.(JavaScript must be enabled to view this email address)
برای اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی موضع گیری انتخاباتی طیف وسیعی از نیروهای سیاسی ایران از افق‌های سیاسی مختلف در داخل و خارج کشور درمورد انتخابات به هم نزدیک شده است. بخشی از نیروهای دمکراسی خواه اپوزیسیون که معمولا با هواداری از اصلاح طلبان مردم را به شرکت در انتخابات و رای دادن به لیست یا کاندیدای اصلاح طلبان فرامی خواندند، در این دوره از انتخابات به تحریم کنندگان پیوسته‌اند. خود نیروهای اصلاح طلب داخل کشور یا نیروهایی مانند جبهه ملی ایران اما بجای دعوت مردم به تحریم، اعلام کرده‌اند که در انتخابات شرکت نمی‌کنند. البته دو روز پیش یعنی یک هفته مانده به انتخابات حزب کارگزاران سازندگی حساب خود را از تشکلات و نیروهای معتبر اصلاح طلب جدا کرد و با ارائه لیستی اعلام داشت در انتخابات شرکت می‌کند. دیروز نیز “هشت حزب اصلاح‌طلب” تحت نام “ائتلاف برای ایران” اعلام کردند در انتخابات شرکت می‌کنند. نگاهی به اسامی و سابقه این نیروها که برخی انجمنی بیش نیستند، نشان می‌دهد آنها بیش از آنکه سودای رسم اصلاح طلبی باشند، شیفته نام اصلاح طلبی هستند و قبل از هرچیز برای تزیین ویترین انتخاباتی حکومت در آخرین لحظه وارد عرصه انتخابات شده‌اند. آقای محمد خاتمی نیز تا این لحظه ساکت بوده و مستقیما درباره انتخابات پیش رو صحبت نکرده است. باید دید آیا ایشان همراهی و همصدایی با احزاب و شخصیت‌های معتبر اصلاح طلب را اینبار تا آخر ادامه خواهد داد یا به ناگاه روز جمعه دوم اسفند در یک حوزه انتخاباتی حاضر خواهد شد.
برخی تحریم کنندگان موضع‌گیری اصلاح‌طلبان که دعوت به تحریم نکرده و فقط بر عدم شرکت خود در انتخابات تاکید کرده‌اند را “انفعال” یا “بی‌سیاستی” نامیده‌اند. البته نوعی محافظه کاری در اعلام عدم شرکت بجای دعوت به تحریم وجود دارد. باید دید اما این محافظه کاری اصلاح طلبان و دیگر نیروهایی که دعوت یا توصیه به تحریم انتخابات نکرده‌اند و تنها عدم شرکت خود را به دلیل رد صلاحیت‌ها و نداشتن کاندیدا اعلام کرده‌اند، به چه دلایل یا ظرافت‌های سیاست ورزی در صحنه سیاسی کشور توجه داشته است.
تاریخ انتخابات در ایران و نیاز حکومت به نشان دادن مشارکت مردم در انتخابات نشان داده است که چه فرصتی برای شرکت اصلاح‌طلبان در انتخابات فراهم باشد و چه نباشد حکومت با تکیه به پایگاه انتخاباتی و نیروهای وفادار به خود و همچنین استفاده از شیوه‌های تبلیغاتی-نمایشی، نشان دادن چند صف رای‌گیری در حوزه‌های انتخاباتی در برابر دوربین‌ها و نهایتا استفاده از دستگاه معجزه گر رای شماری نظام، نمایش خود را برگزار می‌کند و راضی از انتخابات بیرون می‌آید. روز بعد از انتخابات نیز نتیجه دلخواه خود را به صورت تحریم کنندگان پرت می‌کند که دیدید تحریم موفق نبود! از سوی دیگر در انتخابات مجلس همیشه رقابت‌های محلی و طایفه‌ای بویژه در شهرهای کوچک عامل استقبال بخشی از مردم از انتخابات بوده است. پس در اعلام عدم مشارکت بجای تحریم فقط محافظه کاری نیست، زیرکی سیاسی و گرفتن حربه اعلام شکست رقیب از حکومت نیز هست.
وانگهی کسانی که به دلیل همراهی و پیروی از موضع اصلاح طلبان نمی‌خواهند در انتخابات شرکت کنند خود از مجمل “عدم مشارکت” حدیث مفصل “تحریم” را می‌خوانند. آنها هم که می‌خواهند بخاطر اصولگرا بودن یا به هر دلیل دیگری در انتخابات شرکت کنند حتی اگر اصلاح طلبان دعوت به تحریم هم بکنند، شرکت می‌کنند و رای خودشان را میدهند.
