چرا نباید در این دور از انتخابات شرکت کرد؟

حتی با در نظر گرفتن استانداردهای جمهوری اسلامی، انتخابات ریاست جمهوری پیش رو تفاوتی کیفی با انتخابات پیشین دارد. چندین ویژگی عمده تفاوت این دوره را با دوره‌های قبل توضیح می‌دهد. اولین ویژگی این است که شورای نگهبان حتی کفِ کاندیدای اصلاح‌طلبان یعنی افرادی نظیر آقایان پزشکیان و کواکبیان، که از سوی نهاد اجماع‌ساز اصلاح‌طلبان معرفی شده بود را رد صلاحیت کرد. به جای آن دو نفر از اردوی خارج از اصول‌گرایان را به مثابه کاندیدای تسخیری برای اصلاح‌طلبان تایید صلاحیت کردند.

ویژگی دوم حذف کاندیدای اصولگرایی مانند علی لاریجانی است که سال‌ها در رأس نهادهای مهم نظام قرار داشته است.

سومین خصیصه این انتخابات دخالت مستقیم رهبر جمهوری اسلامی در موضوعاتی است که باید در مناظره‌ها مورد بحث قرار بگیرد یا نگیرد. به‌طور مشخص ایشان گفت سیاست خارجی و اینترنت برای مردم مهم نیست و به آنها نباید پرداخت بلکه به موضوع معیشت باید پرداخت. این درحالیست که معیشت مردم سال‌هاست گروگان سیاست خارجی جمهوری اسلامی است که طراح اصلی آن آقای خامنه‌ای هست. آزادی اینترنت نیز گذشته از اینکه خواست بخش بزرگی از مردم، دانشگاهیان، متخصصان و نخبگان کشور هست در معیشت گروه بزرگی از مردم نقش تعیین کننده دارد.

نهایتا چهارمین ویژگی مهم این دوره فضای سرد و تصمیم بخش بزرگی از مردم برای عدم مشارکت در انتخابات است.

به دلیل این چهار ویژگی مهم تشکل‌های عمده اصلاح‌طلبان مانند حزب اتحاد و مجمع روحانیون مبارز (که خاتمی و موسوی خوئینی‌ها از چهره‌های شاخص آن هستند) و بسیاری از اصلاح‌طلبان داخل و خارج کشور و شخصیت‌های سیاسی آنان مانند فائزه‌ هاشمی اعلام کرده‌اند چون کاندیدایی در انتخابات ندارند در انتخابات شرکت نمی‌کنند و تا این لحظه نیز اعلام کرده‌اند از هیچ کاندیدایی حمایت نمی‌کنند. اما عده‌ای از اصلاح‌طلبان که مانند دوره‌های قبل همچنان خواهان شرکت در انتخابات هستند مردم را دعوت به مشارکت و رای دادن به عبدالناصر همتی کرده‌اند. اینکه گروهی از اصلاح‌طلبان با استدلال بد و بدتر یا “بهبودطلبی” در انتخابات شرکت کنند و مردم را به مشارکت دعوت کنند البته حق آنان است، اما برخی استدلال‌های عجیب یا تفسیرهای غریب از شرایط موجود و در دفاع از شرکت در انتخابات ارائه می‌دهند که برای هر کدام از آنها پاسخ وجود دارد:

۱. می‌گویند اگر رای ندهید بعد از انتخابات می‌خواهید چکار کنید؟
پاسخ این است که همانطور که رای دادن یک کنش یا نه گفتن به مهندسی انتخابات است، رای ندادن نیز یک کنش است و می‌تواند به مثابه یک رفراندم در نه گفتن به مهندسی نظام باشد بدون اینکه اصولا در طراحی انتخاباتی حکومت شرکت کرد. از این گذشته رای ندادن و مشارکت پایین به حکومت نشان خواهد داد رای‌دهندگان برای رای خود ارزش قائل هستند و زیر بار هر تحقیری نمی‌روند و این برای همبستگی ملی مردم و تجدید اعتمادبه‌نفس مردم برای حرکت‌های بعدی بسیار مفید خواهد بود. اتفاقا سال ۹۰ مشارکت پایین مردم، علیرغم شرکت آقای خاتمی در انتخابات در دماوند در انتخابات مجلس از جمله دلایلی بود که باعث گشایش نسبی فضای انتخاباتی در سال ۹۲ بعد از وقایع ۸۸ شد. از این گذشته اعتبار از دست‌رفته با تضعیف شده اصلاح‌طلبان نزد مردم تا حدود زیادی ترمیم می‌شود.

