ایران، گرفتار در بین یک انتخاب سیاسی و یک موقعیت سخت اقتصادی
گارت فریسن /Forbes
ترجمه و تلخیص: دکتر حامد پاک طینت
متزلزل!
این بهترین کلمه‌ای است که می‌توان برای توصیف وضعیت کنونی ایران بکار برد.
گاهی همزمانی اختلالهای ژئوپلتیک، اقتصادی و سیاسی میتواند موجب بحران در یک مملکت شود.
ایران چگونه به این نقطه رسید و سرانجام به کجا خواهد رفت؟
داستان از زمان خروج ترامپ از برجام آغاز شد.
منافع برجام به دو دلیل برای ایران دست یافتنی نشد.اول آنکه بخش دولتی و حاکمیتی ایران در اولویت اول بهره برداری از منافع برجام پیش بینی شده بود و بخش اقتصاد خرد و مباحث و مشکلات روزمره مردم کمتر بصورت مستقیم تحت تاثیر آن بود.بسیاری از معضلات اقتصادی بنیادین یا حتی غیر اقتصادی از جمله کمبود آب و آلودگی هوا رابطه ای با برجام نداشت.دوم آنکه ترامپ اساسا با خروج آمریکا از برجام شرایط را برای اعمال مجدد و شدید تحریمها فراهم کرد.
حالا محدودیتهای ایران، فروش نفت و تبادل مالی به ویژه با دلار است که هدف اصلی تحریمها بوده است. در چنین شرایطی ایران با خطر کمبود یک ارز رایج بین المللی برای تجارت روبرو خواهد شد که میتواند به اختلال در امر واردات کالا و مایحتاج کشور و در نهایت به نارضایتی عمومی منجر شود.
اجازه دهید به ونزوئلا مملکتی در نقطه ای دیگر از دنیا نگاهی بیاندازیم تا ببینیم نابخردی در سیاستگذاریها چگونه میتواند یک کشور و مردمش را با بحران جدی روبرو کند
- نرخ پول رایج مملکت در بازار سیاه به مراتب کمتر از نرخ رسمی اعلام شده توسط دولت ونزولا است
- فساد و غارت توسط دولت این کشور گسترده است
- قوه قضائیه غیر مستقل موجب نگرانی و سلب اعتماد عمومی از حاکمیت شده است
- نرخ بیکاری جوانان بالا و مستمرا در حال افزایش است
- تورم با نرخهای نجومی در حال افزایش است
- ذخایر ارزی به سرعت در حال کاهش است
در ونزوئلا، اطلاعات قابل اتکایی از شاخصها و شرایط دقیق اقتصادی وجود ندارد.
اساسا اختلاف شدید نرخ برابری ارزهای خارجی با پول رایج کشور در بازار رسمی و غیر رسمی در هر مملکتی معنا و مفهومی جز سو مدیریت و ناهماهنگی سیاستهای مالی و اقتصادی ندارد.
کمبود مواد اولیه برای بخش تولید که رکود و افول در تولید و تجارت از عواقب آن است ، نتیجه سیاستهای اشتباهی است که امروز در ایران شاهد هستیم. نرخهای تورم اعلام شده توسط دولت را عموم مردم باور ندارند .اما مشکل فراتر از سقوط ریال و افزایش تورم است!
رنجی که اقتصاد ایران تحمل می کند حاصل انتخابها و سیاستهای اقتصادی است که طی چهار دهه گذشته اتخاذ شده است .تحریمهای اقتصادی آمریکا صرفا مشکلات بنیادین را در ایران آشکار و نمایان ساخت.
بسیاری از شرکتهای دولتی و شبه دولتی همچنان از مزایای رانت ارز ارزان در کشور برخوردارند و روزی نیست که مردم ایران صبح خود را با اخبار اختلاس و آرزوی تغییر در این روال و رویه شب نکنند.
رئیس کل بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و وزیر کار تغییر کردند و رئیس جمهور مجبور به پاسخگویی در مجلس شد و همه این شرایط نوید خوشی برای آنهایی که در پی روابط مناسب تری با جهان هستند ندارد .
ایران گرفتار شده است. از یک طرف برای دریافت کمکهای اقتصادی به غرب نیاز دارد و از سوی دیگر سیاستهای اتخاذ شده با سیاستهای کلی آمریکا در تقابل جدی است. همزمان شرایط رضایت عمومی در کشور نامطلوب است و دولت بیش از هر زمان دیگر در انزوا.
در این شرایط طرح این سئوال مهم، جدی است که معامله هسته ای برای ایران می تواند یک هدف نهایی برای رسیدن به فناوری هسته ای باشد یا یک کارت بازی و ابزاری برای طرح معاملات بزرگتر.
هرگز فراموش نکنیم جلوگیری از فروش نفت ایران می تواند معادلات را از آنچه که هست پیچیده تر کند.
واکنش ایران به چنین محدودیتهایی در منطقه ملتهب خلیج فارس و بحرانهای بعدی را هیچکس نمی تواند پیش بینی کند.