود تا اواخر این سده حداقل تا ۷ درجه بر گرمای زمین افزوده خواهد شد. این افزایش در برخی از مناطق بیشتر از این خواهد بود. میتوان پیشبینی کرد که با این روند در مناطق گرم خاورمیانه، در مناطقی مانند خوزستان ایران، چنان گرمایی پیش خواهد آمد که زندگی را بسیار دشوار خواهد کرد و موجب سیل میلیونی مهاجرین زیستبومی خواهد شد. بسیاری از صاحبنظران برآنند که روند گرمایش یک روند سادهی خطی نخواهد بود بلکه در هر مرحله از تحول منفی جوی ممکن است شرایط شتابگیری آن بیشتر فراهم شود. با هر درجه گرمتر شدن زمین شرایط برای حفظ فضای سبز کرهی زمین دشوارتر میشود، سطح یخهای موجود کمتر خواهد شد، تبخیر آب دریاها و اقیانوسها بیشتر خواهد شد، میزان بارش کاستی خواهد گرفت، میزان گازافشانیهای طبیعی بیشتر خواهد شد و بسیاری دگرگونیهای دیگر. این تحولات میتواند باعث حوادث کاملاً پیشبینی نشدهای شود. مثلاً، در نتیجهی خشکسالی و گرما و وزش شدید بادها امکان پدید آمدن چنان لایهای از گرد و غبار در آسمان وجود دارد که در برخی مناطق میتواند به میزان بسیار زیادی از رسیدن نور خورشید به زمین جلوگیری کرده و روزهای شبگونه پدید آورد.
در نتیجهی افزایش گرما حیوانات در خشکسالی پایدار خواهند مرد، کشاورزی از کارخواهد افتاد و نظام جامعه فرو خواهد پاشید. پروفسور استرالیایی محیط زیست ویل استفان میگوید:
«اگر ما زمین را به سوی چنین تغییر درجهی حرارتی بکشانیم به فاجعه خواهد انجامید. علائم به روشنی نشان میدهند که کرهی زمین بیمار است. اگر ما روش زندگی خودمان را تغییر ندهیم باید منتظر یکی از بدترین فاجعههای دهها هزار سال اخیر شویم. بشریت اکنون بر سر یک دوراهی قرار گرفته است. این یک پیام نگران کننده نیست بلکه زنگخطر فاجعه است که شنیده میشود»
بشر بیش از ۵۰ در صد کل سطح زمین را تغییر داده است. هرگز هیچ نوع موجودی اینگونه بر زمین تأثیر نگذاشته است که بشریت امروز. میزان دگرگونیهایی که انسان در دو سدهی اخیر در کرهی زمین پدید آورده است بیش از همهی دگرگونیهایی است که انسانها و حیوانات در تمام طول تاریخ پیش از آن ایجاد کردهاند. در سیر این تحول سال ۱۹۵۰ یک نقطهی عطف است. از این سال رشد در همهی زمینهها شتاب بیمانندی گرفت. در نموداری که در پایان این نوشته آمده است منحنی سعودی رشد و تخریب با هم به نمایش گذاشته شدهاند. کشورهای پیشرفتهی صنعتی دیگر جایی برای زبالههای صنعتی خود ندارند. آنها دست به کار شدهاند تا بقیهی جهان را به زباله دانی تبدیل کنند. یکی از زبالهدانهای آنها در نیجریه است. هر ماه بیش از ۲۵۰۰ تن زبالهی وسایل الکترونیک از اروپا به آنجا حمل می شود. تنها مقدار بسیار کمی از این زباله باز مصرف میشود. بقیه همچون مادهای بسیار سمی در طبیعت باقی میماند. احتمالاً زمانی خواهد آمد که دولتهای معظم شروع کنند به انتقال زباله، خصوصاً زبالهی اتمی به کرهی ماه. گویا ماه زیبای شاعران، سرنوشت محتوماش این است که به زبالهدانی کاپیتالیسم تبدیل شود!
یک نشانهی مهم از دگرگونی جوی این است که شمار فاجعههای طبیعی طی ۲۰ سال گذشته دوبرابر شده است. گاه حوادث حیرتانگیزی روی میدهد. یک مثال از استرالیا. پته و اسمیت ناگهان خود را در طوفانیآتشین در محاصره دیدند. اسمیت میگوید:
- من صدا را بیاد میآورم. درست مثل آن بود که یک جمبوجت بالای سرم باشد. شعلههای آتش سه برابر ساختمانهای اطراف ما بودند.
