-
ايران امروز
iran-emrooz.net | Mon, 21.06.2021, 10:13

نگرانی از سرنوشت پروژه احیای دریاچه ارومیه


روزنامه همشهری / زهرا رفیعی

مگاپروژه احیای دریاچه ارومیه، درحالی به بهره‌برداری از آخرین بخش‌های عمرانی خود نزدیک می‌شود که هنوز معلوم نیست در سال‌های خشکسالی پیش رو آیا دولتمردان آینده به اهداف اولیه این پروژه پایبند خواهند بود یا تغییری در کاربری حقابه‌ای که قرار است فقط برای احیای دریاچه استفاده شود، می‌دهند.

در سال خشک آبی جاری پس از ۲ سال پیاپی بارندگی بیشتر از میانگین همیشگی، درست جایی که قوانین و مصوبه‌ها به محک اجرا گذاشته شده‌اند، فقط ۱۲درصد از حقابه دریاچه ارومیه تامین شد و مابقی با افزایش دوبرابری به حقابه بخش کشاورزی تخصیص یافت.بزرگترین بخش سازه‌ای مگاپروژه احیای دریاچه ارومیه، راه‌اندازی تصفیه‌خانه‌های شهرهای ارومیه و تبریز و راه‌اندازی کامل تونل زاب و سازه مخزن سد کانی‌سیب است.

این بخش‌ها قرار بود تا پایان سال ۹۹ به پایان برسد و سالانه از تصفیه‌خانه شهرهای ارومیه و تبریز ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون مترمکعب و از مخزن سد کانی‌سیب یا همان حقابه ایران از رود مرزی زاب، ۶۶۰ میلیون مترمکعب آب به‌عنوان بخشی از حقابه دریاچه ارومیه تامین شود. اما این پروژه‌ها به دلایل مالی و فنی هنوز به اتمام نرسیده است.

مردم مدعی ا‌صلی هستند

مگاپروژه ۵میلیارد دلاری احیای دریاچه ارومیه این روزها از سوی برخی از نمایندگان مجلس به چالش کشیده شده است. عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز گفته است، از هرگونه تحقیق درمورد این پروژه استقبال می‌کند. او اعلام کرد: طرح تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه را جمعی از نمایندگان آذربایجان غربی امضا کرده‌اند چون دولت در سال ۹۳ تصویب کرد که ۴۰ درصد در آب کشاورزی صرفه‌جویی و سدهای در دست ساخت نیز تعطیل شوند.

به‌گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست شاید نمایندگان از نگاه محلی در ارائه طرح تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه حق داشته باشند. چون به رغم اینکه سازمان حفاظت محیط‌زیست مجوز برداشت آب صادر نمی‌کرد، باغات و مزارع به‌صورت غیرمجاز ۲۰ هزار هکتار افزایش یافتند.

او می‌گوید: سالانه ۵۰۰ هزار تن چغندرقند در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به بهای خشک شدن دریاچه تولید و به اصفهان و خراسان‌ها حمل می‌شد. با این حجم از چغندر اگر ۱۲درصد شکر بدهد، سالی ۶۰ هزار تن شکر می‌توان تولید کرد. درحالی‌که بازار جهانی شکر برای ۶۰ تن ۳۰ میلیون دلار است. متوسط هزینه حمل۵۰۰ تن چغندرقند نیز ۳۶ میلیون دلار می‌شود. بنابراین کشور ۳۶ میلیون دلار برای تولید ۳۰ میلیون دلار شکر هزینه می‌کند.

این مبلغ البته غیراز ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب مصرفی است که برای کشت چغندر از دست می‌رود. البته منافع منطقه‌ای نمایندگان ایجاب می‌کند سؤال کنند و دولت هم هیچ مشکلی با این رویه ندارد. چون عملکرد دستگاه‌های اجرایی روشن است.

عیسی کلانتری در پاسخ به سؤال همشهری درباره اینکه پس از تامین ۱.۳ میلیارد مترمکعب آب خالص دریافتی برای دریاچه ارومیه که حاصل از اجرای پروژه‌های عمرانی و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی و تغییر الگوی کشت و... است، آیا نگران این نیست که در دولت‌ بعدی در مصرف این آب تغییر کاربری دهد و حق آبی دریاچه ارومیه به توسعه صنعت یا کشاورزی اختصاص یابد؟ می‌گوید: نگران این موضوع نیستیم. به این دلیل که مردم مدعی این آب هستند.

