بازداشت محمدرضا؛ و سیاست امید

بازداشت غیرمترقبه محمدرضا جلایی‌پور با واکنش‌ها و تحلیل‌های زیادی در نزد فعالان اصلاح‌طلب و به‌ویژه جوانان مواجه شده است.

جلایی‌پور در میان فرزندان رجال سیاسی از معدود چهره‌هایی است که تقریبا همه توافق دارند موقعیت و توجه عمومی به او، برخاسته و ناشی از عوامل ژنتیکی و خانوادگی نیست.

حتی بسیاری از کسانی که گاه به جلایی‌پور پدر انتقاد دارند، مواضع و تحلیل‌های جلایی‌پور پسر را می‌پسندند و راهبردهای پیشنهادی او را چه از بعد علمی و چه از بعد سیاسی، متناسب‌تر با واقعیات می‌بینند.

ویژگی دیگر محمدرضا این است که یک کنشگر اهل دانش در حوزه سیاست است.

او با آنکه رتبه اول کنکور علوم انسانی در سال ۱۳۸۰ را کسب کرد؛ اما از آن سنخ دانشجویان درس‌خوانی نیست که میان دانش و پیشرفت در کسب مدارک دانشگاهی با فعالیت مدنی و سیاسی مرزبندی کنند و به اصطلاح، سری را که درد نمی‌کند؛ دستمال نمی‌بندند.

محمدرضا اتفاقا سری پردرد دارد. سری که او را نه‌تنها از دانشگاه تهران که از قلب لندن به ایران بازمی‌گرداند و از او جامعه‌شناسی به مخاطب می‌شناساند که نمی‌تواند دور از جامعه بماند.

فراتر از این، محمدرضا در کنشگری‌های اجتماعی و سیاسی هم چهره‌ای فعال و آوانگارد محسوب می‌شود.

ایده‌های او، عموما از جنسی است که در همان مرحله طرح در ذهن، شکل اجرایی و عملیاتی خود در صحنه عمل را نیز می‌یابد.

این ویژگی‌ها، محمدرضا را به یکی از چهره‌های مؤثر و باآینده نسل جدید اصلاح‌طلبان تبدیل کرده است.

ویژگی‌هایی که در کنار آن، خوشبینی و خوش‌خلقی را نیز باید افزود؛ دو خصیصه ارزشمندی که در این عصر عسرت در نزد عموم ایرانیان و حتی نخبگان سیاسی و اجتماعی، حکم کیمیا را پیدا کرده است.

بازداشت محمدرضا با این ویژگی‌هاست که بازتاب‌های گسترده‌ای می‌یابد و کسانی که او را می‌شناسند، نمی‌توانند در قبال این اتفاق سکوت پیشه کنند.

محمدرضا در ماه‌های اخیر بیش از همیشه از امید و «سیاست امید» می‌گفت.

او در کنار پدرش و دکتر محمدمهدی مجاهدی سه‌جامعه‌شناسی هستند که با رویکردی استراتژیک به مقوله امید پرداخته‌اند و در همایشی که اواخر سال گذشته برگزار شد، ابعاد این راهبرد و الزامات آن را در سطح نخبگان و دانشگاهیان به بحث کشیدند.

سخنرانی محمدرضا در این همایش، نگره‌ای تحلیلی – عملیاتی درباره شرایط کنونی جریان اصلاح‌طلب و نقش کلیدی آن در تثبیت و تقویت سیاست‌ورزی مبتنی بر امید در جامعه ایران را تبیین می‌کرد و محمدرضا همچون همیشه، از کلی‌گویی‌ها و اظهارفضل‌های مخصوص چهره‌های دانشگاهی جدا می‌شد و پاسخ‌هایی مشخص به «چه باید کرد؟»هایی معین می‌داد.

بازداشت محمدرضا را نیز بهتر است با همین سیاست امید و از منظری که خود او به تحولات می‌نگریست؛ نگریست.

رخداد اخیر نشان داد که برخلاف ادعاهای جریان‌هایی که «عبور از اصلاحات» را تئوریزه می‌کنند و در دی‌ماه گذشته شعار «دیگه تمومه ماجرا» را سر دادند و مدعی شدند اصلاح‌طلبان در نشستن بر سر سفره منابع و منافع کشور به راستگرایان پیوسته‌اند؛ چنین مسئله‌ای نیست.

این رخداد نشان داد که هنوز و به‌رغم بدعهدی‌ها، سکوت‌ها و مشکلات و موانعی که پیش‌روی مجموعه اصلاح‌طلبان و نیز دولت و دیگر نهادهای انتخابی وجود دارد؛ طیف قابل توجهی از اصلاح‌طلبان و به‌ویژه از نیروهای اهل‌فکر و جوان در میان این نیروها هستند که به طور جدی دغدغه حل مسائل ایران از طریق اصلاح‌طلبی را دارند و حاضرند برای پیشبرد این راهبرد، از امکانات علمی و پژوهشی در خارج از کشور دست شویند و راه‌حل مسائل را در درون ایران جویند و حتی هزینه‌های آن را به جان بخرند.

محمدرضا جلایی‌پور نماد و نمود بارز چنین اصلاح‌طلبانی است.