یک تحول آشکار دیگر گرمای بیسابقهی اسکاندیناوی است. کشورهای اسکاندیناوی که شمالیترین کشورهای دنیا هستند و بخش شمالی آنها به قطب شمال وصل میشود امسال شاهد گرمایی بودند که از زمان کشف دماسنج تاکنون بیسابقه است. در کشور سوئد اکنون نزدیک به چهار ماه است که از برف و باران قابل محاسبه خبری نیست. هر روز هوا آفتابی و گرم است و این روزها با یک کت معمولی میتوان در خیابانها قدم زد بدون آن که احساس سرمای شدید به انسان دست دهد. پیشبینی هواشناسی این است که در گفتههای آینده هوا باز هم گرمتر خواهد شد. متخصص هواشناسی، آقای پر هولمگرین در این باره میگوید: قطعاً این گرمی هوا در سوئد به تغییرات آب و هوایی کرهی زمین مربوط میشود. ما تعادل آب و هوایی کرهی زمین را به هم زدهایم. همهی دگرگونیهایی که در هوای این ماهها مشاهده میکنیم متأثر از وضعیت گلخانهای پدید آمده است.
فروپاشی جامعه
بنابر نظر متخصص زیستبوم پروفسور استفان، در نتیجهی دگرگونیهای زیستبومی آینده جامعهی بشری فروخواهد پاشید و جهان صحنهی جنگ و ستیز میان گروههای کوچکی خواهد شد که برای بقاء خود تلاش میکنند. کسانی که رمان قلعهی مالویل را خواندهاند شاید دچار حیرت شوند که مغز نویسنده و هنرمند میتواند چنین از مغز سیاستگران جلو بیفتد. آنچه در رمان قلعهی مالویل رخ میدهد تنها یک سناریوی معصومانه است از آنچه میتواند رخ دهد. همهی پیشبینیهای وحشتناک، از پیشبینی فاجعهی اجتماعی در رمان ماشین زمان، نوشتهی هربرت جورج ولز، تا فاجعهنگری زیستبومی در رمان قلعهی مالویل و فیلم شیطنتآمیز سیارهی میمونها، در برابر آن چه میتواند رخ دهد حرفهای زیادی برای گفتن ندارند. یکی از پیامدهای گرم شدن هوا و دگرگونیهای اکو سیستم بهم خوردن توازن در توان بقاء موجودات مختلف است. از شگفتیها این که موجودات تکاملیافتهتر آسیبپذیرتر هستند و موجودات سادهتر، خصوصاً موجودات ذرهبینی و حشرات، غالباً از توان بیشتری برای بقاء در شرایط دگرگونیهای شدید اقلیمی برخوردارند. از هم اکنون دیده میشود که تحرکات جدیدی در جهان حشرات پدید آمده است. افزایش شدید پشهی مالاریا در هند، افزایش شدید زنبورها و کنهها و مهاجم شدن زنبورها در اروپا از این نمونه است.
چه باید کرد؟
آیا همه میدانیم که میتوان هم خوب و سالم زندگی کرد و هم به سالمسازی محیط بیمار زیست یاری رساند؟
آیا شما هم میخواهید به عنوان یک فرد یا در چارچوب یک خانواده و گروه اجتماعی به حمایت از محیطزیست کاری انجام دهید؟
آیا ما ایرانیان نمیتوانیم برای حمایت زندگی جنبشهای نیرومندی راه بیاندازیم؟
اگر پاسخ شما مثبت است مسئول هستید که همین امروز اقدام کنید.
برای نجات محیطزیست هر روز فرصتی است که به هیچوجه نباید از دست برود.
پیشنهادهای خود را به ما بدهید. رهنمودهای خود را بنویسید. مردم را به دفاع از طبیعت زندگی ساز دعوت کنید.
-------------------------------------
پنج نمودار در جدول زیر به ترتیب از بالا به پایین عبارتند از:
۱- فاجعههای طبیعی
۲- ماهیگیری
۳- رهایش دیاکسید کربن
۴- انواع نابود شدهی موجودات
۵- خودروهای موتوری
به منحنی رشد از ۱۹۵۰ به بعد توجه شود.