چون وقتی مردم با گردوغبار نمکی درگیر شدند و انواع بیماری‌های تنفسی و سرطان‌های حاصل از آن گریبان‌شان را گرفت متوجه شدند که احیای دریاچه ارومیه چه اندازه اهمیت دارد. به همین دلیل هم مردم اجازه نخواهند داد تغییری در اهداف اولیه پروژه احیای دریاچه ارومیه ایجاد شود. از سوی دیگر، مقام معظم رهبری نیز از مردم خواسته‌اند اجازه ندهند سیاست‌های خلاف محیط‌زیستی در موضوع دریاچه ارومیه پیش برود. پس در مواجهه با خواست مردم، همه دولت‌ها مجبور به تداوم پروژه احیای دریاچه ارومیه هستند.

احیای شکننده دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه قرار است تا سال ۱۴۰۶ احیا شود و دولت نیز وعده داده است که تا پایان شهریورماه سال‌جاری، تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه راه‌اندازی شود. این تونل قرار است سالانه حدود ۶۵۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه برساند. ولی هم‌اکنون به‌دلیل آبرفتی بودن زمین در ۹۰۰ متر آخر منتهی به سد مخزنی کانی‌سیب، پروژه احداث تونل، روزانه به جای ۲۰ متر حدود ۳متر پیشروی دارد. همچنین قرار است بخشی از حقابه دریاچه ارومیه از محل صرفه‌جویی ۷۵۰ میلیون مترمکعب آب در بخش کشاورزی تامین شود.

بخش کشاورزی بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. برهمین اساس، موافقت سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نیرو برای تعیین و تامین حقابه‌ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بر این منوال بود که ۴۴ درصد از هر آنچه از آسمان بارید، سهم دریاچه شود. اما اگر میزان بارش‌ها کمتر از همیشه بود، آن‌وقت حقابه بخش‌های محیط‌زیست، کشاورزی و یا صنعت به یک میزان کم شود و سهم دریاچه ارومیه از حق آبی حفظ شود.

امسال اما به‌گفته مسعود تجریشی، مدیر پروژه احیای دریاچه ارومیه نه‌تنها ۴۴درصد از حقابه دریاچه ارومیه پرداخت نشد، بلکه حقابه بخش کشاورزی در سال آبی جاری نیز با وجود کاهش نسبی بارندگی‌ها ۲برابر شد. مدیر پروژه احیای دریاچه ارومیه در این‌باره به همشهری می‌گوید: طی امسال، بارش‌ها در حوضه دریاچه ارومیه۱۲درصد کاهش یافته است. در این شرایط وزارت نیرو نیز ۶۰درصد از حقابه دریاچه ارومیه را پرداخت نکرده است.

مسعود تجریشی نگرانی در مورد تغییر رویه‌ها در دولت‌های بعدی برای احیای دریاچه ارومیه و نجات این پهنه آبی از خشکیدگی را یک نگرانی بجا می‌داند و به همشهری می‌گوید: اسناد بالادستی به اندازه کافی احیای دریاچه ارومیه را تضمین می‌کند. چون در قوانین بالادستی به صراحت ذکر شده است که نیاز زیستی دریاچه ارومیه باید تامین شود.

اما باید ببینیم آیا قوه قضاییه‌نیز بحث حقوق عامه در موضوع احیای دریاچه ارومیه را مطالبه خواهد کرد؟ چون اگر نمایندگان مجلس به جای احقاق حقوق نسل بعدی تنها به‌دنبال رفتار پوپولیستی در مصرف آب در حوزه انتخابیه خود باشند، حتما سدهای بیشتری در منطقه و حوضه آبریز دریاچه ارومیه احداث خواهد شد. بنابراین در موضوع احیای دریاچه ارومیه، نحوه عملکرد دولت، قوه قضاییه و مجلس برای همکاری و نظارت بر فعالیت‌های یکدیگر در موضوع احیای دریاچه ارومیه اهمیت دارد. در غیراین صورت نه‌تنها احیای دریاچه ارومیه بسیار شکننده خواهد بود بلکه همگان باید نگران آینده طولانی‌تر پایداری سرزمین باشیم.



 

ايران امروز (نشريه خبری سياسی الکترونیک)
«ايران امروز» از انتشار مقالاتی كه به ديگر سايت‌ها و نشريات نيز ارسال می‌شوند معذور است.
استفاده از مطالب «ايران امروز» تنها با ذكر منبع و نام نويسنده يا مترجم مجاز است.
Iran Emrooz©1998-2024