ايران امروز

“تحفه نطنز” در خطر است؟!

علی بکائی
.(JavaScript must be enabled to view this email address)
سه‌شنبه ٥ ارديبهشت ١٣٨٥

منظور "تحفه نطنز" تاسیسات غنی سازی اورانیوم که در فاصله ۲۳ کیلومتری تا مرکز شهر نطنز می‌باشد نیست، که این روزها در تمام دینا از آن صحبت میشود! نطنز که اکنون حتی خارجیها آنرا بسیار خوب ادا می‌کنند، شهری است که هنوز هم بسیاری از هموطنان گرامی نمی‌دانند که این "تحفه" در کجای ایران واقع است!
"مگر تحفه نظنزی؟" خیلی‌ها این ضرب‌المثل را بکار می‌برند ولی نمیدانند که این بر چه معنا گفته می‌شود؟ اگر سفری از تهران به قم و بعد به کاشان، و در مسیر موازی با دریای نمک و کویر لوت به طرف جنوب داشته باشید در سمت راست خود به کوه‌های که از رنگ‌های سیاه، کبود ، قرمز آجری زرد و بسیاری از رنگ‌های دیگر سربه فلک کشیده‌اند برخورد می‌کنید. این سلسله کوه‌ها که اکنون مرکز تهاجم حاجی‌های بازاری برای صادرات سنگ‌های مرمر و گرانیت به ایتالیا قرار گرفته، کوه کرکس (۳۸۹۵متر) نامیده می‌شوند. پیرامون کوه کرکس، یکی از نواحی خوش آب و هوای ایران بنام شهرستان نطنز قرار گرفته است. این ناحیه که از سطح دریا ۱۶۰۰ متر ارتفاع دارد اگر چه در مجاورت کویر قرارگرفته ولی بواسطه ارتفاع زیاد و دارابودن مناطق کوهستانی سرسبز و خرم با هوایی بس لطیف شباهت چندانی با کویر نداشته و جز نواحی شمال شرقی آن که در مجاورت کویر و طوفانهای ریگ روان قرار گرفته و ساکنین آن از این رهگذر سالیانه متحمل خسارات قابل توجهی می‌شدند، سایر قسمتهای نطنز از آفات این هیولای مهیب در امان می‌باشد(۱). شهرستان نطنز از تهران ۳۰۰ کیلومتر و از اصفهان در حدود ۱۳۰ کیلومتری فاصله دارد. تاریخ بنای آن به زمان اواخر سلسله اشکانیان برمی گردد و بسیاری از تاریخ نویسان بعد از حمله اعراب به ایران در نوشته‌های خود از نطنز نام برده‌اند. در سفرنامه جهانگردان خارجی نیز از نطنز گفتگوی به میان آمده است. توماس هربرت که در عهد شاه عباس اول به نطنز مسافرت کرده می‌گوید بنابر روایتی که در ناطان (نطنز) شنیدم داریوش آخرین پادشاه دودمان کیانی در این محل (قتیل خیانتکاری) بسوی باختری گردید(۲). شوالیه شاردن، تاورینه، موریه، مسیو و مادام دیولافونه و دیگر جهانگردان به ویژه جهانگردان اروپائی برای سفر به اصفهان در فصل زمستان از جاده کاروانی کاشان، نطنز استفاده می‌نمودند. ماژور پ. م. ساکس در کتاب "ده هزار میل در ایران" در باره نطنز چنین نگاشته است: «نطنز که از حیث آب و هوا و میوه مشهور است یکی از تابستانگاههای سلاطین صفوی بوده، در حوالی آنجا قصر شکارگاه شاه عباس هنوز موجود می‌باشد. در نظنز مسجدی است که گویا سابقاً بسیار زیبا بوده و بعضی از کاشی‌هايی که فعلاً در موزه "سوت کنسینگین" است از دیوارهای آن کنده‌اند این مسجد را در سال ۷۱۵ هجری ساخته اند»(۳).