نگاه امنیتی حکومت به همه مسائل کشور از جمله انتخابات، نیز مزید بر علت عدم دعوت به تحریم از سوی اصلاح طلبان یا جبهه ملی است. دعوت مردم به تحریم نوعی رودرویی با حکومت که تشنه رای و شرکت مردم در انتخابات است تلقی خواهد شد. اعلام “عدم شرکت” بیشتر اعلام موضع خود است تا “دعوت به تحریم” که کنشی فعالانه و رهنمود دهنده است. یعنی ما شرکت نمی‌کنیم اما بنای دعوت به تحریم برای برهم زدن نمایش انتخابات نظام نیز نداریم. اعلام عدم مشارکت دودستگی و رودرویی مستقیم بین اصلاح طلبان واقعی و حزب کارگزاران سازندگی یا اصلاح طلبان کم رنگ و موافق شرکت در انتخابات را نیز کاهش می‌دهد.
علیرغم عدم دسترسی به نظرسنجی معتبر، بر اساس شواهد شاید بتوان گفت که حدود 20 تا 30 درصد مردم به هرحال هم بخاطر هواداری از حکومت و هم به دلایل مختلف محلی یا طایفه‌ای در انتخابات شرکت می‌کنند. نیروها و احزاب سیاسی تحریم کننده انتخابات خوب است در پیام‌های خود نیم نگاه و پیامی نیز به این طیف از مردم که به این دلیل ساده که نماینده تایید صلاحیت شده دارند و یا به دلایل دیگر در انتخابات شرکت می‌کنند داشته باشند. شاید باید توجه این بخش از مشارکت کنندگان را به این جلب کرد که آنها نیز اگر دورتر از منافع خویش یا گروه فکری خود ببینند و مصالح و منافع همسایه‌ها، همشهری‌ها، بلکه هموطنان خود را نیز در نظر بگیرند و به نظارت استصوابی و شرایط سیاسی بسته کشور “نه” بگویند، نهایتا ضرر نمی‌کنند. مجلس بله قربانگو و از الک ولایت رد شده در بسیاری موارد به ضرر ذوب شدگان در ولایت نیز هست. اینکه امید به احداث پل یا جاده‌ای یا آرزوی داشتن بیمارستانی مردم را در شهرهای کوچک به پای صندوق‌های رای ببرد قابل درک است و بخشی از مردم نیز خواه ناخواه به همین دلایل و برای دست یابی به امکانات شهری بهتر در انتخابات مجلس شرکت خواهند کرد. تناقض بین منافع محلی و مصالح ملی موضوعی برای گفتگوی احزاب سیاسی تحریم کننده انتخابات با مردم است.
در اخبار آمده است که در شهر نورآباد ممسنی که طایفه‌ها معمولا برای فرستادن نماینده به مجلس با هم رقابت می‌کردند، در این دوره مسابقه بر سر این است که کدام طایفه کمترین میزان شرکت را در انتخابات خواهد داشت. ارزش‌های طایفه‌ای، ایلی و رقابت‌های محلی نیز می‌تواند جبهه عوض کند و ندادن نماینده و میزان مشارکت پایین تر نیز می‌تواند به مثابه ارزش و پیشتازی در همبستگی ملی وارد رقابت‌های محلی شود. باید دید در این انتخابات محلات و طایفه‌های برنده کدام خواهند بود.
***
بعد از نوشتن یادداشت بالا دو موضع‌گیری جدید که گویای اختلاف‌نظر در اردوی اصلاح‌طلبان هست درباره انتخابات هست، اعلام شده است. درنتیجه لازم دیدم این پاراگراف تکمیلی را در این اضافه کنم:
چهار روز مانده به انتخابات شاهد اختلاف‌نظر در اردوی اصلاح‌طلبان هستیم. بخشی می‌گویند تحریم نمی‌کنند اما خودشان شرکت نمی‌کنند. بخش دیگری از زبان آقای محمدصادق جوادی حصار می‌گویند نماینده ندارند اما فعالانه در انتخابات شرکت می‌کنند و به مردم هم همین توصیه را می‌کنند. گروه دیگری از چهره‌های برجسته اصلاح‌طلبان که سعید حجاریان، مصطفی تاجزاده و ابراهیم اصغرزاده در میان آنها هستند امروز بیانیه‌ای را صادر کرده‌اند که می‌گوید: ای بی‌خبران راه نه آن است و نه این! به‌جای رهنمود دادن به مردم و حداقل صریح سخن گفتن درباره انتخاب خود، از دست حکومت پیش مردم شکایت می‌برند. شکایت و گله که مردم خودشان بلد هستند و مدت‌هاست اینکار را کرده‌اند. الان موقع موضع‌گیری سیاسی است نه نصحیت الملوک یا شکایت الملة نوشتن.