۲. می‌گویند این انتخابات قرار است آخرین انتخابات باشد، پس برویم شرکت کنیم تا نگذاریم این آخرین انتخابات باشد و تتمه جمهوریت نظام را برچینند
اول اینکه وقتی می‌توانند انتخابات کنترل شده و مهندسی شده برگزار کنند و هر کس صلاح دانستند رد صلاحیت کنند چرا باید انتخابات را تعطیل کنند؟ در ثانی اگر این نیروی پرقدرت که اهرم‌های اصلی قدرت را در دست دارد چنین قصدی برای برچیدن صندوق انتخابات و جمهوریت نظام دارد، آیا فرضا شرکت گسترده مردم در انتخابات و پیروز کردن همتی می‌تواند جلوی کار و قصد هسته اصلی قدرت را بگیرد؟ رئیس‌جمهور شدن روحانی نتوانست جلوی چینش انتخاباتی اخیر که از آن به عنوان کودتای انتخاباتی یاد می‌شود بگیرد، چطور رئیس جمهور شدن یک کاندیدای ضعیف‌تر می‌تواند جلوی مثلا حذف صندوق رای در دور بعدی انتخابات بگیرد اگر قصدشان واقعا حذف انتخابات باشد؟

۳. استدلال می‌کنند در صورت پیروزی رئیسی احتمال عدم موفقیت برجام است
آقای خامنه‌ای که تصمیم‌گیرنده اصلی در بازگشت به برجام است این بازگشت را پذیرفته است. آقای رئیسی نیز در آخرین مناظره تلویزیونی خود برجام را نهایتا پذیرفت و تنها انتقادش این بود که یک دولت قوی باید آن را اجرا کند. دولت جدید امریکا نیز که همواره خواهان بازگشت به برجام بوده و با چنین هدفی در حال مذاکره است و انتقاد اصلی‌شان به ترامپ نیز این بود که از برجام خارج شد. پس نگرانی نسبت به عقب‌نشینی امریکا و متحدانش از توافق برجام بلاموضوع است.

۴. می‌گویند خطر رفتن مردم به سوی براندازان است
پاسخ این است که بخشی از مردم به‌خاطر مشکلات و معضلات ایجاد شده در برابر اصلاحات و به‌ویژه سرکوب خونین مردم و ناامیدی از اصلاح‌طلبان از سال ۹۶ به بعد از آنها دورتر شده‌اند و این همدلی یا همبستگی را با براندازان را پیدا کرده‌اند. اتفاقا شرکت اصلاح‌طلبان در انتخابات باز هم آنان را از مردم دورتر می‌کند و نه تنها مانعی در این روند ایجاد نمی‌کند بلکه به این دلیل که اصلاح‌طلبان در کنار آنها صندوق‌های رای را بایکوت نکرده‌اند، بلکه حاضر شدند بار دیگر در انتخابات چنینی مهندسی‌شده شرکت کنند، باز هم از آنها دورتر می‌شوند. در نتیجه اصلاح‌طلبان فرصت را برای کم کردن فاصله‌شان با مردم یا پایگاه از دست‌رفته خود را از دست می‌دهند و نهایتا هم از حکومت مانده و هم از مردم رانده خواهند شد. چوب شرکت در انتخابات را می‌خورند بدون اینکه سودی از آن برده باشند.

ضمنا مردم هروقت حس کنند انتخابات معنی‌دار، رقابتی و نسبتا آزاد حتی در چارچوب همین نظام برگزار شود به صندوق‌های رای بازخواهند گشت، چنانکه در سال ۹۲ و ۹۶ باوجود وقایع و سرکوب‌های ۸۸، چنین کردند. پس رویگردانی مردم از صندوق‌های رای همیشگی نیست، بلکه مردم اتفاقا دغدغه از محتوا خالی نشدن صندوق‌های رای دارند و بیش از پیش برای رای خود پاسخگویی می‌طلبند.

آقای خامته‌ای، شورای نگهبان و دیگر نهادها و نیروهایی که حتی مناظره‌ها را طراحی کرده‌اند چطور می‌گذارند به فرض هم که بر خلاف طراحی و صحنه‌آرایی رهبر و شورای نگهبان، با بسیج مردم توسط اصلاح‌طلبان آقای همتی را به ‌پاستور بفرستند، او بیش از مجری و کارگزار برنامه‌های میدان، که تعیین کننده سیاست‌های کلان نظام در عرصه داخلی و خارجی هست، بشود؟ حتی اگر بتواند اینجا و آنجا در محدوده‌های مشخصی مدیریت بهتری را ارائه دهد؟

چطور قدرتمندان که برای این مهندسی انتخابات هزینه‌های زیادی داده‌اند، خشمگین از پیروزی فرضی همتی خواهند گذاشت او به وعده‌های خود به مردم عمل کند؟

تکرار گذشته، قوه مهار شده مجریه و رئیس جمهور تحقیر شده، شایسته مردم خسته و دردمند ایران است یا عدم مشارکت در این صحنه‌آرایی تحقیرآمیز؟

فرض کنیم در چنین شرایطی و با چنین محدودیت‌های تحمیل شده اصلاح‌طلبان موفق شدند بار دیگر با دعوت و تشویق مردم به شرکت در انتخابات عبدالناصر همتی را به پیروزی برسانند. اگر برای خاتمی هر نه روز یک بحران درست کردند برای همتی هر دو روز یک بحران خواهند ساخت.

آیا آقای مصطفی تاج‌زاده و تشکل‌های عمده اصلاح‌طلبان فرصت تاریخی عدم مشارکت در این دوره از انتخابات و همراهی با بخش بزرگی از مردم و همدلی با پیام میرحسین موسوی را از دست خواهند داد؟