در کتاب نقاوة الاثار آمده است: «شاه عباس اول که نطنز گردشگاه و شکارگاه تابستانی او به شمار می‌آمد با احداث دو کاخ در دو سوی نطنز تقریباً آن را به صورت پایتخت تابستانی در آورده بود بعبارت دیگر این پادشاه علاقه وافری بدین خطه از خود نشان می‌داد و شدت و حدت این علاقه بدان پایه رسید که نطنز را ولایت خاصه خود گردانید». آندره گدار باستان‌شناس معروف نوشته است: «چیزی که مسلم است که نطنز مقر حکومت شاهزادگان ساسانی یا مرکز نواحی بیابانی بوده و بدین لحاظ مورد توجه مخصوص قرارداشته است».
نطنز روی هم دارای ۳۱۲ دهکده و مزرعه و مکان است که در آنها آب و هوای بسیار مختلف مشاهده می‌شود. آب مورد نیاز بیشتر از چشمه‌ها و اکثراً هم از قنات‌ها فراهم می‌گردد. تعداد قناتها در سابق بالغ بر چهار صد رشته بوده که طبق آمار سال ۱۳۲۳ به ۲۱۰ رشته تقلیل یافته و مسلماً امروز با ایجاد چاه‌های عمیق تعداد آنها کاهش بیشتری پیدا کرده است(۴). در اطراف تاسیسات اتمی حمهوری اسلامی بسیاری از چشمه‌ها و قناتهای آب برای کشاورزی و آشامیدنی از دیر زمان موجود می‌باشند. بسیاری از دهكده‌های قدیمی و قصبه‌ها با باغ‌های مملو از انواع میوه‌ها چون سیب، زردآلو، آلو، آلبالو، هلو، انار، انجیر، توت، انگور، و گوجه درختی و غیره به عمل می‌آید و از این رو خشکبار رقم مهمی از صادرات این منطقه را تشکیل می‌دهد. مرکز کشت گلابی دهات کوهستانی نطنز به ویژه دهکده طامه، برزرود ، چیمه‌رود و هنجن که با منطقه تاسیسات اتمی فاصله زیادی ندارند، معروفترین گلابی و شاید نمونه‌ای از بهترین نوع گلابی می‌باشد که در زبان مردم ایران به ضرب المثال "مگر تحفه نطنز است" معروف می‌باشد. در کناره‌های تاسیسات اتمی یک از معروفترین دهکدهای ایران که در بسیاری از کتابهای راهنمائی برای جهانگردان و توریست‌های داخلی و خارجی از آن نامبرده می‌شود دهکده ابیانه نطنز می‌باشد که معروفیت جهانی آن بخاطر نوع آرشیتکت قدیمی خانه‌های مسکونی اهالی این منطقه است. گویش اهالی ابیانه که تقریبا فارسی خالص می‌باشد نشان از قدیمی بودن فرهنگ مردم این منطقه تا قبل از تهاجم اعراب به ایران دارد.
اکنون که حکام جمهوری اسلامی با سیاست‌های مخرب خود ایران را در خطر تهاجم کشورهای دور و نزدیک قرار داده‌اند و بخصوص منطقه اطراف تاسیسات اتمی در نطنز هم مورد خطر جدی قرار داده و به نابودی انسانها و منطقه نزدیک می‌شود باید از خواب غفلت بیدار شد و به بانیان و حامیان این سیاست نابخردانه اعتراض نمود. بخصوص نطنزیها همانطور که همیشه نشان داده‌اند که به هیچ وجه زیر بار زور و تهاجم نمی‌روند این بار هم اجازه نخواهند داد جان و مال مردم و طبیعت زیبای نطنز مورد سیاست بازی قشریون مذهبی قرار گیرد این بار نیز لازم است نطنز و "تحفه" آن را از خطر نابودی نجات دهند.

علی بکائی
.(JavaScript must be enabled to view this email address)
(۱) میراث فرهنگی نطنز- سیدحسین اعظم واقفی (۳و۲) کتاب آثار ایران تالیف آندره گدار – ترجمه رشیدیاسمی
(۴) رساله پایان نامه تحصیلی دکتر سید مهدی غروی