قیمت بنزین؛ موضوع تمام‌نشدنی

به نظر می‌رسد كه برخی از نمایندگان و جناح‌های سیاسی به‌ویژه در مجلس ایران هیچ علاقه‌ای ندارند كه از اموری كه اصولا ربطی به حكومت ندارد یا حداقل در حوزه سیاست‌گذاری است و نه اجرا، پای خود را بیرون بكشند. این جماعت به جای آنكه امور بی‌ربط با وظایف دولت را كنار بگذارند و به مسائل اصلی سیاست‌گذاری بپردازند، این امور حتی اگر حل شده و مرده باشند را دوباره زنده و به حوزه وظایف دولت وارد کرده و تمام توان و انرژی دولت و حتی مجلس را مستهلك می‌كنند؛ نمونه‌اش قیمت‌گذاری سوخت است. یكی نیست از قانون‌گذاران محترم بپرسد كجای دنیا دولت و مجلس هر روز خود را درگیر مسائل قیمت‌گذاری كالاهای گوناگون می‌كنند؟ كجای دنیا انواع و اقسام فسادهای ریزودرشت و اتلاف منابع را بر اثر قیمت‌گذاری به جامعه خود تحمیل می‌كنند؟ به‌طور قطع ممكن است در شرایطی و آن هم مقطعی، قیمت‌گذاری منافعی هم داشته باشد، ولی یك تصمیم را براساس منفعت آن اتخاذ نمی‌كنند، بلكه باید براساس موازنه هزینه و منافع آن سنجیده ‌شود.
مجلس تصویب کرده است که قیمت بنزین دو‌نرخی شود و بیش از مقدار معینی که با نرخ لیتری ‌هزار تومان است، بقیه را با قیمت تمام‌شده از مصرف‌کننده بگیرند. وارد كردن دولت در فرآیند قیمت‌گذاری سوخت و بنزین در قالب موجود كمك مهمی به بودجه كشور و درآمدهای دولت نمی‌كند؛ ولی به عوض آن انواع و اقسام فسادهای ریزودرشت و حسابداری‌های پیچیده و نیز استفاده دوباره از كارت سوخت و مشكلات ناشی از آن را بر جامعه تحمیل می‌كند ولی از همه مهم‌تر دونرخی یا چندنرخی شدن كالاها ذاتا بد و خسارت‌آفرین است و پس از سال‌ها كه دولت توانسته این بلا را از اقتصاد و انرژی كشور دور كند، به یكباره و دوباره مواجهه با قیمت‌گذاری و سهمیه‌بندی‌ای می‌شویم كه هیچ منطق روشنی ندارد و صرفا از روی لجبازی است. وقتی كه دولت طرفدار دونرخی شدن سوخت نیست، چه اصراری است كه نمایندگان مجلس این كار را انجام دهند؟ اگر قصد افزایش درآمد دولت وجود دارد، طبیعی است كه معادل همان رقم مورد نظر به قیمت سوخت اضافه شود؛ البته یك نكته جالب در مصوبه مجلس بود كه قیمت بنزین اضافه بر سهمیه تعیین‌شده به صورت شناور است؛ باید از كلیت این ایده دفاع كرد.
متاسفانه مردم ما به قیمت‌های ثابت یا افزایش مستمر سوخت و بنزین عادت كرده‌اند و درك عینی از افزایش یا كاهش قیمت‌ها ندارند. در حالی كه در جوامع توسعه‌یافته چنین مسأله‌ای نیست، با كم و زیاد شدن قیمت نفت خام، قیمت فرآورده‌های نفتی نیز كم و زیاد می‌شود و مردم متوجه می‌شوند كه چرا باید بنزین را گران‌تر یا ارزان‌تر از قیمت قبلی بخرند و به‌طور قطع ما هم باید به این سمت برویم كه نه‌تنها قیمت كلی بنزین ثابت نباشد، بلكه برحسب كیفیت بنزین و حتی محلی كه بنزین عرضه می‌شود، قیمت‌ها باید تا حدی متعادل شوند و مردم برحسب تجربه خود نوع و محل خرید بنزین را انتخاب كنند؛ ولی متاسفانه مصوبه مجلس این هدف را نمی‌تواند به‌خوبی محقق كند زیرا كف قیمت را‌ هزار تومان فعلی برای هر لیتر بنزین قرار داده و اضافه بر این سهمیه را شناور كرده است؛ در حالی كه ممكن است با كاهش قیمت نفت، قیمت‌ هزار تومان فعلی برای هر لیتر بنزین حتی از قیمت جهانی آن نیز بیشتر شود. بنابراین منطقاً باید قیمت بنزین مورد نیاز اضافه بر سهمیه زیر قیمت ‌هزار تومان فروخته شود! كه نمی‌شود.
با توجه به شرایط جهانی قیمت نفت خام و نیز قیمت داخلی بنزین بهترین فرصت در اختیار ایران است كه برای یك بار هم كه شده، دست خود را از قیمت‌گذاری این كالا كوتاه كند و اجازه دهد كه جامعه ما با محاسن این كار آشنا شود. مدتی است كه قیمت‌گذاری حمل‌ونقل مسافر هوایی برداشته شده است؛ ابتدا بلیت‌ها گران شد، ولی اكنون شرایط به‌گونه‌ای شده كه بسیاری از افراد با تنظیم ساعت و روز پرواز خود می‌توانند با قیمت بسیار ارزان‌تر از گذشته نیز سفر كنند و بعید است كه كسی ناراضی از این وضع باشد. البته كالای سوخت با بلیت هواپیما فرق می‌كند. ولی وقتی كه برای مردم امكان داشته باشد كه از منافع كاهش احتمالی قیمت‌ها بهره‌مند شوند، چرا نباید از آن استقبال كنند؟ به علاوه فروش بنزین از سوی دولت و ارزان‌تر از قیمت جهانی نیز در حقیقت از جیب مردم پرداخت می‌شود ولی نه مستقیم بلكه غیرمستقیم. به عبارت دیگر اگر بنزین جهانی لیتری ‌هزار تومان باشد ولی در داخل كشور لیتری ٥٠٠ تومان فروخته شود، گمان نكنیم كه این به نفع مصرف‌كننده است. این یك كلاهبرداری آشكار است؛ زیرا آن ٥٠٠ تومان تفاوت قیمت از جای دیگری از جیب من و شما كسر می‌شود ولی به چشم ما نمی‌آید. وقتی كه دولت بدهكار می‌شود و از بانك مركزی قرض می‌كند و تورم ٤٠ درصدی را به ما تحمیل می‌كند و ارزش پول توی جیب ما را ٤٠‌درصد كم می‌كند را به یاد بیاوریم، متوجه می‌شویم كه چرا و چگونه دولت بنزین را ارزان‌تر از نرخ جهانی می‌دهد؟ وقتی كه روزانه میلیون‌ها لیتر از سوخت ما قاچاق می‌شود و قاچاق كسب‌وكار عده‌ای می‌گردد، از جیب من و شماست كه کم می‌شود ولی این واقعیت را به‌راحتی نادیده می‌گیریم و به فراموشی می‌سپاریم. متاسفانه كسانی كه یك روز طرفدار عدم تعیین قیمت حتی برای دستمزد كارگر بودند، الان درصدد دونرخی یا چندنرخی كردن بنزین هستند!!